Qoca bir kişi köhnə bir arabanı yolyuxarı sürürdü. Arabaya qoşulmuş at da qocaydı. Çoxdanın atı idi, lap çoxdanın
Yüklə 4,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
10 Gecə. Dərin gecə. Bir qoca at və bir qoca insan. Dərədə tonqal yanır. Alov titrəyir – qalxır, yatır... Donmuş, bərkimiş torpaq atın böyrünü üşüdür. Boynunda çuqun ağırlığı var, başı qalxıb-düşməkdən yorulub. Lap o vaxtkı kimi yorulub. Elə bil yenə də ayağı qandallı yol gedib: hoppana-hoppana, atıla-atıla. O, yenə ayağındakı qandalı qırmaq istəyir, qıra bilmir. İstəyir çapsın, elə çapsan ki, dırnaqları od tutub alışsın. İstəyir göyə qalxsın, uçsun, sinə dolusu nəfəs alsın. Gülsarının örüşə çapmağı gəlir: – var səsi ilə kişnəmək üçün, ilxını çağırmaq üçün. İstəyir madyanlarla, qulanlarla birgə çapsın, ancaq qandallar qoymur. Tək-tənha, qandalların cingiltisi altında o, sürgündən qaçanlar kimi yeriyir, hoppanır, addım-addım irəli gedir. Ətraf zülmət, boş, kimsəsiz. Yuxarıda ay silkələnir, külək qasırğasında çalxalanır. Gülsarı başını dikəldib irəli hoppananda ayı görür, onun başı aşağı sallananda ay da itir, yuxarıdan daş kimi qopub yerə gəlir. Gah işıq, gah qaranlıq. Gah işıq, gah qaranlıq... Gülsarı baxa bilmir, gözləri yumulur. Zəncirlərin səsi gəlir, onlar atın ayaqlarına batır, ayaqların qanı axır. Boşluq, qaranlıq... Qandal ağrısı yaman olur, qandalla yerimək çətin olur. Dərədə tonqal yanır. Donmuş, bərkimiş torpaq atın böyrünü üşüdür... 11 İki həftədən sonra ilxı yenə köç etməli idi, atlar dağa qalxmalı idilər. İlxıçılar dağda məskən salacaqdılar. Bütün yayı, payızı, qışı, – gələn yazacan. Mənzildən mənzilə köçmək asan məsələ deyil. Üstəlik, köç vaxtı gələndə o qədər zir- zibil yığılır ki! Görünür, atalar nahaq yerə deməmişlər: əgər özünü kasıb bilirsən, zəhmət çək, bir dəfə köç elə. Köçmək üçün hazırlaşmağın vaxtı çatmışdı, görüləsi xeyli iş vardı; dəyirmana, bazara, pinəçi dükanına getmək lazım idi, internata baş çəkib uşaqdan bir xəbər bilmək lazım idi... Tanabay isə suyu süzülən toyuğa dönmüşdü. Heç arvadı da ondan baş çıxara bilmirdi. İşıqlananda dururdu, atlanıb birbaş ilxıya çapırdı, bir kəlmə söz soruşmaq olmurdu. Nahar vaxtı qayıdıb gəlirdi, dilxor, əsəbi. Özü də, elə bil, nə isə gözləyirdi, həmişə nigaran idi. Caydar çox əlləşdi, ancaq ərindən bir söz çıxara bilmədi. Nəhayət, bir dəfə Tanabay arvadına cavab verdi: – Bu günlər pis yuxu görmüşəm, – dedi. – Belə deyirsən ki, daha soruşmayım, eləmi? – Yox, düzünü deyirəm. Heç yadımdan çıxmır. – Başıma xeyir. Bir vaxt bütün kənddə birinci allahsız sən deyildinmi? Qarılar gecə- gündüz sənə qarğımırdılarmı? Qocalırsan, Tanabay, sənin dərdin budur, axşamacan ilxının böyür-başında hərlənirsən, bu gün-sabah köç başlanır, heç sənin vecinə də deyil. Mən yazıq tək canıma bu qədər işi necə yerbəyer eləyim? Uşaqlar da bir yandan. Heç olmasa, gedib Çoroya baş çəkəydin. Qanacağı olan adam xəstəyə baş çəkməmiş köç eləməz. Tanabay bundan da boyun qaçırdı. – Qaçmır ki, – dedi, – sonra gedərəm. – Sonra yəni haçan? Axı, nə olub sənə, elə bil aula getməyə qorxursan. Sabah yığışaq ikimiz də gedək. Uşaqları da özümüzlə götürürük. Gərək mən də aula baş çəkim. Ertəsi gün qonşulardan cavan bir çobanla razılaşdılar, ilxını ona tapşırdılar, atlanıb ailəlikcə kəndə yollandılar. Kiçik qızı Caydar qucağına aldı. Böyüyü Tanabay götürdü. Uşaqları qabaqlarında oturdub, at üstdə yavaş-yavaş yol getdilər. Kəndə