Rauf Məlikov Nizami İbrahimov MƏKTƏBLİNİn tarix lüĞƏTİ
Yüklə 4,42 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Süveyş böhranı
- Şamaxı (Şirvan) xanlığı
360
nümunə və təqdir kimi, insanın və cəmiyyətin həyatının bütün problemlərini həll etmək üçün maddi mənbə kimi nümunə sayılır. Sünnə Məhəmməd peyğəmbərin davranışından, deyimlərindən və deyimsiz bəyəndiklərindən ibarətdir. Sünnə nəsildən-nəslə şifahi ötürülürdü və sünnilərdə hədis, şiələrdə isə xəbər kimi qeydə alınmışdır. Allaha hansı davranışın xoş gəlməsi barədə Qurandan sonrakı mənbə kimi sünnəyə hörmətlə yanaşılır. Sünnənin öyrənilməsi müsəlman təhsilinin mühüm hissəsidir. Müsəlmanlarda adi danışıqda sünnə, sadəcə, doğru, düzgün, müvafiq hərəkət mənasını verə bilər. Bununla əlaqədar olaraq bir sıra müsəlman ölkələrində "sünnə" sözü "sünnət adət" mənasında işlədilir.
(1956)
- Misir tərəfindən Süveyş kanalının milliləşdirilməsi İngiltərə, Fransa və İsrail tərəfindən Misirə qarşı təcavüz edilməsinə bəhanə oldu. Misir xalqının qətiyyətli müqaviməti və sülhsevər qüvvələrin dəstəyi təcavüzkarları hərbi əməliyyatları dayandırmağa məcbur etdi. 1956-cı ilin dekabrında İngiltərə və Fransa, 1957-ci ilin martında isə İsrail öz qoşunlarını Misirin ərazisindən çıxardılar.
- 1192 - 1867-ci illərdə Yaponiyada hərbi-feodal hakimlərin titulları; onların dövründə imperator sülaləsinin real hakimiyyəti yox idi.
- Şirvanda orta əsr şəhəri və eyniadlı vilayətin mərkəzi. Əsası VI əsrdə qoyulmuşdur. Şirvanşahlar dövlətinin tərkibinə daxil idi. XVIII əsrin əvvəllərində osmanlılar tərəfindən dağıdılmışdır. Şabranın xarabalıqları Quba şəhərindən 25 km cənub- şərqdə yerləşir.
- yüksəklikdə yerləşən tarlaları suvarmaq üçün suyu qaldırmaq vasitəsi. E.ə. II minilliyin ortalarında Qədim Misirdə ixtira edilmişdir. Şaduf yerə basdırılmış dirək və hərəkət etdirilən şüvüldən ibarət imiş. Onun bir başına daş, digər tərəfinə isə tuluq - dəri vedrə bərkidərmişlər.
("hökmdar", "ağa") - bir sıra Yaxın Şərq və Ön Asiya ölkələrində monarxın titulu. İlk dəfə Sasanilər dövlətində istifadə olunmuşdur.
- Qədim Hindistanda yaranmış oyun. Əvvəllər "dörd qoşun növü" adlandırılan oyunda hind ordusunun tərkibi və döyüş düzümü əks etdirilirdi. Hazırda bir qədər dəyişdirilmiş formada çox populyardır. Oyunun adı isə farsca "şah öldü" deməkdir.
- XVI əsrdə Azərbaycanda dövriyyədə olmuş sikkə. 50 dinara bərabər tutulurmuş.
(far. "şahlar şahı") - Sasanilər dövründə İran şahlarının titulu.
- XVIII əsrin ortalarında Şimali Azərbaycan ərazisində Hacı Məhəmmədəli bəy, habelə Məhəmməd Səid və Ağası qardaşları
361
tərəfindən yaradılmış xanlıq. İlk vaxtlar xanlıq Məhəmmədəli xan (iqamətgahı Yeni Şamaxı), Məhəmməd Səid və Ağası qardaşları (iqamətgahları Şamaxı) tərəfindən idarə edilirdi. Bu cür ikihakimiyyətlilik xanlığı zəiflədirdi. 1763-cü ildə Məhəmməd Səid Yeni Şamaxını tutdu və Məhəmmədəli xanı əsir götürdü. Şamaxı xanlığın mərkəzi oldu. Az sonra Məhəmməd Səid xanla şəkili Hüseyn xan arasında kəskin ixtilaf yarandı. Bundan istifadə edən Fətəli xan Şamaxı xanlığını tutub torpaqlarını bölüşdürmək haqqında Hüseyn xanla saziş bağladı. 1767-ci ildə Məhəmməd Səid xan və Ağası xan müttəfiq qoşunları tərəfindən məğlub edildi. Şamaxı xanlığının qərb hissəsi Şəki xanlığının tərkibinə, digər hissəsi isə Quba xanlığının tərkibinə daxil oldu. Şəkili Hüseyn xan Ağası xanın gözlərini çıxartdırdı, Fətəli xan isə Məhəmməd Səid xanı Dərbəndə sürgün etdi. Az sonra müttəfiqlər arasında başlanmış narazılıq onunla nəticələndi ki, şəkili Hüseyn xan şamaxılı Ağası xanla barışdı. 1768-ci ildə Hüseyn xan Fətəli xanla müharibəyə başladı, ancaq məğlub oldu və onun tabeliyində olan Şamaxı torpaqları da Fətəli xanın sərəncamına keçdi. Şamaxılı Ağası xan 1114-cü ildə müttəfiq qoşunları ilə birlikdə Gavduşan savaşında iştirak etdi və Fətəli xan bu döyüşdə məğlub oldu. Lakin Fətəli xan sonralar rus qoşunlarının köməkliyi ilə müttəfiqləri məğlub edə bildi. Şamaxı xanlarının hakimiyyətinin bərpası yalnız 1790-cı ildə Şəki xanının köməkliyi ilə mümkün oldu. Ağa Məhəmməd xan Qacarın 1795-ci ildə Azərbaycana müdaxiləsi zamanı İran qoşunları Şamaxı xanlığına da soxuldular. Şamaxı xanı Mustafa xan Şamaxı əhalisini Fitdağdakı alınmaz qalaya köçürdü və 1796-cı ilin fevralına qədər orada qaldı. Şəki xanı ilə sazişə girən İran qoşunları Şamaxını tutdu. Ağa Məhəmməd xan Qacar tərəfindən Şamaxı
hakimi təyin edilən Mustafa xan Dəvəli bir qədər sonra yerli əhali tərəfindən öldürüldü. General Zubovun başçılığı ilə
1796-cı ildə rus qoşunlarının yürüşü zamanı Zubov Şamaxı xanı Mustafa xana məktub və hədiyyələr göndərdi və cavab aldı
ki, xanın özü generalı qarşılamağa çıxacaq. Lakin 1797-ci ildə rus qoşunları Azərbaycandan çıxarıldı. Rus qoşunları tərəfindən Car-Balakən camaatı, Gəncə xanlığı tutulduqdan və 1805-ci ildə Qarabağ və Şəki xanları ilə
Kürəkçay müqavilələri imzalandıqdan sonra 1804 - 12-ci illər 1-ci Rusiya - İran müharibəsi şəraitində növbə Şamaxı xanlığına çatdı. Şamaxılı Mustafa xana məktub göndərən general Sisianov ona vəd verdi ki,
əgər o, könüllü şəkildə Rusiya hakimiyyəti altına keçsə, xanın yerli özünüidarədəki bütün hüquqları qorunub saxlanacaq. Vaxtı uzatmağa çalışan Mustafa xan Sisianovun qarşısında bir sıra şərtlər qoymaqla yanaşı, rus qoşunlarının Kürəkçaydakı düşərgəsinə gəlməkdən imtina etdi. Belə olduqda isə Sisianov Qarabağ və Şəki Yüklə 4,42 Mb. Dostları ilə paylaş:
|