Ramazan qafarli

Ramazan Qafarlı 

 

- 420 - 

 

ikiləşir, o ölkənin padşahı (yaxud şahzadəsi, taciri, ovçusu, əkin-

çisi və s.) meydana gətirilməklə isə üçləşir: «Göyün altında, ye-

rin üstündə bir şah oğlu var idi»

1

 və primitiv də olsa, mifik dün-

ya modeli (allah-yer-insan) qurulur. Əksər nağıllarda başlanğıc-

da qoyulan 3 rəqəmi süjet boyu bütün hadisələri müşayiət edir: 

Padşahın bağındakı «alma ağacı birinci gün çiçək açarmış, ikinci 

gündə çiçəyini tökərmiş, üçüncü gündə bar verərmiş»

2

. Sonra üç 

oğul  meydana  atılır.  Meyvələrin  qorunmasına  üç  dəfə  təşəbbüs 

edilir. Şahın oğlanları quyuya düşmək istəyirlər. Lakin böyük və 

ortancıl  qardaşlar  acizlik  göstərirlər.  Kiçik  qardaş  isə  quyuya 

enib üç div və üç qızla rastlaşır. Hər devin ayağını üç dəfə xən-

cərlə dəlir. Üç gün, üç gecə onlarla vuruşur, qələbə çalır və s. 

Rəqəmlərin  mifoloji  əsasları  ilkin  dünyagörüşünün  məh-

suludursa, hesab və hesablama strukturları nisbətən sistem halda 

bir  qədər  sonrakı  çağlarda  -  arxaik  mədəniyyətlərin  forma-laş-

ması başa çatanda meydana atılmış, bundan sonra saylar həm də 

gerçək, həqiqi mənada dərk olunmuşdur. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                            

1

 Azərbaycan  xalq  əfsanələri.  Toplayanı  və  tərtib  edəni  S.Paşayev.  –  B., 

Yazıçı, 1985, s. 73. 

2

 Nağıllar.  Tərtib  edəni  N.Seyidov.  Azərbaycan  ədəbiyyatı  inciləri.  On  iki 

kitabda. Birinci kitab. – B., Yazıçı, 1985, s. 51. 

---

Mifologiya 

- 421 - 

 

 

 

 

 

 

 

 

ƏDƏBİYYAT 

 

Azərbaycan-türk dilində 

 

1. Abbaslı  İ.  İbtidai  dini-mifoloji  görüşlər  və  onların  xalq 

yaradıcılığında  izləri  –  Azərbaycan  şifahi  xalq  ədəbiyyatına 

dair tədqiqlər, VIII kitab. B., Səda, s. 5-23 

2. Abdullayev B. Yusif Vəzir Çəmənzəminli və folklor. – B., Elm, 

1981, 124 s. 

3. Acalov  A.  Ön  söz.  «Azərbaycan  mifoloji  mətnləri»  kitabına. 

Tərtib edəni, ön söz və şərhlərin müəllifi. – B., Elm, 1988, s. 

3-34.  

4. Albalıyev  Ş.  Hal-Div-Əzrayıl  obrazlarının  səciyyəsi  /  «Ortaq 

türk  keçmişindən  ortaq  türk  gələcəyinə»  III  uluslararası 

folklor konfransının materialları. Bakı, Səda, 2007, s. 547-555 

5. Ağayev  E.  Azərbaycan  mifologiya  elmi  və  Mirəli  Seyidov. 

Bakı: MBM, 2008, 200 s.  

6. Ağasıoğlu  F.  Azər  xalqı  (Seçmə  yazılar).  –  B.,  «Ağrıdağ» 

nəşriyyatı, 2000, 436 s. 

7. Araslı  H.  Seçilmiş  əsərləri.  Azərbaycan  ədəbiyyatı:  tarixi  və 

problemləri. – B., Gənclik, 1998, 732 s. 

