Qarshi davlat universiteti roman german filologiyasi roman-german tillari kafedrasi



Yüklə 141,77 Kb.
səhifə3/25
tarix29.11.2023
ölçüsü141,77 Kb.
#140903
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   25
Qarshi davlat universiteti roman german filologiyasi roman-germa-fayllar.org

BIRINCHI BOB 

Nemis tilida fe’l zamonlarining grammatik jihatdan tasniflanishi.
1.1. Nemis tili fe‘l so‘z turkumida zamon kategoriyasi. 
Nemis va o‘zbek tillaridagi vaqt, ya‘ni zamon kategoriyasi klassifikatsiya
nuqtai nazaridan bir-biridan farq qiladi. 
Bu kategoriya predikativ kategoriyalar sirasiga kiradi. U ifodalanayotgan
mazmun va nutq aktining aniq payt orasidagi vaqt bilan bog‘liq munosabatini aks 
ettiradi.
Tub fe‘llarning zamon formalari so‘zlangan mazmun nutq aktidagi 
momentga taalluqli yoki o‘tgan yoki kelasi zamonda ro‘y berishidan darak beradi.
O‘zbek tili fe‘l sistemasida 12 zamon shakli mavjud (8 ta sintetik va 4 
analitik formalar), nemis tilida ular esa - 6 ta zamon formasi (ulardan 2 tasi sintetik
va 4 ta analitik). 
Bular:

Hozirgi zamon formalari 

O’zbek tilida: Nemis tilida

1. Hozirgi kelasi zamon fe‘li 1. das Prasens (a-+di shakli)
2. Hozirgi zamon davom fe‘li (-yap+man 


-yotir+man -mokda+man)
Bu shakllarning har biri o‘z bo‘yoqdorligiga ega. 
Masalan: ishlamoq (arbeiten) fe‘li birinchi shaxs birlikda: ishlayapman,
ishlab turibman, ishlayotibman, ishlab yuribman, ishlamokdaman 
Nemis tilida Präsens Indikativ Aktiv fe‘l o‘zagiga shaxs-son
qo‘shimchasini qo‘shish bilan yasaladi. 


O’tgan zamon formalari
1. O‘tgan zamon nisbat fe‘li 1. Das Präterit (-di formasi)


2. Tarixiy o‘tgan zamon fe‘li


3.Uzoq o‘tgan zamon fe‘li (-gan edi formasi)


3. Das Plusquamperfekt (-gan formasi) 
4. O‘tgan zamon hikoya fe‘li (-ib edi formasi). Tugallanmagan o‘tgan 
zamon fe‘li (-ar edi formasi)
6. O‘tgan zamon davom fe‘li I (-yotgan edi formasi) 
7. O‘tgan zamon davom fe‘li II (-moqda edi formasi)
To‘g‘ri fe‘llar (to‘g‘ri tuslanish) nemis tilida Präteritum Indikativ Aktiv da 
o‘zak va shaxs qo‘shimchasi orasida -te qo‘shimcha oladi.
Noto‘g‘ri fe‘llar (noto‘g‘ri tuslanish) Präteritum Indikativ Aktiv da o‘zak 
unlisini o‘zgartiradi va quyidagi qo‘shimchalarni oladi: -0, -st, -0 (Birlik) und -en, -

t, -en (Ko‘plik).
Aralash fe‘llar (Aralash tuslanish) Präteritum da noto‘g‘ri fe‘llardagi kabi 
o‘zak unlisini o‘zgartiradi va to‘g‘ri fe‘llar olgan qo‘shimchalarni oladi.
Nemis tilida Präsens Indikativ Aktiv va Präterit Indikativ Aktiv 
sintetik formalar hisoblanadi, chunki ular faqatgina fe‘l o‘zagiga shaxs-son
qo‘shimchalarini qo‘shish bilan yasaladi. 
Qolgan barcha zamonlar analitik zamon formalaridir. Ular yordamchi fe‘l
va asosiy fe‘l ishtirokida yasaladi. 



Yüklə 141,77 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   25




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə