RamiLƏ dadaşova
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
Ko reya Respublikasının mükafatlarına, suveren hərbi Malta ordenin ə layiq görülmüşdür. B.Qali 1992- ci ilin sentyabrında Moskvada Rusiya Elml ər Akademiyasının fəxri doktoru, 1993-cü ilin yanvarında Paris Siyasi Tədqiqatlar İnstitutunun fəxri doktoru, 1993-cü i lin martından Boston Beynəlxalq Münasib ətlər üzrə Şuranın qərarı ilə Kristina A.Qerter adına mükafat laureatı, 1993-cü ilin aprelində Belçikada Levan Katolik Universitetinin f əxri doktoru, 1993-cü ilin iyulunda İtaliya “Sülh uğrunda mübariz” mükafatı laure atı, 1993-cü ilin avqustunda Kübekdə Lavalya Universitetinin f əxri doktoru, 1993-cü ilin noyabırında Nyu-Yorkda Afrika- Amerika İnstitutunun qərarına görə Artur A.Xayton adına “Büllur ulduz” mükafatı laureatı adlarına layiq görülmüşdür. Bundan başqa, Butros Butros-Qali 1994-cü ilin aprelind ə Moskvada Rusiya Təbiət Elmləri Akademiya- sının fəxri üzvü, Moskvada Rusiya Elmlər Akademiya- sının fəxri üzvü, Minskdə Belorusiya Elmlər Akademiya- sının xarici üzvü, III Karlos adına Madrid Universitetinin f əxri doktoru, 1994-cü ilin mayında Vaşinqton Corctaun Universitetinin Beyn əlxalq Münasibətlər fakültəsinin f əxri doktoru, 1994-cü ilin avqustunda Kanada, Nyu- Bransuik, Monkton Beyn əlxalq Hüquq Universitetinin f əxri doktoru, 1994-cü ilin oktyabırında Buxarest Universitetinin f əxri doktoru, həmin tarixdə Bakı Dövlət Universitetinin, 1995- ci iln fevralında Xayfa Univer- sitetinin, Vyana Universitetinin, 1995-ci ilin aprelind ə Melburn Universitetinin, 1995- ci ilin noyabırında Kanada Karlton Universitetinin hüquq ixtisası üzrə fəxri 57 doktoru d ərəcəsinə layiq görülmüşdür. B.Qali 1995-ci ilin martında Yelsk Universitetinin Berkli Kolleci şurasının üzvü seçilmişdir və 1995-ci ilin iyulunda beyn əlxalq qarşılıqlı anlaşma və sosial inkişaf sahəsində əldə etdiyi nailiyyətlərə görə Onassis mükafatı laureatı olmuşdur. O, 1996-cı ilin martında Fransanın Bordo şəhərindəki Montöskye Universitetinin fəxri hüquq doktoru, 1996- cı ilin aprelində Koreya Respublikasının Seul şəhərində olan Koreya Universitetinin fəxri doktoru adına layiq görülmüşdür. 1979, 1982, 1990- cı illərdə Baş Məclisin sessiya- larında Misir nümayəndəliyinin rəhbəri olmuş B.B.Qali 1992-ci ild ə BMT-nin Baş katibi seçildi. Həmin il T əhlükəsizlik Şurasının fövqəladə sessiyasında, dövlət və hökum ət başçıları BMT-nin sülh və təhlükəsizliyi müdafi ədə effektliliyini artırmaq üçün müvafiq tövsiyə- l ər hazırlamaq xahişi ilə Baş katibə müraciət etdilər. BMT-nin sülhm əramlı fəaliyyətinin konseptual əsasları Butros Butros Qalinin “Sülh üçün günd əlik” adlı m əruzəsində göstərildi. Məruzədə təhlükəsizlik məsələ- l ərinə kompleks yanaşmanın zəruriliyi, BMT mexaniz- mind ə islahatların keçirilməsi, Baş katibin hüquq və s əlahiyyətlərinin genişləndirilməsi qeyd edilmişdi (20). Baş katib belə nəticəyə gəlir ki, BMT əgər öz üzvlərinin s əmimi dəstəyini alırsa, yaxşı təchiz olunubsa, imkan və m əqsədləri aydındırsa, gələcək problemlər barədə tez informasiya verirs ə, qlobal problemləri həll edən beyn əlxalq təşkilat olaraq qalacaq (27, s.84). 1995- ci ildə Baş katibin “Sülh üçün gündəliyə əla- və” adlı məruzəsində bu ideyalar daha geniş verildi (21). 