yetişdilər. Küçələrdə tanış-bilişlə salamlaşdılar. Dəmirçixanaya çatanda Tanabay gözlənilmədən atı saxladı. Yəhərdən düşüb böyük qızı da Caydar minən atın tərkinə qoydu. Arvad təəccüblə soruşdu: – Neynirsən? Hara gedirsən? Tanabay: – Siz gedin, – dedi, – mən bu saat qayıdıram. Çoroya deynən ki, indicə mən də gəlirəm. İdarədə təcili işim var, bir azdan bağlayıb nahara gedəcəklər. Gərək dəmirçixanaya da baş çəkəm. Köç üçün nal almalıyam, qab- qaşıq götürməliyəm. – Axı, yaxşı düşməz. Biz xəstə yanına gəlmişik. – Eybi yoxdur. Sən sür get. Bu saat qayıdıram. Tanabay nə idarəyə getdi, nə də dəmirçixanaya baş çəkdi. O, birbaş at tövləsinə çapdı. Tələsə-tələsə, heç kəsi çağırmadan, tövləyə girdi. Gözləri tövlənin toranlığına alışınca Tanabayın dodaqları qurudu. Tövlə bomboş idi, atların hamısı işə çıxmışdı. Baxıb dörd bir tərəfi yoxlayandan sonra Tanabay özünə gəldi. Atçıları axtara-axtara o biri qapıdan tövlənin həyətinə çıxdı. Neçə gün qorxa-qorxa düşündüyü şeyi Tanabay burada gördü. Yumruqları özündən xəbərsiz düyümləndi. – Ah, alçaqlar, – dedi, – mən bunu bilirdim. Gülsarı talvarın altında idi. Quyruğuna ip keçirmişdilər, ipi boynuna bağlamışdılar. Atın bir-birindən aralı qoyulmuş dal ayaqlarının arasında qapqara, səhəng boyda iri şiş vardı. Şiş bərkimişdi, hov eləmişdi. At başını ota uzadıb hərəkətsiz dayanmışdı, gözlərində ağrı vardı, ələm vardı. Tanabay hirsindən dodaqlarını çeynədi, ata yaxınlaşmaq istədi, cəsarəti çatmadı. Onun gözləri önündə yenə də nəhayətsiz bir boşluq yarandı. O boş tövlə də, o kimsəsiz həyət də, o axtalanmış at da Tanabayın ürəyini sıxıntı ilə doldurdu. Tanabay atının başını döndərdi, dinməz-söyləməz geri qayıtdı; iş-işdən keçmişdi. Axşam onlar köçəbəyə qayıdanda şam vaxtı Tanabay bu barədə qəmli-qəmli söz açdı: – Yuxum doğru çıxdı. – Nə olub ki? – Orada qonaqların yanında demək istəmədim. Daha Gülsarı bu tərəflərə qaçıb gəlməyəcək. Bilirsənmi, başına nə oyun açıblar? Axtalayıblar, alçaqlar! – Bilirəm. Buna görə də səni dartıb aula aparmışdım. Sən bu xəbəri eşitməkdən qorxurdun, elə deyilmi? Nə üçün qorxmalıydın? Uşaq deyilsən ki! Məgər at axtalamaq birinci dəfədir, yaxud axırıncı dəfədir? Bu iş bünövrədən belə olub, bundan sonra da belə olacaq. Bunu ki, hamı bilir. Daha Gülsarı barədə Tanabay heç bir söz demədi. Ancaq o, sədrə olan münasibətini gizlədə bilmədi. – Yox, – dedi, – yox. Bu təzə sədr heç yaxşı adama oxşamır. Ürəyim belə deyir. Caydar etiraz elədi: – Nə danışırsan, Tanabay, belə şeyləri boşla getsin. Sənin atını axtalayıblar – deməli, sədr pis adamdır. Bu nə sözdür deyirsən? Sədr təzə adamdır. Kolxoz böyük, iş çətin. Eşitmədinmi, Çoro deyirdi ki, tezliklə kolxozların işinə baxacaqlar, kömək eləyəcəklər. Təzə planlar cızılır. Ancaq sən vaxtından qabaq hökm çıxarırsan. Axı, biz bu çöl-biyabanda çox şeyi bilmirik... Şamdan sonra Tanabay ilxının yanına getdi və gecəyarıyacan orada oldu. Özünü söyüb danladı, hər şeyi yadından çıxarmağa çalışdı, ancaq tövlədə gördüyü mənzərə onu heç cür rahat buraxmadı. İlxının dövrəsində at çapıb, çölləri gəzə-gəzə Tanabay düşündü: “Bəlkə, mən, doğrudan da, səhv eləyirəm? Bəlkə, adamların haqqında belə düşünmək olmaz? Əlbəttə, axmaqlayıram. Ona görə ki, qocalıram, il boyu ilxının dalınca qaçıram, nə gözüm bir şey görür, nə qulağım bir söz eşidir. Bəs yaşamaq nə vaxtacan belə çətin olacaq?.. Bircə Yüklə 4,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|