RamiLƏ dadaşova
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
X.P. Kuelyarın Baş katib təyin edilməsi üçün 16 tur səsvermə keçirildi (46) Perunun SSRİ-dəki səfiri olmuş X.P.Kuelyar Moskvanı, onun teatrlarını, mədəni həyatını çox xoş xatırlyırdı. X.P.Kuelyarın BMT ilə əlaqələri 1946-cı ildə Baş Məclisə Peru nümayəndəliyi heyətinin gəlməsi ilə başladı. O, Baş Məclisin birinci sessiyasında Peru nümayəndəliyinin üzvü idi. Kuelyar 1970-ci illərdə Peru nümayəndəliyinin başçısı olanda, Kiprdə və Əfqanıstan- da BMT-nin B aş katibinin xüsusi nümayəndəsi kimi BMT- nin fəaliyyətinə fəal qoşuldu. X.P.Kuelyar kompromisə gəlməyi bacarırdi. Heç bir fraksiyaya qoşulmurdu. O, yeganə namizəd idi ki, SSRİ tərəfindən də, ABŞ tərəfindən də, Təhlükəsizlik Şurasının digər üzvləri tərəfindən də eyni qarşılanırdı. Onun Baş katib olduğu ilk iki il ərzində BMT-nin ABŞ tərəfindən siyasi və iqtisadi dəstəyi, həmçinin ABŞ-ın BMT-də olan səfiri vasitəsilə Reyqan idarəsinin BMT-yə hücumları azalmışdı (66). Bu dövrdə Qoşulmama Hərəkatı dövlətləri, həmçinin üçüncü dünya dövlətləri BMT-yə, xüsusən Baş Məclisə təzyiqlər göstərirdilər. Baş katib bütün fraksiyaları barışdırmağa cəhd etdi və iri münaqişələrdən qaçdı. 1980-ci illərdə onun ikinci dəfə BMT-nin B aş katibi olduğu dövrdə ABŞ və SSRİ arasında münasibətlər yaxşılaşmağa başladı. 1990- cı ildə Fars körfəzində böhran zamanı Kuelyar İraqın öz hərbi hissələrini Kuveytdən çıxarması barədə danışıqlar aparsa da, nəticə vermədi. O, İraq prezidenti S.Hüseynlə görüşünün stenoqramasının dərc 46 edilməsinə etiraz etdi. Sonralar qeyri-rəsmi mənbələr- dən məlum oldu ki, Baş katib Təhlükəsizlik Şurasında ABŞ-ın mövqeyindən narahat olmuşdur. İraqa qarşı sanksiyalar qoyulması barədə məsələlərə toxunaraq S.Hüseyn bildirdi ki, “Bu, Amerikanın qətnaməsidir. Bu, Amerika əsridir. Amerikalılar Təhlükəsizlik Şurası ilə hesablaşmayaraq, nə istəyirlərsə, onu da edirlər”. Cavabında Baş katib demişdir:”Mən sizinlə razıyam. Bu məsələyə mənim öz münasibətim var” (66). Xavyer Peres de Kuelyar Yaxın Şərq barədə Madriddə keçirilən danışıqlara dəvət edilməmişdi və Baş katib ABŞ-ın Bağdadı bomblaması barədə məlumatlandırılmamışdı. Yanvarın 16-da müharibə başladı. Beləliklə, 80-ci illərdə də NATO-nun regionlarda, xüsusən də Yaxın Şərqdə əməliyyatlar keçirməsi BMT-də böhrana səbəb olmuşdu. Baş katib olduğu birinci müddətdə X.P.Kuelyar öz fəaliyyətindən narazı olduğunu, BMT ətrafında xoşagəlməz hallar olduğunu bildirirdi. Amma o, 1986-cı il oktyabrın 10-da ikinci dəfə Baş katib seçildi. X. P.Kuelyarın BMT-nin Baş katibi olduğu dövrdə Salvadorda olan vətəndaş müharibəsi müvəffəqiyyətlə b aşa çatdı. Bu zaman vəzifədən getməyə hazırlaşan Baş katib, hətta öz səlahiyyətlərinin müddətini bir neçə saat uzadaraq dan ışıqları qurtardı. 