QəZƏNFƏr paşayev
Yüklə 1,36 Mb. Pdf görüntüsü
|
109 bayatılarının əldə olanlarını, ondan əvvəl Salman Mümtazın üç dəfə (1925, 1927, 1935) və Əhliman Axundovun bir dəfə (1966) çap etdirdiyini göstərir. Qeyd edir ki, Qubadlının Xanlıq kəndində orta məktəbdə oxuyarkən, Qaçaq Nəbinin kəndi Aşağı Molluda atasının dostugildə yaşayırmış. Atasının dostunun arvadı Gilə xala sinədəftər imiş. Sarı Aşığın bir çox bayatılarını ondan eşidib yaddaşına kö-çü-rübmüş. Bundan əlavə 1953-cü ildə “Laçın” qəzetinin qocaman əməkdaşı, şair Tapdıq Nəcibdən bir qalın dəftər bayatı toplayıb və dəftərin meşin cildinin üstündə qırmızı mürəkkəblə, iri hərflərlə, məhəbbətlə “Haqq Aşığı” yazıb. Şair bu münasibətlə “Ön söz”də qeyd edir: “Üstündə qırmızı mürəkkəblə “Haqq Aşığı” yazdığım dəftər yaxşıca karıma gəldi. Kitablarına düşməyən nə qədər bayatı varmış. Naqis nəşr olunmuş, mənası, məzmunu təhrif edilmiş onlarca bayatını bərpa etməyə cəhd göstərdim. Bütün bayatıları Aşığın dilindən çıxdığı ilk şəklinə qaytarmaq istədim və bu çətin işin öhdəsindən qismən gələ bildim”. 110 Hüseyn Kürdoğlunun şair fəhmi, Sarı Aşığın yaşadığı coğrafi mühitin özəlliklərinə, xalqın düşüncə tərzinə, leksikonuna dərindən bələdlik ona Sarı Aşığın bayatılarının nəşrindəki qüsurları aradan götürməyə yardımçı olmuşdur. Onun bu tarixi ədəbi vətəndaşlıq xidmətini M.Aslan yüksək qiymətləndirir, bayatı dünyasına yaxından bələd olan qələm əhli kimi öz həmkarının zəhmətini doğru dəyərləndirir: “İnsaf naminə deyim ki, ölümsüz cinaslı bayatıların ən həssas naşiri elə məhz Hüseyn Kürdoğludur. Uzun zaman ərzində Sarı Aşığın təhrif olunmuş bir sıra cinaslı bayatısını bu şair, demək olar ki, memarlıq abidəsində olduğu kimi kərpic-kərpic, daş-daş və zərrə-zərrə əslinə uyğun şəkildə bərpa etmişdir. (“Ekran-Efir” qəzeti, 12 iyun, 2004) Təbii ki, bu ağır işdə ona şairliyi kömək etmişdir. Bayatı yazmaqda isə ona hər sətri böyük mənalar kəsb edən: Zülfün suda mar kimi, Oynar su damar kimi. Sızıldatdın Aşığı Yağa su damar kimi. 111 – dahiyanə cinas bayatı yazan, ustad hesab etdiyi Sarı Aşıqdan öyrənmiş və uğur qazanmışdır. Xüsusi vurğulamaq lazımdır ki, Hüseyn Kürdoğlu bayatı janrında poema yazmış ilk və yeganə şairimizdir. Şairin bayatı-xoyrat janrında yazılan və çap olunan iki lirik poeması vardır: “Aşıq və Yaxşı” (1993) və “Tovuzum mənim, Oğuzum mənim” (1998) poemaları. Bu poemalara qədər şair Kərkük xoyratlarından ilhamlanaraq çox sayda bayatılar yazmış, “Min bir bayatı” (1992, 224 səh.) kitabını nəşr etdirmişdir. Kitabda “Yolları daşlı Kərkük” bölümü də vardır. Onlar poetik quruluşuna