Q.Ş. Kazimov seçİLMİŞ ƏSƏRLƏRİ 10 cilddə Q.Ş. Kazimov seçİLMİŞ ƏSƏRLƏRİ

Ə.Haqverdiyev tarix-etnoqrafiya bölməsinin sədri kimi

22

 fəaliy-

yət   göstərdiyi   dövrdə   görkəmli   alimlərlə   birlikdə   işləyirdi.   Prof. 

V.B.Toma-

şevski,   prof.   N.İ.Aşmarin,   prof.   Y.İ.Baybakov,   prof.   V.İ.İvanov, 

V.A.Ryumin,

23

  V.M.Sısoyev və başqaları bu cəmiyyətin fəal üzvləri 

idilər.   Az   keçmədən   Ə.Haqverdiyevin   zəmanəti   ilə   S.M.Qəniyev, 

İ.Həsənov, V.Xuluflu, Rza Təhmasib, Pənah Qasımov, Ü.Hacıbəyov, 

M.Moiseyev,  Əbdülbaqi  və   başqaları   cəmiyyətin   üzvlüyünə  qəbul 

olunur.   1924-cü   ilin   29   fevralından   orta   məktəblərin   yuxarı  sinif 

şagirdlərinin,   ali   məktəb   tələbələrinin   və   müəllimlərin   cəmiyyətə 

qəbuluna başlanır. Cəmiyyətin işinə kömək etmək üçün yeni qəbul 

olunanların ərizələrini şəxsən Ə.Haqverdiyev özü nəzərdən keçirir və 

üstünü yazır, imzalayırdı. Arxiv materialları içərisində üzərində ədibin 

dərkənarı olan belə ərizələr çoxdur.

Ə.Haqverdiyevin sədrliyi ilə bölmədə çox mühüm dil məsə-

lələri müzakirə olunurdu. Məsələn, cəmiyyətin Ə.Haqverdiyevin 

sədrliyi ilə keçən ilk iclaslarından birində «Yafəsi nəzəriyyə və 

Hind-Avropa   dilçiliyi»   mövzusunda   geniş   məruzə   olmuş, 

, 

.  . .

    .

 

 

сядри проф В Б Томашевски вя Я Щагвердийев онун мцавинляри 

 

 («

     

тяйин едилмишдир Протоколы и Журна

 

 

лы заседаний исто

-

рико

 

   

 

этнографической секции и исторический комис

  - »,  

сии об ва журнал 

3,  .389, 11 

 1923  .). 

 2 

№ с

декабря

г Бюлмянин йан

 1924-    

 

вар

ъц ил тарихли иъла-

 

 

:  .

 – 

,  . .

 

сында президиум сечилир Я Щагвердийев сядр Н И Ашмарин вя 

. .

Й И Байба

  –  

,   . .

  –  

,   . .

,

ков

мцавин В А Рйумин

катиб А Р Зифелдт  

. .

 

Б А Томашевски цзв

.  

ляр Щя

 

 

 

 

мин иъласда ихтисаслар цзря комис-

 

 

 

.  

 

сийа вя йарымкомиссийалар йарадылыр Вя ей

 

ни заманда 

 

етнографийа ко

 

 

 

 

-

 

миссийасы няздиндя ядябиййат вя лцьят дил йа-

рымко

 

миссийалары

йарады

.  

.

 

-

лыр

Я Щагвердийев

тарих

 

 

,   . .

етнографийа бюлмясинин сядри Н И Аш

 

 

маринин сядр олдуьу 

-

 

 

 

. 

 

лцьят дил йарымкомиссийасынын цзвц иди Бундан яла ,  , 

вя о лц

-

ьят

 

 

  . .

 

  .

дил йарымкомиссийасы дахилиндя Н И Ашмарин вя И Щясяновла 

бир

 

 

 

 

 

.  

