buyurur: «
Tarixin təcrübəsindən öyrənməklə, sanki o
qövmlərin birinci və sonuncusu ilə birgə yaşamışam
»
1
.
Tarix və dastan xüsusi bir cazibəyə malikdir. İnsan
körpəlikdən qocalanadək, bu cazibənin təsiri altında olur.
Tarix və dastan hamı tərəfindən dərk olunur, hansı ki, bir
məsələnin sübutu üçün gətirilən dəlilləri hamı eyni
səviyyədə dərk etmir.
Yuxarıda deyilənlər bir daha sübut edir ki, Quran tarix
və dastana geniş yer ayırmaqla, ən üstün təlim-tərbiyə
yolunu seçmişdir.
Sual 70:
Yuxuya inanmaq olarmı?
Cavab:
Yuxu istər adi insanlar, istərsə də alimlərin
daim diqqət mərkəzində olan məsələlərdəndir. Axı yuxuda
gördüyümüz çirkin və gözəl, qorxulu və ürək açan səhnələr
nədir? Bunlar keçmişəmi aiddir, yoxsa gələcəyə?
Müxtəlif ayə və hədislərdən məlum olur ki, yuxuların
əksəriyyəti gələcəyə aid olub, qaranlıq məsələlərin
üstündən pərdəni qaldırır. «Yusuf» surəsinin 36-cı ayəsində
oxuyuruq: «
(İki gənc, Yusif peyğəmbərə dedi:) «Gəl bu
yuxunu bizə yoz». Yusif belə cavab verdi: «Yeyəcəyiniz
təam gəlməmişdən əvvəl, mən onun mənasını sizə
xəbər verərəm. Bu, Rəbbimin mənə öyrətdiyi
elmlərdəndir
». Ayədən göründüyü kimi həqiqi, əsaslı və
yozulası yuxular vardır. Həzrət Peyğəmbər (s) buyurur:
«
Yuxu üç qismdir: bir qismi Allah tərəfindən verilən
müjdə, bir qismi şeytandan gələn qəm-qüssə, digər bir
qismi isə, insanın bir iş barədə çox fikirləşməsinin
nəticəsidir
»
2
.
1
«Nəhcül-bəlağə».
2
«Biharul-ənvar», 14-cü cild, səh. 411.
63
İslam dinində təbiri caiz bilinən yuxu, yalnız ilahi
yuxulardır. O biri yuxuların təbiri batildir və həmin
yuxulara inanmaq olmaz.
Sual 71:
Övladlardan birinə daha çox sevginin nəticəsi
nədir?
Cavab:
İslam dinində günah hesab edilən çirkin
sifətlərdən biri həsəd, paxıllıqdır. Qəlbində həsəd tüğyan
edən insanın ən yaxın adamını qətlə yetirməsi belə
mümkündür. Paxıl insan bir nemətdən məhrum olduqda,
başqalarının da o nemətdən məhrum olması üçün çalışır.
Paxıl insanlardan qurulmuş cəmiyyət, hər an cinayətkarlıqla
qarşı-qarşıyadır.
İnsanda hələ erkən yaşlarından baş qaldıran bu hissin
əsas səbəbkarlarından biri, valideynlərdir. Yəqub
peyğəmbərin on iki oğlu var idi. Yəqub anaları dünyasını
dəyişmiş kiçik övladları Yusif və Bin Yamini daha çox
sevirdi. Bu məhəbbət onun o biri oğlanlarında həsəd hissini
gücləndirmişdi. «Yusif» surəsinin 8-ci ayəsində Yusifin
qardaşlarının dili ilə belə buyurulur: «
...Biz bir dəstə
olduğumuz halda, Yusif və onun qardaşı atamıza daha
əzizdir. Həqiqətən, atamız açıq-aşkar səhv edir
».
Şübhəsiz ki, kiçik övladlarına daha çox məhəbbət
göstərən Yəqub, heç bir xətaya yol verməmişdi. Onun
məhəbbəti bu iki övladın fövqəladə ağıl və düşüncəsinə
əsaslanırdı. Bununla belə, Quran bu hadisəni ətraflı nəql
etməklə, valideynləri uyğun məsələdə daha artıq diqqətli
olmağa çağırır. Çünki bir övlada məhəbbətin izharı o biri
övladı o qədər sarsıda bilər ki, qəlbində doğan həsəd onu
cinayətə sürükləyər. Bəzən valideynlər övladın
pərişanlığını aradan qaldırmaq üçün həkimə müraciət
edir, övladın məhəbbətə ehtiyacı olduğunu anlamırlar.
64
İmam Baqir (ə) buyurur: «Mən bəzən bir övladımı dizim
üstə oturdub, ona şirniyyat verirəm. Hansı ki, o biri
övladım buna daha çox layiqdir. Belə etməyimin
səbəbi, onun o biri övladlarıma qarşı çıxmasının
qarşısını almaqdır
»
1
.
Sual 72:
Həqiqi mömin əyləncəyə vaxt sərf edə bilərmi?
Cavab:
İnsan dəmir maşın deyildir ki, durmadan
işləsin. Əslində, maşının da hissələri işlədikcə qızır,
soyuması və yağlanması lazım gəlir. İnsan isə maşından
fərqli olaraq cismlə yanaşı, ruha da malikdir. İnsanın gözü,
əl-ayağı yorulub, istirahətə ehtiyaclı olduğu kimi, ruhu da
yorulur və dincini almaq istəyir. İnsanı psixoloji
yorğunluqdan çıxaran ən gözəl vasitə, sağlam əyləncədir.
Təcrübədə sübut olunmuşdur ki, ruh yorulduqca, onun
işinin keyfiyyəti aşağı enir. Qısa müddət əyləncə ilə məşğul
olduqdan sonra ruh dirçəlir, yenidən işləməyə həvəs
yaranır.
Həzrət Əli (ə) buyurur: «
İmanlı insanın günü üç
hissədən ibarətdir. Günün bir hissəsini mənəviyyatla
məşğul olub ibadət edən insan, günün ikinci hissəsini
maddi ehtiyaclarının təminatına sərf etməlidir. Günün
üçüncü hissəsi halal ləzzətlərə sərf olunmalıdır
»
2
.
Başqa bir hədisdə isə, günün əyləncəyə sərf olunan
hissəsinin digər iki hissəyə kömək etdiyi bildirilir.
İmam Sadiq (ə) buyurur: «
Təbukdan qayıdan
peyğəmbər, öz yaxınları arasında cıdır müsabiqəsi
1
«Biharul-ənvar», 74-cü cild, səh.78.
2
«Nəhcül-bəlağə».
65
keçirdi. Həzrətin dəvəsinə minmiş Üsamə, cıdırda qalib
gəldi
»
1
.
İslamda sağlam əyləncəyə o qədər əhəmiyyət
verilmişdir ki, hətta bəzi müsabiqələrdə şərt də bağlamaq
halaldır. Bu müsabiqələr peyğəmbər dövründə bəzən onun
hakimliyi ilə keçirilərdi. At çapmaq, ox atmaq uyğun halal
müsabiqələrdəndir.
Lakin unutmaq olmaz ki, İslam dini yalnız sağlam
müsabiqəni qəbul edir. İnsanın cisminə və ruhuna zərərli
əyləncələr cəmiyyətdə inkar olunur. İkinci bir tərəfdən,
əyləncə insanın həyat idealına çevrilib, onu ruzi qazanmaq
və ibadətdən saxlamamalıdır. Əgər əyləncəyə aludə olmuş
insan namazın vaxtını ötürürsə, bu sayaq əyləncəni heç
vəchlə məqbul hesab etmək olmaz.
Sual 73:
Ən gözəl səbir hansıdır?
Cavab:
Ayə və hədislərdə möminlər üçün zəruri hesab
edilən sifətlərdən biri də, səbirdir. Üzücü hadisələr
qarşısında dözüm göstərib, bədbinliyə qapılmamaq, insan
şəxsiyyətinin ucalığına bir dəlildir. Oğlu Yusifin qanlı
köynəyini görən Yəqub, «
Mənə, yalnız tükənməz,
dözümlü səbir gərəkdir
»
2
deyir.
Kiçik gölməçənin suyunu zəif bir külək dalğalandırdığı
bir halda, əzəmətli Sakit okean tufanlar qarşısında öz
müvazinətini itirmir. Bəzən insan zahirən dözümlülük
göstərsə də, danışdığı sözlərdən naşükrlük və səbirsizlik
duyulur. Lakin həqiqi imana malik insanlar, heç zaman
sarsılıb, bədbin sözlər danışmırlar. Ən gözəl səbir də elə
budur.
1
«Səfinətül-bihar», 1-ci cild, səh.596.
2
«Yusif» surəsi, ayə 18.
66
Dostları ilə paylaş: |
