Rauf Məlikov Nizami İbrahimov MƏKTƏBLİNİn tarix lüĞƏTİ
Yüklə 4,42 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Şimali Almaniya ittifaqı
- Şimali Amerikada istiqlaliyyət uğrunda müharibə
- "Şiraz qonaqlığı"
- Şirvan
- Şirvani
- Şirvani Zülfüqar
- Şirvanşahlar dövləti
- Şirvanşahlar sarayı
- Şiva
370
dağıdılması və yandırılmasına həsr olunmuş kiçik poemanı xüsusilə qeyd etmək lazımdır. Şikəstə Şirin Cənubi Qafqaz xalqlarını dostluğa və qardaşlığa çağırırdı. Şimali Almaniya ittifaqı - 1866 - 71-ci illərdə Mayn çayından şimalda Prussiyanın hegemonluğu ilə onun Avstriya - Prussiya müharibəsində qələbəsindən (bax: Sadova) və Almaniya ittifaqını ləğv etməsindən sonra 22 alman dövlətindən təşkil olunmuş federativ dövlət. Şimali Almaniya ittifaqına daxil olan bütün dövlətlər monarxiya üsuli-idarəsini, özlərinin sülalə və hökumətlərini, ayrı-ayrı ordularını, qanunları və məhkəmə qaydalarını qoruyub saxlamışdılar. Şimali Almaniya ittifaqı alman dövlətlərinin Prussiyanın başçılığı altında vahid Almaniya imperiyasında birləşməsinin birinci mərhələsi idi.
- 1775 - 83-cü illərdə 13 ingilis koloniyasının azadlıq müharibəsi baş verdi və nəticədə müstəqil ABŞ dövləti meydana gəldi. