Rauf Məlikov Nizami İbrahimov MƏKTƏBLİNİn tarix lüĞƏTİ
Yüklə 4,42 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Şəddadilər dövləti
- Şəhrdarlar
- Şəki (Nuxa) xanlığı
364
- bir qəbilənin, tayfanın nəsillərinin mənşəyini və qohumluq dərəcələrini müəyyənləşdirən siyahısı. Şəcərə bəzən nəsil şəcərəsi formasında təsvir edilir. Şəddadilər
- Şəddadilər dövlətində hakim sülalə (971 - 1075). Sülalənin banisi Məhəmməd ibn Şəddaddır. 1075-ci ildə Şəddadilər sülaləsi və dövlətinin hakimiyyəti səlcuq türkləri tərəfindən ləğv edilmişdir. Şəddadilər dövləti
- Azərbaycanın şimal- şərqində dövlət (971 - 1075). Mənşəcə kürd olan Məhəmməd ibn Şəddad 951-ci ildən, sonra isə onun oğlanları tədricən Salarilərin Azərbaycanın şimal və şimal-qərbindəki torpaqlarını tutmağa başlamışlar. 971-ci ildə Gəncəni tutan Şəddadilər bu şəhəri özlərinə paytaxt edib Şəddadilər dövlətinin əsasını qoydular. Bir qədər keçdikdən sonra əvvəllər Salarilərin olmuş Arranın xeyli hissəsi və Ermənistanın şərqi Şəddadilərin əlinə keçdi. Şəddadi hökmdarı I Fəzl ibn Məhəmməd 1027-ci ildə Araz üzərindən Xudafərin körpüsünü saldırmışdır. Onun dövründə Şirvanşahlar və Rəvvadilərlə də dostluq əlaqələri yaradılmışdır. Əbdüsüvar Şavurun hakimiyyəti illərində Şəddadilər Gürcüstanla və onunla müttəfiq olan Şirvanşahlar dövləti ilə müharibələr etmişdilər. Gürcü çarı 1062-ci ildə alanlara Şəddadilər dövlətinə hücum etmək üçün Gürcüstan ərazisindən keçməyə icazə verdi. Gəncənin müdafiə qabiliyyətini möhkəmlətmək məqsədi ilə Şavur onun ətrafında qala divarlarının inşasına və xəndək qazılmasına göstəriş vermişdi. 1063-cü ildə möhkəm şəhər qala qapıları qurulmuşdu. 1075-ci ildə Şəddadilər dövləti səlcuqlar tərəfindən tutulmuş və ləğv olunmuşdu.
— 1) islamda — "din uğrunda özünü qurban vermiş, əzablı ölümlə həlak olmuş adam"; 2) Azərbaycan Respublikasında Qarabağ müharibəsində qəhrəmancasına həlak olanları da şəhid adlandırırlar; 3) şahid.
Şəhrdarlar - Sasanilar dövlətində hakim sülalə nümayəndələrindən təyin olunmuş vilayət canişinləri.
