Qafqaz universiteti NƏŞRİ baki 2013
Yüklə 2,64 Mb. Pdf görüntüsü
|
Dövlät Maliyyäsi 145 AR-nın Prezidenti Dövlət büdcəsi haqqında qanuna müxtəlifliklər və əlavələr edilməsi haqqında qanun layihəsini Milli Məclisə təqdim edir. Dövlət büdcəsi haq- qında qanuna müxtəlifliklər və əlavələr edilməsi dövlət büdcəsinin əsas xarakteris- tikasının dəyişdirilməsi və tənzimləyici gəlirlərin AR büdcə sisteminin müxtəlif səviyyəli büdcələri arasında bölüşdürülməsi, həmçinin dövlət büdcəsi xərclərinin funksional və təşkilatlar üzrə təsnifatının bölmələri üzrə bölüşdürülməsi səbəb ola bilər. Qeyd edildiyi kimi, növbəti büdcə ili üzrə dövlət büdcəsi haqqında qanun layi- həsinin müzakirəsi və təsdiqi AR Milli Məclisinin Daxili Nizamnaməsinə uyğun olaraq həyata keçirilir. Milli Məclisə təqdim edilmiş növbəti il üçün dövlət büdcəsi haqqında qanun layihəsini Milli Məclisin sədri Milli Məclisin İqtisadi Siyasət daimi Komissiyasına göndərir və layihəyə baxılması müddətini müəyyən edir. Qanun və qərar layihələrinə baxılması üçün daimi komissiya işçi qrupu ya- radıla bilər. Müvafiq icra hakimiyyəti orqanının tapşırığı ilə onun səlahiyyətli nümayəndəsi AR-nın Milli Məclisinin iclasında növbəti büdcə ili üzrə dövlət büdcəsi haqqında məruzə edir. Milli Məclisdə qanun layihələrinə, bir qayda olaraq, üç oxunuşda baxılır. Milli Məclisin sədrinin qərarı ilə Milli Məclisin protokol qaydasında qəbul etdiyi qərarla qanun layihəsinə bir oxunuşda baxıla bilər. 70 Növbəti büdcə ili üzrə dövlət büdcəsi haqqında qanun layihəsinin birinci oxu- nuşunda Milli Məclis AR-nın sosial-iqtisadi inkişafının konsepsiyası və proqno- zunu, büdcələrarası qarşılıqlı münasibətlərin əsas prinsiplərini, dövlət büdcəsi kəsi- rinin ödənilməsi üçün xarici maliyyələşdirmə mənbələrini araşdırır. Eyni zamanda, dövlət büdcəsinin göstəriciləri, o cümlədən büdcə gəlirlərinin bölmələr, qruplar və yarımqruplar üzrə təsnifatı, dövlət büdcəsinin gəlirlərinin və rüsumlarının büdcə subyektləri arasında bölgüsü, dövlət büdcəsi kəsirinin ölçüsü və növbəti il üçün dövlət büdcəsi xərclərindəki xüsusi çəkisi, büdcə kəsirinin örtülməsi mənbələri və ümumilikdə, dövlət büdcəsinin xərclərinin ümumi həcmi təhlil edilir. Qanun layihəsinə birinci oxunuşda baxılması nəticəsində Milli Məclis aşağı- dakı qərarlardan birini qəbul edir: - layihə birinci oxunuşda qəbul edilsin və söylənmiş təkliflər və iradlar nə- zərə alınmaqla, onun üzərində iş davam etdirilsin; - layihə qəbul edilməsin; - layihə qəbul edilsin. 70 Ş.Ş. Bədəlov, R.B. Məhərrəmov, F.Ə. Qurbanov, a.k.ə, s. 308 Prof. Dr. Cihan Bulut, Elçin Süleymanov 146 Milli Məclis birinci oxunuşda qəbul edilmiş qanun layihəsinin dərc olunması və ümumxalq müzakirəsinə çıxarılması haqqında qərar qəbul edə bilər. Layihənin ayrı-ayrı maddələri üzrə qruplaşdırılmış müxtəlifliklərə aparıcı daimi komissiyanın iclasında baxılır və daimi müxtəlifliklərlə razı olduqda onları layihə- nin mətninə daxil edir. Yenidən işlənmiş qanun layihəsi ikinci oxunuşda baxılmaq məqsədi ilə Milli Məclisin sədrinə göndərilir. Milli Məclisdə ikinci oxunuşda baxılmasına azı beş gün qalmış qanun layihəsi onun təşəbbüsçüsünə göndərilir. AR Prezidentinin, AR Ali Məhkəməsinin və NMR Ali Məclisinin qanunvericilik təşəbbüsü qaydasında Milli Məclisin müzakirəsinə verdikləri qanun layihələri təqdim olunmuş şəkildə müzakirəyə çıxarılmalı və səsə qoyulmalıdır. Belə qanun layihələrində müxtəlifliklər yalnız həmin orqanların ra- zılığı ilə edilə bilər. AR Milli Məclisinin daxili Nizamnaməsinin 18-ci maddəsinə əsasən qanun la- yihəsinin ikinci oxunuşunda müzakirəsi aparıcı daimi komissiyanın nümayəndə- sinin məruzəsi ilə başlanır. Layihənin ikinci oxunuşunda müzakirəsi bir qayda