1992-ci il yanvarın 1-də səhər tezdən Salvador hökuməti və qiyamçılar arasında razılıq əldə edildi, yanvarın 16-da atəşkəs barədə saziş imzalandı və ölkədə vətəndaş müharibəsi qurtardı (66). X. P.Kueiyar tədrisi çox sevirdi. O, Peru Diplo- matiya Akademiyasında «Beynəlxalq hüquq», Peru 47 Hərbi hava qüvvələri Akademiyasında «Beynəlxalq münasibətlər tarixi» fənlərindən mühazirələr oxuyurdu. Xavyer Peres de Kuelyar aşağıdakı universitet- lərin fəxri doktoru adına layiq görülmüşdür : Nitsa Universiteti, Krakovda Yaqellon Universiteti, Praqada Karlov Universiteti, Sofiya Universiteti, Limada San- Markos Universiteti, Brüsseldə Müstəqil Universitet, Ottavada Karlton Universiteti, Sorbonda Paris Universiteti, Hindistanda Vişva-Bxarati Universiteti, Miçiqan Universiteti, Almaniyada Osnabryuk Univer- siteti, Portuqaliyada Koimbr Universiteti, Ulan-Batorda Monqol Dövlət Universiteti, Berlində Humboldt adına Universitet, Moskva Dövlət Universiteti, Valettdə Malta Universiteti, Niderlandda Leyden Universiteti, Filadelfiyada Lasallya Universiteti, Massaçusetsdə Taftsa Universiteti, Merilenddə Cons Hopkins Univer- siteti, Böyük Britaniyada Kembric Universiteti. X. P.Kuelyar yaradıcılığında da digər baş katib- lərdən geri qalmamışdı. O,1964-cü ildə « Diplomatik hüquq dərsliyi » kitabını yazmışdı. Öz fəaliyyəti dövründə beynəlxalq nizamasalma- da roluna görə Xavyer Peres de Kuelyar təxminən 25 ölkə tərəfindən mükafata layiq görüldü. O, 1989-cu ilin yanvarında beynəlxalq qarşılıqlı anlaşma və ümumi təhlükəsizlik sahəsində roluna görə Ulof Palma adına mükafata, 1989- cu ilin fevralında beynəlxalq anlaşmada xidmətlərinə görə Cavahirlər Neru adına mükafata layiq görüldü (44). 1983- cü ildə Baş katib məruzəsində göstərdi ki, beynəlxalq təhlükəsizlik sisteminin araşdırılması və 48 buna riayət edilməsi əsas problem olaraq qalır və Təhlükəsizlik Şurasının daimi üzvlərinin qətiyyətliliyi- nin zəifləməsi BMT-nin beynəlxalq sülh və təhlükə- sizliyi müdafiədə iflic olmasına səbəb olur (26, s.72). Xavyer Peres de Kuelyar Yax ın Şərqdə Fələstin, Livan problemlərinin, Afrikada Namibiya probleminin, İran və İraq arasında münaqişənin, Kamboca proble- minin , Əfqanıstan ilə bağlı vəziyyətin, Latın Amerikası probleminin nizama salınmasında, nüvə silahlarının yayılmaması barədə məsələlərdə siyasi fəaliyyət göstərmişdir. Kuelyar Yaxın Şərq məsələsi barədə dəfələrlə Təhlükəsizlik Şurasının üzvləri və münaqişə tərəfləri ilə məsləhətləşmələr keçirmiş və bu barədə dövlətləri beynəlxalq konfrans keçirməyə çağırmışdı (30, s.89). Baş katibin fikrincə, Namibiya probleminin nizama salınması Afrikanın cənub hissəsində olan digər problemlərin nizama salınmasına kömək edə bilərdi (30, s.30-32). O, deyirdi ki, B aş katibin səlahiyyətləri özündə üç elementi birləşdirir: hüquq, məsuliyyətlilik, müstəqillik (30, s.65). Xavyer Peres de Kuelyar 1995- ci ildə Peruya prezident seçkilərində öz namizədliyini irəli sürsə də, 22 faiz səs topladı və səsləri Alberto Fuximoriyə verdi. 2000-2001- ci illərdə Xavyer Peres de Kuelyar Peru Nazirlər Şurasının sədri, 2002-2004-cü illərdə Latın İttifaqı konqresinin sədri oldu. O, 2009-cu il 13 oktyabr tarixdə Rusiya tərəfindən rus dili və rus mədəniyyətini daha çox tanıtmasına görə A.S.Puşkin adına medala layiq görüldü. Xavyer Peres de Kuelyar hazırda təqaüddədir. 49 Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|