Rauf Məlikov Nizami İbrahimov MƏKTƏBLİNİn tarix lüĞƏTİ
Yüklə 4,42 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Stüartlar
- Süleyman I Qanuni
- Süleyman Rüstəm
358
vermişdir. Streles qoşunları I Pyotr tərəfindən nizami ordu yaradılması ilə ləğv olunmuşdur. Stüartlar - Şotlandiya (1371 - 1714) və İngiltərədə (1603 - 49, 1660 - 1714) kral sülaləsi.
- 486-cı ildə Suasson yaxınlığındakı döyüşdə Xlodviqin başçılığı ilə salik (sahil) franklarının qoşunları Qalliyada keçmiş Roma canişininin qoşunlarını darmadağın etdi və bundan sonra franklar Qalliyanın Çox hissəsini özlərinə tabe etdilər.
- pul müavinəti, pul yardımının göstərilməsi. Ssudadan forqli olaraq subsidiya geriyə qaytarılmır.
- müstəqil dini hökmdarın titulu. Quranda "sultan" titulu "hakimiyyət", "qüdrət", "əzəmət" mənasında istifadə olunur. X əsrdən etibarən hökmdarları məcazi olaraq onların "böyüklüyü" mənasında sultan adlandırırlar, lakin Səlcuqilər dövründə "sultan" məlik və ya əmirlə müqayisədə daha yüksək, İran sahənşahına uyğun gələn titula çevrilir. Osmanlı imperiyasında dövlətin ali hökmdarı. XIV - XIX əsrlərdə Azərbaycanda və İranda rütbəcə xandan aşağıda duran xırda ərazi başçısı. sultanlıq - Azərbaycanda xandan asılı olan və sultanın idarə etdiyi xırda mülk. XVIII əsrin 40-cı illərindən Azərbaycan ərazisində 5 sultanlıq - Ərəş, Qəbələ, Qazax, İlisu və Şəmşəddil sultanlıqları var idi.
(ər. "sıra", "dərəcə") - Quranın bölündüyü yüz on dörd fəslin hər biri. suverenitet - daxili və xarici siyasətdə dövlətin xarici müdaxiləyə imkan verməyən siyasi müstəqilliyi və bağımsızlığı.
- bir nəsildən və ya ailədən olan monarxlar. Sülalə adətən nəslin əsasını qoyanın, banisinin və ya görkəmli nümayəndəsinin adı ilə adlandırılır.
(Avropada Möhtəşəm Süleyman) - Osmanlı sultanı (1520-66). Süleyman onuncu Osmanlı sultanıdır, 1494-cü il noyabrın 6-da Trabzonda anadan olmuşdur. Gəncliyində əvvəlcə babasının, sonra isə atasının ordusunda döyüşmüşdür. Atası sultan I Səlimin ölümündən sonra 1520-ci ildə Süleyman taxta sahib oldu və həmin vaxtdan işğalçı müharibələrə hazırlaşmağa başladı. Mülki işlərə baxan bacarıqlı vəzir İbrahim paşa imkan yaratmışdır ki, uzunsürən müharibələr zamanı Süleymanın diqqəti ancaq qoşunu idarə etməyə yönəlsin. Süleyman atasından qalmış, dünyada ən böyük və yaxşı təlim görmüş gözəl piyada, süvari, artilleriya və mühəndislərə malik ordunun sahibi oldu. Süleymanın qoşunları 1521-ci ildə Belqradı tutdular. Növbəti ildə Süleyman rıtsarlara - Aralıq osmanlıların hökmranlığının bərqərarlaşmasına əsas maneə olan Rodos adasındakı iohançılara qarşı müharibəyə başladı. 6 aylıq uğursuz mühasirədən sonra Süleyman rıtsarlara adadan maneəsiz çıxmaq şərti ilə təslim olmalarını təklif etdi və onlar bununla razılaşdılar. Macarıstan üzərinə hücuma hazırlaşan Süleyman qonşu Polşa ilə bitərəflik haqqında müqavilə bağladı və bundan sonra 80 minlik ordusunu Macarıstana yeritdi. 1526-cı il avqustun 29-da