8. Aristotel. Poetika. – B., Azərnəşr, 1974, 192 s.  

9. Atalar  sözü.  Toplayanı  və  tərtib  edəni  Ə.Hüseynzadə.  –  B., 

Yazıçı, 1981, 336 s. 

10. Atalar  sözü,  Toplayanı  Ə.Hüseynzadə,  tərtib  edəni 

H.Qasımzadə. – B., Yazıçı, 1985, 691 s. 

11. Aşıqlar. - B., Azərnəşr, 1960, 197 s. (təkrar nəşr) 

12. Azərbaycan 

etnoqrafiyası. 

Azərbaycan 

SSR 

Elmlər 

Akademiyası.  Tarix  İnstitutu.  Arxeologiya  və  etnoqrafiya 

sektoru. Üç cilddə. 1-ci cild. - B., Elm, 1988, 456 s. 

---

Ramazan Qafarlı 

 

- 422 - 

 

13. Azərbaycan  klassik  ədəbiyyatı  kitabxanası.  20  cilddə.  I  cild. 

Xalq  ədəbiyyatı.  İzahlar  və  qeydlər  İ.Abbasovundur.  -  B., 

Elm, 1982, 510 s. 

14. Azərbaycan klassik  ədəbiyyatı kitabxanası. 20 cilddə. II cild. 

VII-XII əsrlər Azərbaycan şeiri. Tərtib edəni Ə.Mirəhmədov – 

B., 1989, 424 s. 

15. Azərbaycan  tarixi  (ən  qədim  zamanlardan  XX  əsrədək). 

Birinci  cild.  Z.M.Bünyadovun  və  Y.B.  Yusifovun  redaktəsi 

ilə. – B., Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatı, 1994, 680 s. 

16. Azərbaycan  xalq  əfsanələri.  Toplayanı  və  tərtib  edəni 

S.Paşayev. – B., Yazıçı, 1985, 286 s. 

17. Azərbaycan xalq nağılları. 5 cilddə. V cild. Toplayanı və tərtib 

edəni Ə.Axundov. – B., Elm, 1964, 286 s. 

18. Azərbaycan  mifoloji  mətnləri.  Tərtib  edəni,  ön  söz  və 

şərhlərin müəllifi A.Acalov. – B., Elm, 1988, 196 s. 

19. Azərbaycan  Respublikası  EA  Arxeologiya  və  Etnoqrafiya 

İnstitutunun  Yeni  Tikinti  Sahələri  Arxeoloji  Tədqiqat 

şöbəsinin  Şəki  Arxeologiya-folklor  qrupunun  hesabatı  –  B., 

1999 

20. Azərbaycan  folkloru  antologiyası.  İki  kitabda.  Birinci  kitab. 

Toplayanı və tərtib edəni Ə.Axundov. – B., Elm, 1968, 289 s. 

21. Azərbaycan  folkloru  antologiyası,  İki  kitabda.  İkinci  kitab. 

Toplayanı və tərtib edəni Ə.Axundov. – B., Elm, 1968, 260 s. 

22. Bayatılar.  XVII-XX  əsrlər.  Əlyazmalar  əsasında  tərtib  edəni 

A.Məmmədova. – B., Elm, 1977, 328 s. 

23. Bayatılar. Toplayanlar: V.Vəliyev və S.Paşayev. – B., Yazıçı, 

1985, 199 s. 

24. Bayatılar. II nəşri. Toplayanı və tərtib edəni H.Qasımov. - B., 

Azərnəşr, 1960, 253 s..  

25. Balasaqunlu Y. Qutadqu bilik / Xoşbəxtliyə aparan elm. – B., 

Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatı, 1994, 492 s. 

26. Bəydili  C.  Türk  mifoloji  sözlüyü  (Məmmədov).  –  B.,  Elm, 

2003, 418 s. 

27. Bünyadov  Z.  Azərbaycan  VII-IX  əsrlərdə.  –  B.,  Elm,  1989, 

336 s. 

---