görə heç də Kərkük xoyratlarından fərqlənmir: El sözü urvat imiş, Qənd imiş, nabat imiş. Bayatının bacısı Kərkükdə xoyrat imiş. Tərlanımın ovu yox, Qılıncımın sovu yox. Minmişəm qəm atına Başında cilovu yox. 112 Onu da deyək ki, H.Kürdoğlunun bayatı-xoyrat yaradıcılığı Kərkük ellərində sevilir və yüksək qiymətləndirilir. Çünki Kürdoğlunun yaratdığı, yük--sək bədii təfəkkürün məhsulu olan, dərin məna tu--tumu ilə fərqlənən cinaslı bayatı möcüzəsinə yalnız Kərkük dolaylarında rast gəlmək olur: Qara dərdim; Ağ səpdim, qara dərdim. Dağlarda qarmı qalar, Söyləsəm qara dərdim? (H.Kürdoğlu) Oda yandı; Ürəyim oda yandı. Su tökdüm oda sönsün, Səpdiyim su da yandı. (Kərkük) Bunlar da Hüseyn Kürdoğlunun böyük Füzuli-yə həsr etdiyi bayatı və Kərkük xoyratının bənzəridir: Dünyadan keçdi, getdi, 113 Yaratdı, köçdü, getdi. O xoyrat bulağından Füzulim içdi getdi. Barı var; Qəm daşından barı var. Əkmişəm dərd ağacı, Hər fəsildə barı var. Hüseyn Kürdoğlunun bir neçə gözəl poeması vardır. Biz onun yalnız bayatı üstündə yazılmış iki lirik poemasından – “Aşıq və Yaxşı” və “Tovuzum mənim, Oğuzum mənim” poemalarından söz açacağıq. Şairin “Aşıq və Yaxşı” lirik poeması Sarı Aşığa həsr olunmuşdur. Şair “Bağbansan, bağında boy atam gərək” – deyərək Sarı Aşığın davamçısı olduğunu etiraf edir. “Aşıq və Yaxşı” poeması qoşma və bayatılarla yazılıb. Bu o deməkdir ki, şair bütövlükdə ustadını təkrar etmək fikrində deyil. Aşağıda bənd deyilənləri təsdiqləyir: Bir dağam, başımın qarı təzədir, Şerimə bal çəkən arı təzədir. 114 Kökləri uludur, barı təzədir, Olmasın bir dənə boyatım mənim. Şairin tamamilə bayatı janrında yazdığı “Tovuzum mənim, Oğuzum mənim” lirik poeması mə-nim 60 illik yubileyimə həsr olunsa da, üç də-fə mə-nim doğma kəndimin – Tovuz rayonunun Düz-qırıxlı kəndinin Mədəniyyət sarayında Respublika üzümçülərinin zona müşavirəsini keçirmiş ulu ön-dərimiz Heydər Əliyevin “Tovuzun gözəl təbiəti, zəngin sərvəti vardır. Onun ən zəngin sərvəti əməksevər insanlardır” sözlərindən ilhamlanan şair Tovuzun təbii gözəlliklərini, adlı-sanlı adamları-nı, adət-ənənəsini incə bədii boyalarla, məhəbbətlə vəsf edir. Eşidəndə ki, şair poemanı mənə ithaf edib, düzü narahat oldum. Axı poema həsr ediləsi daha layiqli ziyalılarımız var – deyə düşündüm. Oxu-cu və ziyalıların qınağından çəkindim. Lakin şairin poemaya yazdığı ön sözün əlyazmasını oxuyandan sonra narahatlığıma son qoyuldu. “Qəzənfər müəllimin Kərkük bayatılarına həsr olunmuş kitabları mənim bayatı yaradıcılığımda böyük bir dönüş yaratdı, bu doğma qədim şeir Yüklə 1,36 Mb. Dostları ilə paylaş:
|