RamiLƏ dadaşova
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
nəticə verə biləcəyi barədə H.Əliyev 1994-cü il sentyabrın 29-da BMT Baş Məclisinin 49-cu sessiyasında çıxışında demişdir: “Regional münaqişə- lərin aradan qaldırılmasında toplanmış təcrübə göstərir ki, qətnamələrin yerinə yetirilməsi sahəsində səylər yalnız BMT Nizamnaməsi ilə nəzərdə tutulmuş qətiy- yətli tədbirlər ilə möhkəmləndikdə müvəfəqiyyət gətirir” (7, s.310). H.Əliyev Təhlükəsizlik Şurasının təcavüzkar dövlətə qarşı sanksiyalar qəbul etməsini nəzərdə tuturdu. BMT Təhlükəsizlik Şurası Dağlıq Qarabağ müna- qişəsi barədə dörd qətnamə qəbul etmişdi(69). Ermənis- tan tərəfindən Kəlbəcərin işğal edilməsindən sonra Təhlükəsizlik Şurası 1993-cü il aprelin 30-da Dağlıq Qarabağ münaqişəsi barədə 822 saylı ilk qətnaməni, iyulun 29- da Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin sədri H.Əliyev Ermənistanın Ağdam rayonuna hücumu ilə bağlı Təhlükəsizlik Şurasına müraciətindən sonra 853 saylı qətnaməni qəbul etdi. 853 saylı qətnamədə Təhlükəsizlik Şurası Ermənistanı öz nüfuzundan istifadə edərək Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ regionu ermənilərinə təsir etməyə çağırdı. Füzuli şəhərinə qarşı təcavüzün qarşısını almaq tələbi ilə Azərbaycan hökumətinin, İran İslam Respublikasının və Türkiyənin müraciətlərindən sonra, Təhlükəsizlik Şurası 1993-cü il avqustun 18- də 874 saylı qətnaməni, Zəngilan və Horadiz şəhərlərinin işğal edilməsindən sonra Azərbaycan Respublikası Prezidenti H.Əliyevin və Türkiyə hökumətinin müraciətlərindən sonra, noyabrın 12- də 884 saylı qətnaməni qəbul etdi. 884 saylı 65 qətnamədə də Təhlükəsizlik Şurası Ermənistan höku- mətini öz nüfuzundan istifadə edərək Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ ermənilərini qətnamələri həyata keçirməyə məcbur etməyə, silahlı münaqişəni davam et dirməsi üçün onları silahla təchiz etməməyə çağırır- dı.Qətnamələrin hər birində Azərbaycanın ərazi bütöv- lüyü tanınır, dövlətlərin suveren bərabərliyi, hər hansı bir dövlətin daxili yurisdiksiyasında olan məsələlərə müdaxilə edilməməsi, hər hansı bir dövlətin ərazi bütövlüyünü və siyasi müstəqilliyini hədələməkdən çəkinmək, sərhədlərin toxunulmazlığı kimi beynəlxalq hüquq prinsipləri bir daha təsdiq olunur, lakin bu qətnaməslərin heç birində Ermənistanın təcavüzkar dövlət olduğu göstərilməmişdir. Halbuki Təhlükəsizlik Şurasının Ermənistanı təcavüzkar dövlət kimi müəy- yənləşdirməsinə əsas verən kifayət qədər faktlar var(6; 31). Baş Məclisin 49-cu sessiyasında çıxışında Heydər Əliyev Dağlıq Qarabağda yaşayan ermənilərin etnik hüququnu müdafiə etmək bəhanəsi ilə Ermənistanın Azərbaycan ərazilərini ilhaq etdiyini bildirdi. Öz müqəddəratını təyin etmək hüququnun Ermənistanın timsalında dövlətlərin suverenliyi və ərazi bütövlüyü prinsiplərini pozması ilə bağlı B.B.Qali narazılığını bildirdi:”Əgər hər bir etnik, dini və ya linqvistik qrup dövlətçilik tələb etsə, onda bölgünün həddi olmayacaq və dünyada sülhün, təhlükəsizliyin və iqtisadi firavanlığın əldə edilməsi daha çətin olacaqdır” (1,s.11; 7, s.308). 