147
5.
Kadrlar malakasini oshirib borish.
6.
Xom-ashyo resurslaridan samarali va unumli foydalanish.
7.
Ishlab chiqarish boshqaruvini to’g’ri tashkil etish.
Umuman olganda esa bu omillarni quyidagicha birlashtirish mumkin:
Yangi fan-
texnikani qo’llash mehnat unumdorligini oshirib borish, xom ashyo sarflarini qisqartirib
borish. Har qanday jamiyatning muhim bo’g’inlaridan asosiysi ishlab chiqarish
harajatlarini kamaytirib borishdir. Har bir faoliyat ko’rsataetgan korxona ham o’z
oldiga ana shuni vazifa qilib qo’yadi, ya’ni
korxonaning asosiy maqsadi, ishlab
chiqarish harajatlarini minimallashtirib
maksimal foyda olishdir, ko’proq mahsulot
ishlab chiqarishga qaratilgan.
Ishlab chiqarish harajatlariga yuqorida sanab o’tilgan muhim omillar ta’sir etar
ekan, bularning barchasini birgalikda amalga oshirish juda kiyin. Masalan:
xom ashyo
zaxiralarining eng arzon kanallarini kidirib topish va samarali ishlatishni ta’minlash,
ishchilarni ijtimoiy muxofazashni kuchaytirish, fan-texnika
taraqqiyotini yuksaltirib,
uni ishlab chiqarishga tadbiq qilish, umuman bularni birvarakaiga
amalga oshirish
murakkab jarayonidir. Lekin, shu omillarni barchasini birgalikda olib borilishi iqtisodiy
samaradorlikka erishishning asosiy sharti hisoblanadi.
Respublikamizda bunday ishlarni rivojlantirish maqsadida ilgari davlat
markazlashgan korxonalar tizimi o’zgartirilib, xususiylashtirish ishlari yo’lga qo’yiladi.
Bugungi kunda umumiy ishlab chiqarishning 84% asosan xususiy va qo’shma
korxonalarga to’g’ri kelmokda. Bu degan so’z har bir korxona o’zining ishlab chiqarish
jarayonlariga va harajatlarni kamaytirib borish omillariga jiddiy ta’sir
qilmoqda
degenidir.
Albatta bunday munosabatlar ishlab chiqarishni pasayishini oldini olish
ishsizlikka yo’l qo’ymaslikni ta’minlaydi. Ishlab chiqarish va tadbirkorlikni rivojlantirib
borish esa unga tanal toshi bo’lib xizmat qiladi.
Shunday qilib, ishlab chiqarish harajatlariga asosan fan-texnika yutuqlari, yuqori
ishchi kuchi, xom-ashyo resurslari asisiy ta’sir ko’rsatadi. Mehnatni ilmiy tashkil qilgan
xolda ishlab chiqarishni yuksaltirib borish ham muhimdir. Har bir ishchi o’zining
kasbini kilayotgan ishini sevishi kerak. Bu esa kadralar malakasizligiga barham beradi,
natijada ishlab chiqarish yuksaladi. Ilmiy tadqiqotlardan ma’lumki,
ishchilarning u
ishdan bu ishga kuchib yurishlari natijasida ish samaradorligi 30-40% foizgacha
kamayar ekan. Bu degan so’z ishlab chiqarishning asosiy qismi yo’qoldi degandir. Shu
sababli eng asosiy e’tibor ishchi o’rinlarini to’g’ri tashkil etishga qaratilishi zarur.
Respublikamizda faoliyat ko’rsatayotgan ko’plab
korxonalar ishlab chiqarish
harajatlariga ta’sir qiluvchi omillarini har tomonlama o’rganib, shu asosda ish
yuritmokdalar.
Yangi bozor tizimi isloxatlarni amal qilishi
iqtisodiyotida juda muhim
sanalmoqda va ahamiyati ortib bormoqda. Har bir korxona o’z oldiga harajatlarni
pasaytirish, unga ta’sir etuvchi omillarni tahlil qilishni ustivor vazifa qilib qo’yish
kerak, Ana shundagina iqtisodiyot yuksaladi, ishlab chiqarish taraqqiy etadi.