 

 

 

ликдя тцрк групуна да дахил иди Еля щямин бу иъласда 

 

 

 

Щагвердийев бир сыра йол

 

 

 

дашларын ъямиййятя дахил едилмяси 

 

 

, 

цчцн мясяля галдырмыш зя

 

манят вермиш

. 

: 

 389, 

дир Бах фонд

журнал 

4, 

 

 

.

№ Азярбайъан Дювлят архиви

22

23

  .  .             

 

 

 

 

.

В А Р й у м и н узун мцддят бюлмянин катиби олмушдур

71

---

məruzəçiyə – prof. V.B.Tomaşevskiyə maraqlı suallar verilmişdir. 

Bu suallar içərisində prof. Y.İ.Baybakovun sualı daha maraqlıdır: 

o, Boduen-de Kurtene və böyük fransız dilçisi, müqayisəli-tarixi 

metodun görkəmli nümayəndələrindən biri olan Meyenin akad. 

N.Y.Marrın yafəsi nəzəriyyəsinə münasibətini soruşur. Məruzəçi 

bildirir ki, Marrın nəzəriyyəsi yeni olduğu üçün bəzi dilçilər, o 

cümlədən   Kurtene   və   Meye   də   bu   nəzəriyyənin   əleyhinədir. 

Buradan aydın olur ki, hələ o dövrdə bir sıra görkəmli alimlər 

Marrın   nəzəriyyəsi   ilə   razılaşmamışlar.   Prof.   N.İ.Aşmarin   öz 

çıxışında  diqqəti daha çox türk dillərinin qədim yerli   əhalinin 

(yafəsi)   dillərinə   təsiri   məsələsinə   cəlb   etməyə   çalışırdı. 

V.M.Sısoyev yafəsi nəzəriyyəni müdafiə edərək çerkas, gürcü və 

ləzgi dillərinin tamamilə yafəsi dillərə aid olduğunu göstərirdi. O, 

yafəsi dilləri öyrənmək üçün cəmiyyət daxilində qrup yaratmağı 

təklif edir və Tomaşevskinin sədrliyi ilə belə bir yarımkomissiya 

yaratmaq qərara alınır.

Ə.Haqverdiyevin   təşəbbüsü   ilə   Moskva   və   Leninqradın, 

başqa   elmi   mərkəzlərin   bir   sıra   görkəmli   alimləri   Azərbaycana 

dəvət   edilmiş,   ölkəşünaslıq   cəmiyyətinin   işinə   cəlb   edilmişdir. 

Həmin   alimlərin   gəlişi   ilə   əlaqədar   görüləcək   işlər,   onların 

fəaliyyətinə   rəhbərlik,   mənzil-məişət   məsələləri   və   s. 

Haqverdiyevin   üzərinə   düşürdü.   Məsələn,   tarix-etnoqrafiya 

bölməsinin 9 aprel  1924-cü il tarixli iclasının protokolundan aydın 

olur ki,  o, akademik N.Y.Marrı Bakıya dəvət etmiş,  Marr razılıq 

məktubu göndərmişdir. Buna görə də Marrın gəlişi ilə əlaqədər 

müəyyən məbləğdə pul ayrılmış və onun mənzil şəraiti ilə təmin 

edilməsi   məsələsinin   həlli   cəmiyyətin   sədri   Haqverdiyevə   tap-

şırılmışdır

24

.

24

 

.  . . 

 

 

:

Акад Н Й Маррын ъямиййятя мяктубу

«  

 

 

 

   

 

В центральный Совет Общества Обследования и Изучения Азер-

бай

. 

джана

   

   

 

 

 

   

Спешу в ответ на любезное приглашение принять участие в ра-

 

ботах об

 

 

-

 

 

щества по историко этнографической секции следующим 

:

заявлениям

1.

   

 

, 

 

 

Несмотря на крайнюю переобременность готов охотно принять 

учас

   

   

 

, 

 

тие в работах по этнографической части если лингвистические 

изыс

   

 

 

 (  

   

   

кания по местным яфетическим языкам я имею в виду на этот 

72

---