Ġqtisadi və Siyasi Elmlər Jurnalı
Yüklə 2,17 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Интернет ресурсы
- ABBASOVA ZÜLFĠYYƏ MƏSUM qızı ƏRƏB ÖLKƏLƏRĠNDƏ QADIN HƏRƏKƏTĠN YARANMASI VƏ ĠNKĠġAFI PROSESĠ. XÜLASƏ
- Açar sözlər
88 İqtisadi və Siyasi Elmlər Jurnalı. № 4 (9) 2017 http://www.mercycorps.org/articles/turkey-iraq-jordan-lebanon/ 7. Интернет ресурсы: Amnesty International, Seminar on ―Towards Making Women‘s Rights a Reality: Case of Lebanon‖, presented in Beirut, Lebanon, 24-26 November 1999 http://amnesty.org/en/library/asset/MDE18/017/2000/en/547d3c 4c- 33-4a4c-85bf-e1a4f854356c/ mde180172000en.pdf 8. Интернет ресурсы: Democratic women‘s association (Tunisia) http://www.encyclopedia.com/humanities/encyclopedias- almanacs-transcripts-and-maps/democratic-womens-association- tunisia 89 İqtisadi və Siyasi Elmlər Jurnalı. № 4 (9) 2017 ABBASOVA ZÜLFĠYYƏ MƏSUM qızı ƏRƏB ÖLKƏLƏRĠNDƏ QADIN HƏRƏKƏTĠN YARANMASI VƏ ĠNKĠġAFI PROSESĠ. XÜLASƏ Məqalədə Ərəb ölkələrində qadın hərəkatının formalaşması prosesi nəzərdən keçirilir. Bu hərəkatın xüsusiyyətləri, nümayəndələrinin təyin etdiyi məqsədlər və vəzifələr təhlil edilir. Araşdırmaya əsasən, müəllif Yaxın Şərqdəki qadın təşkilatlarının əsas xüsusiyyətlərini və onların gələcək inkişaf yolunda duran maneələri qeyd edir. Sekular və İslamçı hərəkat nümayəndələrinin fəaliyyətinə xüsusi diqqət yetirilir. Təhlilə əsasən müəllif, qadınların İslamçı təşkilatların sıralarına daxil edilməsinin səbəblərini və bu təşkilatlar çərçivəsində fəaliyyətlərinin perspektivlərini izah edir. Müəllif qadın təşkilatlarının əməkdaşlığının və Yaxın Şərqdəki beynəlxalq təşkilatların qadın hüquqları sahəsində həyata keçirdiyi işlərin əhəmiyyətini vurğulayır. Sonda müəllif ərəb qadınlarının vəziyyətində real dəyişikliklərə nail olmaq üçün qadın təşkilatlarının əməkdaşlığını və Beynəlxalq təşkilatlarının siyasətini dəyişdirməyin və genişləndirməyin vacib olduğunu qeyd edir. Açar sözlər: qadın hüquqları, gender bərabərliyi, beynəlxalq təşkilatlar, islamçı hərəkat, sekulyar hərəkət. 90 İqtisadi və Siyasi Elmlər Jurnalı. № 4 (9) 2017 BĠLALOVA SAMĠRƏ YAġAR qızı dissertant, Bakı Dövlət Universiteti e-mail: samirabilal@mail.ru UOT 327 CƏNUBĠ QAFQAZDA MÜNAQĠġƏLƏR DÜNYA BĠRLĠYĠNĠN MARAQLAR MÜSTƏVĠSĠNDƏ XÜLASƏ Məqalədə Cənubi Qafqaz regionunda münaqişələr və dünya birliyinin aparıcı üzvlərinin maraqlar mübarizəsi nəzərdən keçirilir. Qeyd olunur ki, Cənubi Qafqazda cərəyan edən münaqişələrdən aparıcı dövlətlər öz məqsədlərinə çatmaq üçün yararlanmağa çalışırlar. Müəllif Cənubi Qafqaz regionundakı münaqişələri qlobal inqeqrasiya prosesləri kontekstində təhlil edir. Açar sözlər: Cənubi Qafqaz, geosiyasət, enerji ehtiyatları, dünya birliyi, münaqişələr. Son onilliklərdə Cənubi Qafqaz mövzusu KİV-də, rəsmi sənədlərdə, alim və təhlilçilərin əsərlərində tez-tez işıqlandırılmaqdadır. Bu, Cənubi Qafqaz regionunun həm bölgə dövlətlərinin, həm də ABŞ, AB və Çin kimi dünya birliyinin aparıcı qüvvələrinin siyasətində rolunun artması ilə şərtlənir. Cənubi Qafqaz regionunun əlverişli coğrafi mövqeyi və zəngin enerji ehtiyatları bu bölgəyə marağın artmasında həlledici rol oynayır. Dünya birliyi üçün Cənubi Qafqaz uzun müddət ―qapalı‖ olmuşdur. Bu region əvvəllər Sovet İttifaqının ərazisi olduğundan, dünya birliyinin aparıcı dövlətlərinin maraq dairəsindən ―kənarda‖ qalmışdı. Lakin SSRİ- nin dağılmasından, regionda yeni müstəqil dövlətlərin yaranmasından sonra bölgədə ciddi geosiyasi dəyişikliklər baş vermişdir. Cənubi Qafqaz həm qlobal, həm də regional güclər tərəfindən ―dadlı tikə‖ kimi nəzərdən keçirilməkdədir. Məlum olduğu kimi, bütövlükdə Qafqaz iki regiona: Rusiya Federasiyasının tərkibinə daxil olan Şimali Qafqaza və üç nüstəqil dövlətdən (Azərbaycan, Gürcüstan və Ermənistan) ibarət Cənubi Qafqaza ayrılır. Keçən əsrin 80-ci illərinin sonu - 90-cı illərin əvvəllərindən etibarən bölgədə bu gün də davam edən və fəal silahlı fazadan keçmiş münaqişələr 91 İqtisadi və Siyasi Elmlər Jurnalı. № 4 (9) 2017 alovlanmışdır. Bu sırada Ermənistan-Azərbaycan Dağlıq Qarabağ, gürcü- osetin və gürcü-abxaz münaqişələri xüsusi qeyd olunmalıdır. Lakin regionda cərəyan edən münaqişələr onun dünyanın diqqətindən kənarda qalmasına səbəb olmur, əksinə, aparıcı dövlətləri bölgəyə cəlb edərək enerji ehtiyatlarına və əlverişli geosiyasi mövqelərə sahiblik uğrunda mübarizənin kəskinləşməsinə təkan verir. Hər bir beynəlxalq aktor Cənubi Qafqaz regionundakı münaqişələrdən öz məqsədlərinə çatmaq üçün yararlanmağa çalışır. Heç kimə sirr deyil ki, Cənubi Qafqaz Asiyadan Avropaya özünəməxsus ―qapı‖ kimi çıxış edir. Bölgədə mövcud olan zəngin enerji ehtiyatları aparıcı ―oyunçular‖ arasında maraqlar mübarizəsinin kəskinləşməsini stimullaşdırır. Cənubi Qafqazda regional aktorların siyasi və iqtisadi maraqları ilə yanaşı, mədəni-humanitar maraqları da toqquşur. Bölgədə xristianlıq və islam sivilizasiyaları, Qərb və Şərq yanaşı mövcuddur və qarşılıqlı təsirə malikdir. Dünya birliyinin aparıcı üzvləri Cənubi Qafqaz regionundakı münaqişələrin nizamlanmasında iştirak etməklə öz maraqlarını təmin etməyə çalışırlar. Rusiya coğrafi, tarixi, iqtisadi və siyasi baxımdan son yüzilliklərdə Cənubi Qafqazla sıx bağlı olmuşdur və bölgədə ciddi mənafelərə malikdir. Müasir dövrün yeni çağırışları və cənub sərhədlərindən milli təhlükəsizliyə təhdidlər Cənubi Qafqazın Rusiya üçün əhəmiyyətini daha da artırır. Rusiyanın regionda maraq sahələrindən birini enerji ehtiyatları təşkil edir. Bu gün Kreml regiondan uzanan neft və qaz kəmərlərinin keçdiyi əraziləri nəzarət altında saxlamağa çalışır. Rusiyanın bölgədə fəallığını şərtləndirən əsas amillər sırasında sərhədlərin yaxınlığı ilə yanaşı, Xəzər nefti mühüm yer tutur. Xəzər şelfi dünyanın ən zəngin neft rayonlarından biridir. Mütəxəssislərin hesablamalarına görə, Xəzər dənizinin sübut olunmuş çıxarılan neft ehtiyatları təxminən 4 mlrd. ton (29 mlrd. barrel) həcmindədir, bu da bütün dünya ehtiyatlarının 2,6%-ni təşkil edir. Kəşf olunmuş qaz ehtiyatları isə təxminən 7 trln. kubmetr təşkil edir [5]. Bununla əlaqədar Rusiya Xəzər neftinin işlənməsinə və nəqlinə nəzarətini gücləndirməyə, habelə aparıcı Qərb dövlətlərinin şəxsində əsas rəqiblərini regiondan sıxışdırmağa can atır. Təsadüfi deyil ki, Rusiya Federasiyasının Xarici siyasət konsepsiyasında MDB, o cümlədən Cənubi Qafqaz başlıca regional prioritetlər sırasında göstərilmişdir [2]. Bu, regiondakı münaqişələrin nizamlanmasına da aiddir. Rusiya keçən əsrin 90-cı illərinin əvvəlindən etibarən MDB məkanında münaqişələrin Yüklə 2,17 Mb. Dostları ilə paylaş:
|