olaraq, təşəbbüsçünün çıxışı ilə başlanır. İkinci oxunuşda dövlət büdcəsi xərclərinin ümumi məbləği çərçivəsində dövlət büdcəsinin funksional təsnifatı üzrə xərclərin bölgüsü, AR subyektlərinə maliyyə yardımının həcmi (dotasiya), cari xərclər büdcəsi, dövlət məqsədli proqramların maliyyələşdirilməsi xərcləri, AR-nın dövlət xarici borclanması proqramı, AR-nın xarici dövlətlərə dövlət kreditinin verməsi, gəlirlərin və xərclərin rüblər üzrə böl- güsü, dövlət büdcəsinin kəsiri və bir sıra digər məsələlər müzakirə edilir. Qanun layihəsi əsas kimi qəbul olunduqdan sonra Milli Məclisin iclasına sədr- lik edən deputatlardan qanun layihəsində edilmiş müxtəlifliklərə etirazların olub- olmamağını öyrənir. Bu cür etirazlar olduqda onları qısaca əsaslandırmaq üçün hər deputata 3 dəqiqəyədək vaxt verilir. Məruzəçi həmin etirazlara cavab verir və qa- nun layihəsi maddə-maddə müzakirə edilir. Bundan sonra qanun layihəsi ikinci oxunuşda qəbul edilir. İkinci oxunuşda qəbul edilmiş qanun layihəsi müzakirə zamanı müəyyənləşdirilmiş daxili ziddiy- yətlərin aradan qaldırılması və redaktə edilməsi üçün daimi komissiyaya çatdırılır. İş başa çatdıqdan sonra daimi komissiya üçüncü oxunuş üçün hazırlanmış qa- nun layihəsini Milli Məclisin sədrinə göndərir. Milli Məclisin sədri qanun layihə- sinə üçüncü oxunuşda baxılmasını Milli Məclisin iclasının gündəliyinə salır. AR Milli Məclisinin daxili Nizamnaməsinin 19-cu maddəsinə əsasən qanun la- yihəsinin üçüncü oxunuşu zamanı qanun layihəsi bütövlükdə səsə qoyulur. Qanun layihəsinin üçüncü oxunuşu zamanı onun mətnində müxtəlifliklər edilə bilməz. Dövlät Maliyyäsi 147 Müstəsna hallarda Milli Məclisin iclasında iştirak edən deputatların əksəriy- yətinin tələbi ilə üçüncü oxunuşda olan qanun layihəsi ikinci oxunuşa qaytarıla bilər. Növbəti büdcə ili üzrə dövlət büdcəsi haqqında qanun layihəsi AR-nın Milli Məclisində cari ilin dekabr ayının 20-dən gec olmayaraq təsdiq edilir. Növbəti büdcə ili üzrə dövlət büdcəsi haqqında qanunda aşağıdakı əsas göstəri- cilər təsdiq olunur: − gəlirlərin ümumi məbləği; − vergilərin dərəcələri; − mədaxil mənbələri üzrə gəlirlərin məbləği; − mənbələr üzrə qrantlar və transferlər; − ayrı-ayrı gəlirlərin büdcələr arasında bölgüsü və ayırma normaları; − funksional və iqtisadi təsnifata uyğun olaraq, paraqraflar səviyyəsində xərc- lərin məbləği; − NMR-nın büdcəsinə və yerli büdcələrə verilən dotasiyaların, subsidiyaların, subvensiyaların məbləği; − digər büdcə ssudalarının ümumi məbləği və istiqamətləri; − daxili və xarici dövlət borclarının faizləri və əsas məbləğləri üzrə ödənişlər; − dövlətin üçüncü tərəf qarşısında öhdəliyinin yuxarı həddi; − sair beynəlxalq öhdəliklərin məbləği; − ehtiyat fondunun məbləği; − AR-nın daxili və xarici borclanmasının həddi (il ərzində götürülə biləcək dövlət borcunun və cəlb ediləcək dövlət istiqrazlarının məbləği); − xərclərin maliyyələşdirilmə ardıcıllığı; − dövlət büdcəsinin müdafiə olunan xərc maddələri; − büdcə kəsirinin yuxarı həddinin məbləği; − təsdiq olunması zəruri hesab edilən digər göstəricilər. Növbəti büdcə ili üzrə dövlət büdcəsi təsdiq olunduqdan sonra müvafiq icra hakimiyyəti orqanı təşkilatlar üzrə büdcə təsnifatı əsasında xərclərin bölgüsünü aparır və təsdiq edir. Müvafiq icra hakimiyyəti orqanı növbəti büdcə ili üzrə dövlət büdcəsinin təs- diq olunmuş göstəriciləri əsasında onun gəlirlərinin və xərclərinin rüblük bölgüsü- nü müəyyən edir. Növbəti büdcə ili üzrə dövlət büdcəsi haqqında qanun layihəsi müəyyən olun- muş müddət ərzində təsdiq olunmazsa, Respublika Prezidenti dövlət büdcəsi təsdiq olunanadək büdcədən maliyyələşmənin müvəqqəti qaydalarını müəyyən edir. Yüklə 2,64 Mb. Dostları ilə paylaş:
|