qanşıq sığorta polisi formasında olur.
Reys sığorta polisi - sığorta təşkilatı ilə sığortalanan və ya onun
əmtəənin yükləndiyi limanda ekspeditorun arasında bağlanır, özündə:
sığortalanm adını, sığorta şərtlərini, sığortanın ölçüsünü, sığorta
mükafatının məbləği haqqmda məlumatları əks etdirir.
Baş sığorta polisi - uzunmüddətli sığorta müqaviləsidir, burada
sığortanın müddəti, sığortaçımn məsuliyyətinin həcmi və sərhədi, sığorta
mükafatının məbləği və s. şərtlər göstərilir.
Qarışıq polis həm müəyyən reys üzrə, həm də müəyyən müddətə
sığorta müqaviləsidir.
Sığorta sertifikatı - sığortanın həyata keçirildiyini və sığorta
polisinin verildiyini təsdiq edən sənəddir.
Sığorta elanı (bordero) - sığortalananm öz sığorta edən təşkilatına
ayrı-ayrı yük yola salınmaları haqqında verdiyi məlumatlardır.
Sığortaçının ödəniş hesabı - sığorta məbləğinin köçürülməsi
üçündür.
Konvernot - sığortaçının sığortalanana onun göstərişlərinin yerinə
yetirilməsi haqqında xəbərdarlıq sənədidir.
S.Nəqliyyat sənədləri (NS) -- yük daşıyan tərəflərdən yükün
daşınmaya qəbul edilməsini təsdiq edən sənədlərdir. Dəniş
daşınmalarında belə nəqliyyat sənədləri: konosament, dəniz qaiməsi,
şturman qeydləri, dəmiryolu daşınmalarmda - dəmiryolu qaiməsi, yol
cədvəli, avia daşmmalarda - avio yük qaiməsi, avtomobil daşmmalarda -
avto yol daşınmaları qaiməsi, daxili daşmmalarda - universal yÜk sənədi,
qarışıq daşınma sənədi, kombinə edilmiş daşınma sənədləri adlanır.
Yük daşmmanı təmin edən sənədlərə aiddir; yükün alınması
haqqmda yazılış, zəmanət məktubu, yükün nəqli haqqında eskpeditor
şəhadətnaməsi, yük fraxtmın təsdiqi, yola salınma haqqmda ərizə- tələb,
fraxt hesabı, yükün gəlib çatması haqqında xəbərdarlıq, yükün
150
daşınmasına maneələr haqqında xəbərdarlıq, mal göndərmə haqqında
xəbərdarlıq, yük manifesti, konteyner manifesti və s.
Dəniz daşınmalarında vacib nəqliyyat sənədi konosament adlanır.
Konosament - gəmi sahibi tərəfindən verilən və yükün dəniz
daşınması üçün qəbulunu təsdiq edən sənəddir. O nəqliyyat müşaiyətedici
sənəd və yükün daşınması müqaviləsidir. Burada: gəmi və onun sahibinin
adı, gəminin yük götürmə gücü, yükün yüklənməsi və boşaldılması
limanları, fraxtın məbləği (harada həyata keçiriləcək ödəniş), verilən
konosamentin nümunələrinin miqdarı və s. göstərilir.
Şturman yazılışı - gəmi sahibinin əmtəənin daşınmaya qəbulunu
təsdiq edən sənəddir.
Dəniz qaiməsi - yükün dəniz ilə daşınmasım və yüklənmə - boşaltma
üçün qəbulunu təsdiq edən sənəddir.
Digər nəqliyyat növlərilə daşınan nəqliyyat sənədlərinə əsasən
uyğun nəqliyyat növünün qaimələri aiddir.
ö.Nəqliyyat ekspeditor sənədləri - İxracatçı tətəBndən müxtəlif növ
əməliyyatların yerinə yetirilməsini: ekspeditor, yükün emalı, anbarlarda
saxlanma, yükün daşınmasının təşkili, yükün yenidən yüklənməsi, yolda
saxlanılma və yenidən qablaşdırma, yerli nəqliyyat növlərinin təqdim
edilməsi, markalarıma və qablaşdırma vəziyyətinin yoxlanması, lazımi
liman, gömrük, sığorta, anbar və s. sənədlərinin rəsmiləşdirilməsini
təsdiq edən sənədlərdir.
Ekspeditora müəyyən növ əməliyyatların yerinə yetirilməsinə
tapşırıq xüsusi sənədlərlə: yüklənmə, nəqliyyat tapşırıqları və nəqliyyat
qaydaları ilə müşaiyət olunur.
Nəqliyyat
ekspeditor
sənədlərinə
həmçinin,
ekspeditorun
fəaliyyətilə bağlı müxtəlıif növ sənədlər daxildir.
T.Gömrük sənədlərinə - əmtəənin gömrük sərhədindən keçiril-
I S I
məsini rəsmiləşdirmək üçün tələb edilən sənədlərdir. Onlara aiddir:
gömrük bəyannaməsi, ixrac, idxal və valyuta lisenziyaları, əmtəənin
mənşəyi haqqında şəhadətnamə, konsul fakturası, tranzit sənədləri,
veterinar, sanitar və zəmanət şəhadətnaməsi və s. aiddir.
Gömrük bəyannaməsi yük sərəncamçısınm idxal və ya ixrac
əməliyyatları zamanı sərhəddə gömrük orqanlarına təqdim etdiyi
sənəddir. O özündə əsasən yük sənədinin nömrəsi, əmtəənin tarif adları
və ya gömrük tarifinin uyğun bəndinə istinad, əmtəə partiyasının qiyməti
və dəyəri və s. məlumatları əks etdirir. Tarif bəyannaməsinə, adətən,
digər sənədlər də: hesab, keyfiyyət haqqında sertifikat və s. əlavə edilir.
Əmtəədən rüsum tutulması ilə əlaqədar olaraq gömrük bəyannaməsi bir
neçə formaya malik ola bilər.
İxrac-idxal lisenziyası - ölkədə konkret əmtəələrin aparılması və
gətirilməsi üzərində nəzarətin mövcud olduğu halda xüsusi dövlət
orqanları tərəfindən verilən sənəddir. Bu lisenziya, adətən, iki hissədən:
onu almaq haqqında xahiş edənin ərizəsi və lisenziyanın özü. Lisenziya
müəyyən müddətə verilir. Lisenziyada: idxal və ya ixrac ölkəsinin adı,
FOB qiyməti, əmtəənin yüklənməsinə hazırlıq və ya onun gəlib çatması
vaxtı göstərilir.
Valyuta nəzarəti bəyannaməsi (ixrac və idxal zamanı)-uyğun olaraq
satıcı - ixracatçı və alıcı-idxalçı tərəfindən doldurulur və onun köməyilə
kompetent orqan ticarət sövdələşməsi nəticəsində ölkəyə köçürülən (və
ya ölkədən köçürülən) xarici valyutaya ödəniş şərtinə və mövcud valyuta
nəzarətinə uyğun nəzarət edə bilir.
Valyuta lisenziyası və onun alınması üçün ərizə - səlahiyyətli orqan
tərəfindən alıcı-idxalçı tərəfindən müəyyən məbləğin xarici valyutada
ixracatçı-satıcıya ödənişi həyata keçirmək üçün verilən sənəddir.
Gömrük sənədləri içərisində gömrük bəyannaməsindən başqa, əlavə
dəyər vergisi üçün vergi bəyannaməsi, kommersiya nəqliyyat
152
Dostları ilə paylaş: |