58 1997- ci ildə BMT-də islahatlar barədə B.B. Qalinin növbəti məruzəsində dini, etnik münaqişələrin daha çox yayılması (Bosniya və Herseqovina, Abxaziya, Dnestryanı və s.), ölən hər on nəfərdən doqquzunun dinc sa kin olması, sülhməramlılar arasında ölüm hallarının çoxalması qeyd edildi. Baş katib potensial münaqişələrin qarşısını almaq, onların eskalasiyasına yol verməmək üçün preventiv tədbirlər görmək metodunu hazırlaya- cağını bildirdi. O, BMT-də islahatlar barədə məruzəsində T əhlükəsizlik Şurası daimi üzvlərinin veto hüququndan istifadə etməsinin bir çox münaqişələrin nizama salınmasına mane olduğunu, sülhyaratma maraqlarına müvafiq olaraq Beynəlxalq Məhkəmənin potensialının inkişaf etdirilməsinin zəruriliyini qeyd etmişdi. Orada göstərilirdi ki, üzv dövlətlər, Nizamnamənin 36-37-ci mad dələrinə müvafiq olaraq öz mübahisələrinə məh- kəmədən, arbitrajdan və s. mexanizmlərdən istifadə etməklə baxa bilərlər. Aydın, icra olunan mandat, onun həyata keçirilməsində tərəflərin əməkdaşlığı, üzv dövlətlərin zəruri hərbi, polis, mülki heyət verməyə hazır olması, Təhlükəsizlik Şurasının dəstək durması BMT-nin sülh potensialının möhkəmləndirilməsində vacib komponentlərdir (22, s.57-60). B.B.Qalinin tövsiyələri BMT-nin sülhyaratma potensialını möhkəmləndirməyin bazisini qoydu. Məruzədən sonra bütün siyasi işlər Siyasi məsələlər üzrə departamentdə cəmləşdirildi. Departamentdə preventiv tədbirlərin hazırlanması üzrə qrup yaradıldı. Humanitar yardım, seçkilərin keçirilməsinə, hakimiyyət orqanlarının 59 bərpasına və s. kömək etmək məqsədilə Sülhü dəstək- ləmək üzrə əməliyyatlar departamenti yaradıldı. Bundan başqa, “ehtiyat saziş” sistemi adlanan qurum yaradıldı. Bu qurum çərçivəsində təxminən 90 dövlət öz hərbi kontingentini Baş katibin sərəncamına verməyə hazır olduğunu təsdiq etdi. Sülh üzrə əməliyyatların cəbhə ehtiyaclarını təmin etmək üçün Brindizidə (İtaliya) BMT-nin maddi-texniki bazası təsis edildi. 1993- cü ildə təşkil edilən Situasiya Mərkəzi gündəlik olaraq situasiyaların tədqiqi, potensial müna- qişələrin xəritəsini tərtib etməklə məşğul olur. BMT-nin strukturu, daxili bölmələri arasında qarşılıqlı əlaqə, departamentlərarası koordinasiya çərçivəsi əsasında departamentlər arasında məsləhətləşmə mexanizmi yaradıldı, sülhün həyata keçirilməsində Baş katib, onun şəxsi və xüsusi nümayəndələrinin, məsləhətçilərinin fəaliyyəti genişləndi. Baş katibin himayəsi altında xüsusi tapşırıqlı missiyalar, vasitəçilik, xeyirxah xidmətlər, eyni zamanda insan hüquqlarının pozulması faktlarının toplanması üzrə missiyalar yaradıldı. Butros Butros Qalinin fikrinc ə, “BMT hər şeyi edə bilm əz, dünyada sülh hər şeydən əvvəl Təşkilata üzv olan dövl ətlərin idarəetməsindən asılıdır. Beynəlxalq probleml ər tez bir zamanda həll edilə bilməz. Əgər t ərəflər sülh bağlamaq istəmirlərsə, barışığı tezləşdirmək üçün h ərbi gücdən istifadə etmək lazımdır”. B.B.Qali bildirirdi ki, BMT hazırda böhran v əziyyətindədir, orada ciddi islahatlar keçirmək lazımdır. O, böhrandan iki çıxış yolu göstərirdi: Ya hakimiyyətə kollektiv gücü q əbul edən siyasi liderlər gəlməlidir, ya da 60 Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|