(yun. "polis") - ilk şəhər-dövlətlər Qədim Misirdə və Mesopotamiyada meydana gəlmişdir. Şəhər-dövlətin ərazisi şəhəri və ətraf kəndləri əhatə edirdi və çox da böyük deyildi; onun bir başından o biri başına hətta bir neçə saata getmək mümkün olurdu. Hər şəhər-dövlətin öz hökuməti və ya hökmdarı, qoşunu, xəzinəsi, qanunları var idi; onların hərəsi öz pulunu zərb edirdi. Şəhər-dövlətlər Qədim Yunanıstanda da var idi. Bunlardan ən iriləri Afina və Sparta idi. 365
(Şimali Azərbaycanda) - çar hökuməti tərəfindən 1870-ci il iyunun 16-da qəbul olunmuş "Şəhər qaydaları" əsasında keçirilmiş şəhər islahatı; guya, yerli əhali buna "hazır olmadığından" Bakıya yalnız 1878-ci ildə şamil edildi. Burada yaradılmış şəhər dumasına seçmək hüququ müəyyən əmlak və yaş senzi (25 yaş) ilə məhdudlaşdırılmışdı. Praktik olaraq Bakı şəhər Dumasına keçirilən seçkilərdə şəhər əhalisinin yalnız 2 - 3%-i iştirak etmişdi. Şəhər dumasına seçilən "qeyri-xristianlar" üçün limit qoyulmuşdu, belə ki, seçilən müsəlmanların sayı deputatların ümumi sayının yarısından artıq olmamalı idi. Şəhər dumasının fəaliyyəti sırf təsərrüfat məsələləri ilə məhdudlaşdırılırdı, amma bu məsələlərin də həllinə qubernator tərəfindən nəzarət edilirdi. Şəhər islahatı bir qədər ixtisar olunmuş halda 1897-ci ildə Yelizavetpol (Gəncə), Şuşa, Şamaxı, Lənkəran, Quba və Şimali Azərbaycanın bir sıra başqa şəhərlərində də keçirildi. şəhər soveti (şurası) - senyorlarla mübarizə dövründə müstəqillik əldə etmiş şəhərlərdə ali seçkili özünüidarə orqanı.
- möhkəmləndirilmiş qədim məskən və ya şəhər qalıqları. Mədəni təbəqə olması ilə qeydə alınır. Şəhərciklər bütün ölkələrdə məlumdur və müxtəlif dövrlərə aiddir. Şəhərciklərin arxeoloji tədqiqi tarixin bərpa edilməsi üçün son dərəcə mühümdür.
– şəxsi azadlığını itirən və feodaldan asılı vəziyyətə düşən kəndli. Erkən orta əsrlərdə müdafiə olunmaq üçün feodala müraciət edən kəndli onun tabeliyinə keçməli və ya torpaq payını himayədarın mülkiyyətinə verməli idi. Belə kəndlilər ağadan tamamilə asılı idilər və əmlakları ilə istədikləri kimi rəftar edə bilməzdilər. Bu kəndlilərin uşaqları və nəvələri də torpaq sahibindən şəxsi asılılıqda qalırdılar.
- özünün sosial-müqəddəm və fərdi ifadəli keyfiyyətləri olan adam.
- bir adamın (şəxsiyyətin) rolunun süni şəkildə böyüdülməsi və ucaldılması, ona fövqəltəbii keyfiyyətlər şamil edilməsi, tarixin gedişinə onun təsiredici qüvvəyə malik olmasının iddia edilməsi. SSRİ-də Stalin və Brejnevin, Çində Mao Tszedunun şəxsiyyətinə pərəstiş mövcud olmuşdur. Başqa ölkələrdə də ayrı-ayrı şəxslərə pərəstiş edilirdi. şəkər - ilk dəfə Qədim Hindistanda şəkər qamışından istehsal edilməyə başlanılmışdı. Hindistanda o, "şakkara" adlanırdı. "Şəkər" adı ilə Şərqə, "saxar", "tsukor", "şuqa" adı ilə Avropaya daxil olmuşdur. Şəki (Nuxa) xanlığı - Şimali Azərbaycan ərazisində 1743 - 44-cü illərdə Nadir şaha qarşı baş vermiş Şəki üsyanı zamanı Hacı Çələbi Qurban oğlu tərəfindən əsası qoyulmuş xanlıq. Hacı Çələbi 1741-ci ildə Şəkinin vəkili seçilmişdi, lakin şahın məliyi Nəcəf Nadir şaha xəbər göndərmişdir ki, Hacı Çələbi şah fərmanlarının icra olunmasına maneçilik törədir. Nadir şah Hacı Çələbini yanına çağırtdırmış və əmr vermişdir ki, onu edam eləsinlər, lakin Hacı Çələbi onu inandıra bilmişdir ki, məlik Nəcəf pis işlərlə məşğul olur. Şəkiyə qayıdan Hacı Yüklə 4,42 Mb. Dostları ilə paylaş:
|