Q. S. Httseynov I e. d., prof. A. M. Məhərrəmov I e. d., prof. H. B. Rfistə]nbəyov I e. n., dos. A. H. Tağıyev Mammədova Ş. S. Beynalxalq kommersiya işi. Dərs
Yüklə 2,25 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2) Hesablanan qiymətlər
- Ödəniş valyutası
ixracatçının, idxalçının və ya üçüncü ölkənin valyutasında ifadə oluna bilər. Qiymətlərin qeyd olunması üsulları. Qiymətlər kontraktda onun bağlandığı anda, kontraktm qüvvədə olduğu dövr ərzində və ya onun icrası vaxtında qeyd edilə bilər. Qiymətlərin qeyd olunması üsulundan asılı olaraq onların müxtəlif dörd növünü fərqləndirirlər: 1) Qəti müəyyən edilmiş və ya qəti təsbit edilmiş qiymətlər - sərt qiymətlər (firm fixed) - kontraktın imzalandığı andan müəyyən olunur və onun qüvvədə olduğu müddətdə dəyişmir. 2) Sonradan müəyyən edilmiş qiymətlər - qiymətər ya kontraktm yerinə yetirilməsi zamanı, ya da malgöndərənin tapşırığı üzrə kontraktın icrasına qədər istənilən vaxt müəyyən edilə bilər. 3) Dəyişkən və ya mütəhərrik qiymətlər (flexible prices) - kontraktın bağlandığı an müəyyən olunur, ancaq həmin əmtəəni göndərən zaman bazar qiymətləri dəyişərsə, onda qiymətlər bu kontraktda dəyişdirilə bilər. Başqa sözlə, kontraktda baza qiymət müəyyən olunur və 2-5% həddində dəyişdirilə bilər (bu hədd bazar qiymətinin kontrakt qiymətindən minimum yayınmasıdır ki, bu aralıqda kontraktın qiymətinə yenidən baxılmır). 4) Sürüşkən qiymətlər (siyding, scale prices) - kontraktın icrası zamanı qeyd olunur və bu dövrdə müqavilə qiymətinə istehsal xərclərindən asılı olaraq yenidən baxıla bilər. Adətən, bu qiymətlər uzunmüddətli hazırlanma dövrü olan maşın və avadanlıqlar üçün istifadə olunur. Kontragentlər kontraktda qiymətləri müəyyən edərkən, əsasən, 2 növ qiymətərə: nəşr edilən və hesablanan qiymətlərə əsaslanırlar. Bu baxımdan qiymətlər səviyyəsinə görə iki növdə olurlar: l)Nəşr edilən qiymətlər - xüsusi və firma informasiya mənbələrində verilən qiymətlərdir və onlar adətən dünya qiymətləri süəviyyəsini əks etririr. Bu cür qiymətlərə: məlumat, birja kotirovka 124 qiymətləri, son standart məhsula müəj^yən edilən preyskurant qiymətləri, faktiki sövdələşmə qiymətləri, ümumi statistik məlumatlarda olan qiymətlər, xüsusilə də iri firmaların təklif etdiyi qiymətlər aiddir. 2) Hesablanan qiymətlər - fərdi sifarişlər əsasında hazırlanan mürəkkəb sənaye və digər qeyri-standart avadanlıqlar üçün malgöndərənin müəyyən etdiyi qiymətlərdir. Bundan başqa, əvvəlki sövdələşməyə əsaslanan qiymətlərdən - nisbətən qiymətlərin sabit olduğu anlarda, hər şeydən əvvəl, sənaye xammallarına, maşın və avadanlıqlara tətbiq olunan qiymətlərdən də istifadə olunur. 6. Aqi-satqı kontraktlarmda ödəniş şərtlən. Belə şərtlər müəyyən edilərkən ödəniş valyutası, ödəniş müddəti, ödəniş və hesablaşma formalan, valyuta risklərinin azaldılması və ya aradan qaldırılması və s. aydınlaşdırılır. Ümumiyyətlə, ödəniş tərəflər arasında qarşılıqlı hesablaşmaların son mərhələsidir. Ödəniş şərtləri beynəlxalq kontraktda ən mühüm və mürəkkəb tərkib hissələrindəndir. Ödəniş valyutası - kontraktın bağlanması zamanı ödənişin hansı vayutada: ixracatçının, idxalçının və ya da üçüncü bir ölkənin valyutasında olmasının müəyyənləşdirilməsilə bağlıdır. Əmtəənin ödənişinin konkret olaraq həyata keçirildiyi (əgər ödəniş valyutası qiymət valyutasından fərqlənərsə məzənnəyə yenidən baxılır və ya bu da olmasa, ödənişin reallaşdırıldığı gündə mövcud məzənnə üzrə) valyuta ödəniş və ya hesablaşma valyutası adlanır. Bəzi hallarda kontraktda ödəniş valyutasının seçim hüququ idxalçıya həvalə olunur. Qeyd edildiyi kimi, ödəniş valyutası qiymətin müəyyən edildiyi valyuta ilə (qiymət valyutası) üst-üstə düşə də, düşməyə də bilər. Bu halda kontraktda qiymət valyutasının ödəniş valyutasına çevrildiyi məzənnə göstərilir. Adətən, qiymət valyutasının ödəniş valyutasına çevrilməsi ödənişin həyata keçirildiyi ölkədə mövcud 125 məzənnə ilə həyata keçirilir. Valyuta məzənnəsinin seçilməsi zamanı eyni zamanda valyutanın çevrilən və yaxud dönərli olması da nəzərə alınır. Beynəlxalq kommersiya əməliyyatlan zamanı tərəflərin ehtiyat etdiyi problemlərdən biri də valyuta riskləri problemidir. Valyuta riski dedikdə xarici ticarət və digər əməliyyatlarda xarici valyutanın məzənnəsinin milli pul vahidinə nisbətən dəyişməsilə bağlı valyuta itkiləri təhlükəsi nəzərdə tutulur. Belə ki, valyuta bazarı nöqteyi- nəzərdən tərəflərin maraqğı üst-üstə düşmür, yəni ixracatçı çalışır ki, qiyməti daha sabit valyuta ilə müəyyən etsin, idxalçı isə, bunun əksinə olaraq dəyərsizləşən valyutalara üstünlük verir. Kontraktın imzalandığı və həmin kontrakt üzrə ödənişlərin həyata keçirildiyi zaman ərzində kontraktda nəzərdə tutulmuş valyutanın məzənnəsi milli pul vahidinə nisbətən aşağı düşdüyü halda, ixracatçı ziyan çəkir. İdxalçınm məzənnə itkiləri, kontraktın valyuta məzənnəsinin artması ilə bağlıdır. Bu səbəblərdən vaİ 3 mta risklərindən qorunmaq məqsədilə, tərəflərin razılığı İlə müqavilədə xüsusi şərtlər qeyd olunur. ödəniş müddəti - adətən, tərəflərin razılığı ilə kontraktda, ya ölkənin ticarət adətlərindən asılı olaraq konkret dövrdə, ya da müəyyən şərtlərin daxil olması üzrə müəyyənləşir. Ödənişin üsulları - əmtəənin faktiki göndərilməsinə əsaslanır. Belə ki, ödənişin üç üsulu mövcuddur: a) nəğd ödəniş b) avans ödənişi (əvvəlcədən ödəniş), bu da öz növbəsində iki cür olur: pul və əmtəə formasında (məsələn; verilən əmtəənin istehsalı üçün lazım olan xammal, materiallar və s.) c) kredit ödənişi. Kreditlər də iki cür olur: kommersiya (illik 6- 8% olmaqla, 5 illik firmalar arası kredit) və bank krediti (daha uzun müddətə və faiz dərəcəsi ölkənin iqtisadi konyunkturasından asılı 126 Yüklə 2,25 Mb. Dostları ilə paylaş:
|