359
Moxaç yaxınlığındakı həlledici döyüşdə Osmanlı türkləri güclü top atəşinin köməyi ilə bir neçə hücum nəticəsində 15 mindən çox macarı və onların kralı Lüdoviki öldürdülər. Moxaç savaşından sonra Süleyman Macarıstanın paytaxtı Budanı tutdu və öz adamını orada taxta oturtdu. Bundan sonra Süleyman Avstriya ilə müharibəyə başladı və Vyana yaxınlığında məğlubiyyətə uğrasa da, sülh müqaviləsində Macarıstana olan hüquqlarının Avstriya Habsburqları tərəfindən qəbul edilməsinə nail oldu. Avropada işlərini başa çatdıran Süleyman Şərqdə işğallara başladı: 1534-38-ci illərdə Səfəvilər dövlətinin ərazilərinə soxuldu, Təbriz və Bağdad şəhərlərini tutdu. Süleyman eyni zamanda Fransa ilə "Müqəddəs Roma imperiyası"na qarşı ittifaqa girdi. Süleymanın keçmiş dəniz qulduru Barbarossanın sərkərdəliyi ilə göndərdiyi donanma 1538-ci il sentyabrın 27-də Prevez yaxınlığındakı döyüşdə Venesiya və Avstriyanın birləşmiş qüvvələri üzərində qələbə çaldı və bundan sonra Osmanlı imperiyasının Aralıq dənizi üzərində 30 illik nəzarəti təmin olundu. 1555-ci ildə Səfəvilər dövləti ilə sülh bağlandı. Müqaviləyə görə, Ərzurum, İrəvan, Van, Təbriz və Gürcüstan Osmanlı imperiyasının tabeliyinə keçdi. Avstriyaya yürüşü zamanı 72 yaşlı Süleyman 1566-cı il sentyabrın 5-də hərbi düşərgəsində öldü. Hərbi və diplomatik sahələrdəki uğurlarına görə Süleymana "Möhtəşəm" ləqəbi verilmişdir. Öz vətənində isə sultana "Qanuni" ləqəbi verilmişdir. Süleyman öz imperiyasında incəsənətin və maariflənmənin qayğısına qalırdı.
(təxəllüsü; əsl adı Süleyman Əliabbas oğlu Rüstəmzadə; 1906 - 89) - Azərbaycanın xalq şairi. Dəmirçi ailəsində doğulmuşdur. Süleyman Rüstəm Azərbaycan SSR-in əməkdar incəsənət xadimi, ictimai xadimdir. İbtidai təhsilini Süleyman Sani Axundovun direktor olduğu rus-müsəlman məktəbində almışdır. Təhsilini N.Nərimanov adına Sənaye Məktəbinin elektromexanika bölməsində, pedaqoji texnikumda, Azərbaycan Dövlət Universitetinin Şərq fakültəsində və I Moskva Dövlət Universitetində davam etdirmişdir. Süleyman Rüstəm 16 yaşından yazmağa başlamışdır.
Rüstəmin ən məşhur əsərləri "Çimnaz xanım yuxudadır" (1922) birpərdəli komediyası, "Ələmdən-nəşəyə" (1927), "Addımlar" (1930), "Ulduzlar" (1934), "Gecənin romantikası" (1938), "İki sahil" (1950) şerlər toplusu, "Partizan Əli", "Yaxşı yoldaş", "Ana və poçtalyon" poemaları, "Qaçaq Nəbi" tarixi pyesi və başqalarıdır.
-
sünniliyin davamçıları.
- islamda (şiəliklə yanaşı) iki əsas dini cərəyandan biri. Müsəlmanlar arasında sünnilər çoxluq təşkil edirlər. Sünnilər Quranla bərabər, sünnəni də qəbul edirlər. Şiəlikdən fərqli olaraq sünnilik müsəlman ali hakimiyyəti (imam - xəlifə) barəsində məsələ həll edilərkən "bütün icmanın razılığı"na, əslində isə onun dini-siyasi rəhbərliyinə əsaslanır.
(ər. "əs-sünnə" - "adəf, "qayda", "qanuri", "qayda-qanun") - bütün müsəlman icması və hər bir müsəlman üçün Məhəmməd peyğəmbərin həyatı
Yüklə 4,42 Mb. Dostları ilə paylaş:
|