Qapaq yumsaq indd

Rayonun k ndl ri v  oykoniml rin etimologiyası
55
Vaxtil  Külüllü k ndi iki hiss d n (müs lman v  malakan) ibar t
olmu dur. K nd razisind  XX  srin ikinci onilliyind  Çuxuryurd-
dan ( amaxı) Külüllü k nd yaxınlı ındakı su d yirmanında i l m k
üçün Vasili xozeynin ba çılı ı il  8 malakan ail si m skunla mı  dır. 
Sovet hakimiyy ti da ıldıqdan sonra malakan ail l ri Çuxuryurda 
qayıtdılar. Hal-hazırda k ndd  malakan ya amır.
Dig r bir fikr  gör , k ndin adı külül bitkisinin adındandır. Toponi-
mi Qulu  xs adı il  ba layıb, qululu formasında hesab ed nl r d  var. 
K nd irvan düzünd  yerl ir.
Kövlüc – Ehtimal ki, toponim fars m n li kevil (kühül, süni ma-
ara) sözünd n v  tat dilind ki üç (bir  eyin bollu unu bildirm k üçün 
i l dilir)
kilçisind n ibar tdir. Keçmi d  k nd razisind ki yeraltı süni 
ma ara tipli evl r kevil, kühül adlanırdı. Kevil ev tipi keçmi d
amaxı
zonasının b zi k ndl ri üçün xarakterik idi. K ndin “kevil tipli evl rin 
oldu u yeri” m nasındadır. 
K nd Gürcüvan yastanındadır.
Qaraba lı – XIX  srin vv ll rind  Qaraba  xanlı ından
ir-
van xanlı ı razisin  kütl vi köçm l r olmu dur. Odur ki, Qarba -
lar oykonimi “Qaraba dan g lm l r, Qaraba dan köçüb bu  razid
yurd salanlar, “qaraba lılar” m nasındadır.
Qaraqoyunlu – XIII  srd  monqolların yürü ü zamanı Az r-
baycan razisin  köç etmi  tayfalardan biri qaraqoyunlu tayfasıdır. 
Qaraqoyunlu dövl tinin yaradıcısı olan bu tayfa 1467-ci il Mu
döyü ünd n sonra Çuxurs d vilay tind  böyük  ks riyy tl  ya ayır-
dı. Qaraqoyunlu tayfası A su razisind  m skunla mı , burada eyni-
adlı k ndin sasını qoymu dur. Qaraqoyunlu k ndind  b zi n sill r
özl rini qaraqoyunlu tayfasından hesab edirl r.
XIX
srin
vv ll rind  62 ail lik nüfuza malik Qaraqoyun-
lu k ndi
irvan
yal tinin Xançoban mahalına daxil olmu dur. 
Qaraqoyunlu k ndi XIX  srd  – XX  srin
vv ll rind
irvan
n q ib ndiyy  t riq tinin m rk zi olmu dur. A  günb z Qaraqoyun-
lu n q ib ndil rind n yadigar qalmı  memarlıq abid sidir.

