Qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish instituti

Birinchi pog’na
- Markaziy bank ; 
Ikkinchi pog’ona
- tijorat, xususiy, sanoat va boshqa banklar. O’zbekistonda 
hozirgi sharoitda 32ta tijorat banklar, 3ta shaxsiy (xususiy) bank, agro bank, paxta bank, 
sanoat-quriplish banki, savdoG’arbank va boshqa turdagi banklar faoliyat 
ko’rsatmoqdalar. SHuningdek, chet el banklarining vakopatxonalari ishlamokda. 
Iqtisodiyotning eng muhim masalalaridan biri - bu pul muomalasidir. Pul muomalasi - 
pulning to’xtovsiz harakati bo’lib, tovarlar va xizmatlar doiraviy aylanishiga xizmat 
qiluvchi muomala vositasi va to’lov vazifasini bajarishidir. 
Pul bozori
- pulga talab va taklif asosida pulning “bahosi” , ya’ni foiz darajasini 
aniqlovchi bozordir. SHuni ehtiborda tutish lozim-ki, pul boshqa tovarlar singari 
sotilmaydi va sotib olinmaydi. Pul bozoridagi oldi-sotdi jarayonida pul boshqa to’lovga 
kobil aktivlarga o’z qiymatiga monand yoki o’zining nominal qiymatidan o’zgargan 
bahoda almashtiriladi. 
Pulga bo’lgan talab quyidagi omillarga bog’liq bo’ladi: 
1) pulning aylanish tezligiga; 
2) baholarning mutloq darajasiga; 
3) ishlab chiqarishning real hajmiga .

---

438 
J.M. Keyns pulga bo’lgan talab nominal daromad va ssuda foizining me’yoriga 
bog’liqligini tahkidlaydi. 
Pul muomalasini amalda davlat va nodavlat 
tashkil
otlar yuritadi. Zamonaviy pul 
muomalasi naqd pulli va naqd pulsiz shaklda pul mablag’larining 
yig’indi
si sifatida 
namoyon bo’ladi. Naqd pul o’zining hajmiga ko’ra barcha pul mablag’lari, ya’ni bank 
hisob-kitob raqamlaridagi umumiy pulning 10 % ni 
tashkil
etadi . 
Pul massasi
- bu muomala vositasi, to’lov va jamg’arish (investitsiya) vazifasini 
bajaruvchi muomaladagi naqd va naqd pulsiz shakldagi pul mablag’larining 
yig’indi
sidir. 
Pul o’zining to’lovga kobillik darajasiga ko’ra tubandagi shakllardagi pul 
mablag’
laridan iborat: