RamiLƏ dadaşova
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Nizamnamənin VI fəslində nəzərdə tutulduğu kimi, üzv dövlətlərin mübahisələrini sülh yolu ilə nizama salmaq üçün regional təşkilatlarla əməkdaşlıqdan istifadə etməklə yanaşı, daha çox Beynəlxalq Məhkəməyə müraciət etməyə üstünlük verilməlidir. - Baş katib beynəlxalq hüquq normaları, beynəlxalq humanitar hüqu q, insan hüquqları pozulduqda, etnik, dini, ərazi mübahisələri olduqda, yoxsulluq hallarında Təhlükəsizlik Şurasına analitik informasiya verməlidir. - BMT Fövqəladə Koordinator İdarəsini və digər təşkilatları, Təhlükəsizlik Şurasının üzvlərini situasiya bar ədə məlumatlandırmalı, müvafiq tədbir görməli, kömək göstərməlidir. - Baş katibin tövsiyəsi və üzv dövlətlərin razılığı ilə preventiv tədbirlər həyata keçirilməldir. - Bütün üzv dövlətlər münaqişələrin qarşısını almaq üçün BMT- nin fəaliyyət proqramını həyata keçirməli, silah satışına qarşı milli, regional qlobal səviyyədə zəruri tədbirlər görməlidirlər. - Baş katibdən daxil olan informasiya Təhlükəsizlik Şurasına ötürülməlidir. - Münaqişələrin qarşısını almaq üçün polis heyəti sülhquruculu ğunda iştirak etməlidir. - Uşaqların münaqişədə iştirak etməsinə yol verilməməli, münaqişələrin qarşısını almaqda qadınların rolu artırılmalıdır. - Faktların toplanması üzrə regional əməkdaşlarla preventiv təhqiqat aparılmalı, xüsusən də Afrika Birliyi Təşkilatının, Qərbi Afrika dövlətləri İqtisadi Cəmiyyətinin 78 fəaliyyətinin gücləndirilməsi timsalında regional təşkilatlarla əməkdaşlıq gücləndirilməlidir. BMT heyətinin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi də sülh potensialının möhkəmləndirilməsi amillərindən biridir. 2003-cü il avqustun 19-da BMT- nin Bağdadda hərbi qərargahına hücumdan sonra Baş katib K.Annan BMT- nin təhlükəsizlik sistemini araşdırmağa başladı. Nəticədə BMT təhlükəsizlik sistemi Müdafiə və təhlükəsizlik məsələləri üzrə departamentin təhlükəsizlik sisteminə daxil edildi (58). Kofi Annan, h əmçinin qadınların vəziyyətinin yaxşılaşdırılması və vətəndaş cəmiyyəti ilə daha sıx münasib ətlər yaradılması məsələlərinə də baxmışdır. O, beyn əlxalq konfransda belə demişdir:”Əksər qadınlar üçün h əyat hələ çətin olmaqda qalır. XXI əsrdə qadınların t əhlükəsizlik və sülhü müdafiədə iştirakı münaqişələrin h əll edilməsində əsas amillərdən biri ola bilər”. Kofi Annan beyn əlxalq iş dairələri liderlərinin, h əmkarların, vətəndaş cəmiyyəti təşkilatlarının iştirakı ilə bütün dünyada sosial-iqtisadi t ələbatların təmin edilm əsində əsas məna kəsb edən ümumi bazar qiymət- l ərinin təsdiq edilməsinə şərait yaradan “Qlobal saziş”i bağlamağa çağırdı. K.Annan yeni minilliyin gəlişi ilə əlaqədar 2000-ci ilin aprelində “Biz xalqlar:”XXI əsrdə BMT-nin rolu” adlı məruzə dərc etdirdi. Bu məruzədə BMT-yə üzv olan dövlətlər yoxsulluğa, son qoymağa, təhsilin keyfiyyətini, effektivliyini artırmağa, VİÇ/SPİD xəstəliynin yayılma- sının qarşısını almağa, ətraf mühitin qorunmasına, xalqları zorakılıq və məhvedici münaqişələrdən müdafiə etməyə 79 çağırılırdı. Məruzə 2000-ci ilin sentyabırında BMT-də dövlət başçıları və hökümətlərinin sammitində qəbul edilən “Minilliyin Bəyannaməsi” əsasında yazılmışdı. K.Annan İnsan Hüquqları barədə Komissiyanın BMT-nin əsas orqanı, yaxud Baş Məclisin köməkçi orqanı olması təklifini irəli sürdü. 2001- ci ilin iyununda K.Annan Baş Məclis və Təhlükəsizlik Şurasına silahlı münaqişələrin qarşısının alınması barədə məruzə etdi (56). Məruzədə münaqişələrin qarşısını almaq üçün BMT potensialının optimallaşdırılması, Təhlükəsizlik Şurasının rolunun gücləndirilməsi təklif edilirdi. Məruzədə sülhyaratma potensialının yüksəldilməsi yollarından biri kimi regional təşkilatlarla əməkdaşlığın zəruriliyini qeyd etməklə yanaşı, Baş katib sülh və təhlükəsizliyi müdafiə etmək üçün qeyri- qanuni silah satışının qarşısını almağa, maliyyə çətinliklərini aradan qaldırmağa çağırdı. Baş katibin məruzəsinə əsasən, Təhlükəsizlik Şurası 2001-ci il 30 avqust tarixdə “Silahlı münaqişələrin qarşısının alınmasında Təhlükəsizlik Şurasının rolu” barədə 1366 saylı qətnamə qəbul etdi (71). Qətnamədə münaqişələrin qarşısını almaqda Baş katibin rolu göstərilirdi. Nizamnamənin 99-cu maddəsinə müvafiq olaraq Baş katibin münaqişələrin qarşısını almaqda rolu təsdiq edilirdi. 2000- ci il Minilliyin Bəyannaməsində K.Annan iqtisadiyyatın inkişafına aparan hər bir addımın münaqişələrin qarşısını almağa yönəldilməsi tezisini irəli sürdü, daxili münaqişələrin etnik və dini ixtilafların 80 yoxsulluq ilə çulğalaşmasından sonra meydana gəldiyini vurğuladı (73). Minilliyin Bəyannaməsindən sonra əldə edilən inkişafı qiymətləndirmək məqsədilə dünya ölkələri liderləri 2005-ci ildə Nyu-Yorkda Ümumdünya Sammitinə yığışdılar. Sammitdə K.Annan məruzəsində B aş katibin hüquq və səlahiyyətlərini bir daha nəzərə çarpdırdı və bildirdi ki, Baş katib və heyət vəzifələrini icra edərkən hər hansı hökumət və ya təşkilatdan kənar olan hər hansı orqandan göstərişlər istəməməli və almamalıdırlar (74). K.Annan Baş Məclisdə müzakirələr prosesinin tezləşdirilməsi, gündəmdə olan problemlər barədə mexanizmin gücləndirilməsi təklifini də verdi. Ölkə rəhbərləri sülhməramlı əməliyyatlarda polis heyətindən istifadə edilməsi təklifini bəyəndilər (74). K.Annan məruzəsində qlobal problemlərin həllində insan hüquqlarının müdafiəsinin təhlükəsizlik sisteminin əsas meyarı olduğunu qeyd etdi. Məruzə dörd hissədən ibarət idi. Birinci hissə “Yoxsulluqdan xilas olma”» adlanırdı və 2015-ci ilə qədər yoxsulluğu 2 dəfə azaltmağı özündə əks etdirmişdir. “Qorxudan xilas olma” adlanan 2- ci hiss ədə bütün dövlətlər, terrorizmlə mübarizə daxil olmaqla, təhlükəsizlik sahəsində konsensusa çağırılır. 3-cü hissə “Ləyaqətli insanlar şəratində azad yaşamaq” adlanır və burada göstərilir ki, bütün dövlətlər qanunvericiliyin, demokratiyanın, insan hüquqlarının inkişafına şərait yaratmalı, genosid, etnik təmizləmə, insanlıq əleyhinə cinayətlərlə mübarizə etməlidirlər. Bu məsələlərdə hər bir dövlət məsuliyyət daşıyır və əgər milli hökumət öz vətəndaşlarını qorumaq iqtidarında deyilsə, BMT 81 Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|