66 ( Heydər Əliyev BMT Baş Məclisinin 49-cu sessiyasında nitq edərkən. Nyu York, 1994). H.Əliyev B.B.Qalinin “təşəkkül tapmış beynəlxalq sistem çərçivəsində xalqların öz müqəddəratını təyin etməsi və dövlətlərin suverenliyi, ərazi bütövlüyü və müstəqilliyi kimi eyni dərəcədə qiymətli və mühüm olan məsələlərin bir-birilə ziddiyyət təşkil etməsinə yol vermək olmaz” fikri ilə razı olduğunu vurğuladı (1, s.11). 1994- cü il oktyabrın 28-də ilk dəfə olaraq Azərbaycana səfər edən Baş katib B.B.Qali öz çıxışında Təhlükəsizlik Şurasının Dağlıq Qarabağ münaqişəsi barədə qəbul etdiyi qətnamələrin 4 əsas prinsip üzərində qurulduğunu bildirdi: 1.Azərbaycan Respublikasının ərazi bütövlüyü 2.Azərbaycanın sərhədlərinin toxunul- mazlığı 3.Torpaq zəbt etmək üçün güc işlədilməsinin yolverilməzliyi 4.Bu üç prinsip əsasında işğal edilmiş bütün torpaqlardan qo şunların heç bir qeyd-şərt qoyul- ma dan, təcili çıxarılması (1, s.87). 67 (Heydər Əliyev və Butros Butros Qali. Bakı,1994). Azərbaycanda sülhməramlı qüvvələrin iştirakına gəldikdə isə, B.B.Qali 3 variant olduğunu qeyd etdi: 1. Bilavasitə BMT-nin təyin etdiyi komandanın nəzarəti altında olan, tamamilə BMT-nin qoşunlarından ibarət qüvvələrin bu regiona gətirilməsi 2. Regiona MDB qoşunlarının göndərilməsi 3. Gürcüstanda tətbiq edilən variant – MDB qoşunları və BMT müşahidəçilərinin birgə səyləri (7, s.443-444). Qeyd etmək lazımdır ki, beynəlxalq təşkilatların Cənubi Qafqazda münaqişələrin həll edilməsində rolu barədə aparılan sorğuda əhalinin əksəriyyəti BMT-nin fəaliyyətinə üstünlük verir (24, s.8). 68 Azərbaycanda səfərdə olduğu vaxt B.B.Qaliyə Bakı Dövlət Universitetinin fəxri doktoru adı verildi. Ermənistana səfəri zamanı B.B.Qali qətnamələrdə göstərilən ərazi bütövlüyünün dəstəklənməsi barədə prinsipləri açıqladı (7, s.129). Cənubi Qafqaz ölkələrinə səfərini qurtardıqdan sonra Cenevrəyə gələn Baş katib, BMT- nin Bakıdakı nümayəndəsi Mahmud Əl-Səidə zəng vuraraq, Azərbaycana humanitar yardımın 2 dəfə artırılmasını xahiş etdi (7, s.129). 1995- ci il oktyabrın 22-də BMT-nin 50 illik yubileyində iştirak etmək üçün ABŞ-da olan Ümum- milli Lider H eydər Əliyev Baş Məclisdə çıxışında Təhlükəsizlik Şurasının Dağlıq Qarabağ münaqişəsi barədə qəbul etdiyi qətnamələrin həyata keçirilmədiyini, ATƏT-in Minsk qrupunun fəaliyyətinin nəticə vermədiyini bir daha bəyan etdi (1, s.23). H.Əliyev BMT tribuna sından bəyan etdi ki, dövlətlər arasındakı münasibətlərdə beynəlxalq hüquq normalarının pozul- ması, beynəlxalq terrorizm, kütləvi qırğın silahlarının yayılması, aclıq və səfalətin aradan qaldırılması, ekoloji fəlakətlərin qarşısının alınması köklü surətdə həll olunmalıdır. Dünyanın bir çox regionlarında qanlı müharibələrə, milyonlarla insanların saysız-hesabsız əzab-əziyyətlərinə səbəb olan təcavüzkar millətçilik və separatizm halları sülh üçün böyük təhlükədir (34). 69 Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|