---

A su dün nd n sabaha
56
XX srin 20-ci ill rind  Qaraqoyunlu k ndi
ura hökum tin
qar ı mübariz  aparan m rk zl rd n biri olmu dur.
K nd irvan düzünd  yerl ir.
Qaraqa lı –  lk d f  qaraqa lı tayfası m skunla dı ına gör  bel
adlanmı dır. Keçmi d  Qaraqa lı Gorus adlanırdı ki, bu da “Gorus 
mahalındakı Qaraqa lı k ndi” m nasındadır.
K nd da
t yi razid dir.
Qarav lli – K ndin keçmi  adı Qarav lli Qalab y olmu -
dur.  vv ll r yarımköç ri, heyvandarlıqla m
ul olan tayfa olan 
qarav llil r XIX  srin axırlarında oturaq h yata keçmi , ks riyy ti
Kür qıra ına getmi dir. B zi müasir Qarav lli k ndl ri özl rini A su
razisind n g lm  sayırlar.
Qarav lli etnonimi v  oykonimi qaraevli s lcuq soyunun 
d yi mi  variantı ola bil r. Ümumiyy tl , irvan razisind  s lcuq
soylarının ks riyy ti yayılmı dır.
K nd irvan düzünd  yerl ir. 
Qarada
–
sl adı Qarada lı olan k nd qarada lı tayfasının
m skunla ması n tic sind  yaranmı dır. Qarda lılar qızılba  tayfa-
larından idil r. Tayfa öz adını C nubi Az rbaycanın Qarada  maha-
lından almı dır. S f vil r hakimiyy t  g ldikd n sonra qarada lılar
müxt lif razil r  yayılmı lar.
K nd irvan düzünd  yerl ir.
Qasımb yli – XIX  srin vv ll rind  Göyçay q zasına daxil 
olan k ndl r sırasında X lilli-Qasımb yli k ndinin d  adı ç kilir. 
Sonralar X lilli tayfasından Qasımb y n slinin ayrılması n tic sind
Qasımb yli k ndi v  oykonimi yaranmı dır.
XIX srin vv ll rind
irvan xanlı ında mülk dar Qasımb y
m xsus 15 k ndd n birinin adının Qasımb yli olmasının sas s b bi
kimi k ndin ilk sakinl rinin ona m xsus r iyy t oldu una gör
m nt q nin onun adı il  olması göst rilir. Toponim “Qasım b y
m xsus k nd” m nasındadır.
K nd irvan düzünd  yerl ir.

---

Rayonun k ndl ri v  oykoniml rin etimologiyası
57
Q
d – B zi etnoqrafik m lumatlarda A su rayonunun Bico, 
Q
d, Ke dim z, L ng biz k ndl ri il  birlikd  da ın qa ında (ya-
macında) yerl dikl rin  gör  Qa   k ndl ri adlanırlar. K ndin adı
türk dill rind ki kajat (da  yalı, da  beli, yüks klik) sözünün fonetik 
klidir.
“Qa k nd” toponimi Q
d oykoniminin ilkin variantıdır. XIX 
srin vv ll rind  19 ail lik nüfuza malik Q
d k ndi vv ll r ir-
van yal tinin Qo un mahalına, sonralar  amaxı q zasının Qo un
dair sin  daxil olmu dur. Ümumiyy tl ,
irvan yal tinin Qo un
mahalı t rkibind  A su rayonu  razisind n yalnız yeddi k nd (Bico, 
Q
d, Ke dim z, L ng biz, Hacıman, Xatman, Dilman) olmu dur. 
K nd L ng biz da  silsil sinin t yind dir.
Qırlar – Oykonimin qır co rafi termin hiss sin  Orta Asiya-
nın toponomikasında da rast g linir. M nb l rd  kır (qır) adlı tay-
fanın olması da göst rilir. Qır türk dill rind  “yüks klik, t p lik”
m nasındadır.
Qırlar k ndi yaxınlı ında Qırlart p  maddi-m d niyy t abid si
yerl ir. Burada eneolit dövründ n ba layaraq ya ayı  olmu dur.
Qaram mm dli – XIX  srin vv ll rind
irvan yal tinin Xan-
çoban mahalına daxil olan k ndl rd n biri Qaram mm dli k ndidir. 
Qaram mm dli k ndi h min dövrd  10 ail lik nüfuza malik idi.
Qaram mm dli oykonimi Qara M mm d (Qara M h mm d)
xs adından v  -li m nsubiyy t
kilçisind n ibar tdir. “Qara 
M h mm din n sli” m nasını bildir n oykonim k ndd  h min n slin
m skunla ması n tic sind  yaranmı dır.
K nd irvan düzünd dir.
Qiyaslı – Oykonimin keçmi  adı
r b Qiyaslı olmu dur. T. h-
m dov Qiyaslı oykonimini t krarlanan etnoniml r sırasında qeyd 
edir ki, bu oykonimi h r hansı tayfa v  ya tir  il  ba lamaq ç tindir. 
Qiyaslı oykonimi antroponimd n yaranmı dır. Qiyas  xs adına – lı
m nsubiyy t
kilçisi artırılmaqla Qiyaslı oykonimi  m l  g lmi dir.
K nd L ng biz silsil sinin t yind dir. 

---