Qanaxmalar zamanı infuzion-transfuzion terapiya
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
201 müəyyənləşdirir. Buradan mamalıq qanaqxmalarının genezində uşaqlığın hipo- və atoniyasının rolu aydın olur. İkincisi, ciftin ayrılması (qopması) zamanı terminal arteriya damarları qırılır (разрыв cırılması) və özünəməxsus spazmı baş verir və mənfəzi daralır və ya da bağlanır. Həmin damarlar əzələ kütlələrinin dərinliyinə dartılır, burada onlar uşaqlığın hər dəfə yığılmaları zamanı sıxılma təsirinə məruz qalır. Terminal arteriya damarlarının mənfəzlərinin daralması və uşaqlıqda qan cərəyanının azalması da hemostazın təminatına şərait yaradır (Н. С. Бакшеев, 1970). Üçüncüsü, qaqnaxmanın dayanması mexanizmində trombəmələgəlmə amili böyük əhəmiyyət kəsb edir ki, nəticədə kiçik damarlarda və kapillyar şəbəkədə qanaxmanın dayanması baş verir. Qanın trombəmələgətirmə qabiliyyətinin artması onun laxtalanma xüsusiyyətlərinin fəallaşması ilə əlaqədardır. xüsusən də uşaqlıq- cift meydançası nahiyyəsində yerli trombəmələgəlmə prosesinin yüksəlməsi üçün şəraitin yaranmasında bu fəallaşmanın rolu böyükdür. Sübut olunmuşdur ki, ciftin ayrılması zamanı uşaqlıqdan gələn qanın laxtalanması eyni vaxtda barmaqdan götürülmüş qanın qaxtalanmasından 10 dəfə tez baş verir. Retriplasentar qan kapilyar qandan 12 dəfə sürətlə laxtalanır. Uşaqlıqdan gələn qanın laxtalanma qabiliyyətinin belə yüksək olmasının səbəbi ciftdə və desidual toxumada tromboplastik maddələrin və laxtalanmanın plazma amillərinin çox olmasıdır (В. П. Скипетров, 1966; М. С. Мачабели, 1970). Doğuşun III dövründə hemostazın yuxarıda bütün şərh olunan mexanizmləri fəsadlaşmayan doğuşlar zamanı nisbətən az qan itgisinə təminat yaradır. Fəsadlaşmış gedişli doğuşlar zamanı və ya hemokoaqulyasiya mexanizmlərindən birinin pozulması hemostaz mexanizminin pozulmasına səbəb olur və patoloji qanaxma üçün şərait yaranır. Qan itgisinə doğan və zahı qadının cavab reaksiyası bir çox xüsusiyyətlərə malikdir; təxirəsalınmaz transfuzion-infuzion terapiya tədbirlərinin aparılması zamanı bunları mütləq nəzərə almaq lazımdır: Birincisi, mamalıq qanaxmalarnın səciyyəvi xüsusiyyəti odur ki, əksərən qanaxma mənbəyi (uşaqlıq, doğuş yolları) məlum olur, lakin çox vaxt onun proqnozu müəmmalı qalır. Buna görə də təşkilatı baxımdan, nəinki qanaxmanın baş vermə təhlükəsi ehtimal olan, hətta normal gedişli hesab edilən doğuşlar zamanı belə təxirəsalınmaz transfuziya tədbirlərinin aparılması üçün həmişə hərtərəfli təminat olmalıdır. İkincisi, bir çox mamalıq patologiyaları zamanı (normal yerləşmiş ciftin vaxtından əvvəl ayrılması, cift gəlişi, uşaqlığın başlanması və baş vermiş cırılması, doğuş yollarının yumşaq toxumalarının travması) qanitirmə çox hallarda kəskin ağrı sindromları ilə müştəkləşir ki, bu zaman hətta nisbətən az miqdarda qan itgisi belə kompensator-müdafiə mexanizmlərinin daha tez üzülməsinə gətirib çıxarır. 202 Üçüncüsü, doğuş vaxtı, xüsusən də uşaqlıq-cift zonasından qanaxma zamanı, bir qayda olaraq, döl əziyyət çəkir, bu da təcili qaydada doğuşun başa çatması (mamalıq manipulyasiyası və ya KKƏ) tələbini ortaya çıxarır. Belə hallarda hemodinamik göstəricilərin davamlı sabitləşməsini, tam həcmdə infuzioyn- transfuzipon terapiyanın aparılmasını zaman baxımından mümkünsüz edir. Bundan bşqa doğuş zamanı qanaxmalar doğuş aktının, fəaliyyətinin fəsadlaşması fonunda baş verir; uzunmüddəti yorulma, fiziki gücünün üzülməsi nəticəsində doğan qadının qan itgisinə qarşı müqavimətinin əhəmiyyətli dərəcədə azalmasına səbəb olur. Anestezioloji baxımdan mamalıq qanaxmasınn xarakterik xüsusiyyəti başlanğıcda doğuş fəaliyyətinin sanki fəsadsız gedişli fonunda qanaxmanın qəfləti və massiv olmasıdır. Təxirəsalınmaz infuzion-transfuzion terapiya tədbirinin xüsusi səciyyəviliyi həm də bu və ya digər dərəcədə və formada preeklamsiya- eklampsiyası olan hamilə, doğan və zahı qadınlarda massiv qanaxmaların baş verməsidir. Bu onunla izah edilir ki, belə patologoya zamanı, xüsusən dı eklampsiya və onun ağırlaşmaları zamanı qan itgisinin daha ağır nəticələrinin meydana çıxmasına zəmin yaradan və törədən bir çox ağırlaşdırıcı amillər mövcud olur. Dövredən qanın həcminin azalması, əksər hallarda dis-, hipoproteinemiya, anemiya, su-elektrolit balansının və turşu-qələvi müvazinətinin pozulmaları, generalizə olunmuş davamlı vazospazm, ürək-damar sisteminin uzunmüddətli arterial hipertenziyaya adaptasiya olunması – bu qrup xəstələrdə hətta nisbətən az həcmdə qan itgisinə qarşı orqanizmin həssaslığının əhəmiyyətli dərəcədə yüksəlməsinə səbəb olur. Ağır formalı preeklamsiyalı doğn qadınlarda mamalıq qanaxmaları xüsusi ilə təhlükəlidir, belə ki, onlar müəyyən dərəcədə “şoka hazır vəziyyətdə” olurlar. Bu özünü kompensator damar reaksiyalarının daha tezliklə üzülməsi ilə, tədbir üçün vurulan steroid hormonlarına (kortizon, hidrokortizon, prednizalon) qarşı cavab reaksiyasının səifləməsi ilə, vazokonstriktorların (əfedrin, mezaton, noradrenalin, adrenalin) tətbiqinə davamlı inertlilioyui ilə göstərir. Preeklmpsiyalı və eklampsiyalı qadınlarda mamalıq qanaxmalarının proqnozu heç də yaxşı hesab edilmir. Proqnozun pis olması bu xəstəlırdə yalnız qanaxmanın massiv olması ilə deyil, eləcə də böyrəklərin, qara ciyərin, ürək əzələsinin, ağ ciyərlərin eyni zamanda zədələnmələri ilə əlaqədardır ki, bu patologiya qara ciyər-böyrək və ürək-damar çatmamazlığı, tənəffüs funksiyasının pozulması kimi hallar törədir. Bütün reanimasion tədbirlər kompleksinin aparılmasına baxmayaraq, M\məhz bu qrupda massiv qan itgisi olan qadınlar arasında ən çox letallıqla nəticələnən hallar müşahidə edilir. Cərrahiyyənin və reanimatologiyanın digər sahələrindən fərqli olaraq mamalıq qanaxmaları zamanı çox vaxt qanın reoloji və hemostatik xassələrinin pozulmaları müşahidə edilir. Hətta nisbətən az miqdarda, yəni DQH-nin 15-20%-ndən çox olmayan qan itgisi zamanı hemostaz sistemində iki fazalı dəyişiklilər müşahidə Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|