Iste’mol krediti mavjud. Kreditning yana bir
shakli -
davlat kreditidir. Bunda qarz oluvchi davlat yoki mahalliy xoqimiyat
tashkil otlari hisoblanadi. Ular qimmatli qog’ozlar bozorida moliya-kredit tashkilotlari
orqali zayomlar chiqarib, pul mablag’larini to’plashni bajaradi, safarbar qiladi.
Kreditning yana bir ko’rinishi -
xalqaro kreditlar . Xalqaro kredit mamlakatlar
o’rtasidagi pul kaptalining harakatida namoyon bo’ladi. Xalqaro Valyuta Fondi,
Xalqaro Taraqqiyot va Tiklanish Banki, Jaxon Banki turli mamlakatlarga kredit
berishning markazlari hisoblanadilar.
Kredit iqtisodiyotda bir qator vazifalarni bajaradi.
Birinchidan, pul
mabalaglarini qayta taqsimlash vazifasi. Aholi, korxonalar, davlatning vaqtincha bo’sh
pul resurslari ssuda kapitali tarzida iqtisodiyotning muayyan vaqtda rivojlanishi ko’zda
tutilgan tarmoqlari, korxonalariga qayta taqsimlanadi.
Kreditning
ikkinchi vazifasi - kapital yigilishini va markazlashuvini tezlatishdir.
Kredit yakka ishlab chiqaruvchilarni xissadorlik jamiyatlariga, yangi firmalarga va
ularni xatto xalqaro korporatsiyalarga birlashtirib, kapital markazlashuviga,
to’planishiga olib keladi.
Uchinchidan, kredit muomala harajatlarini tejash vazifasini bajarib, pul
banknotalari o’rniga vekselg’, chek , banknot kabi hisob- kitob hamda pul o’tkazish
shaklidagi muomala bilan pul muomalasini tezlashtiradi.
Nixoyat,
to’rtinchidan, kreditdan iqtisodiyotni tartibga solishda foydalaniladi.
Tabaqalashgan foizlar, imtiyozlar va kafolatlar asosida davlat jamiyat uchun muhim
sohalarning taraqqiyoti uchun tadbirkorlar faoliyatini tartibga soladi. Natijada,
iqtisodiyotning eng dolzarb, umumdavlat sohalari taraqqiyotini jadallashtirish
imkoniyatlari yuzaga keladi.
Tovarning pul xo’jaligida ssuda fondi (kapital) mavjud bo’lib, jamiyatning unda
ko’p ehtiyojlarini qondirishda qarz tariqasida shu fonddan foydalanadi. Bu fond pul
435
vositalarining jamg’armasi sifatida xo’jaliklar va aholining ehtiyojlarini moliyaviy
shart-sharoitlar orqali qaytarish sharti bilan qondirishga qaratilgan.
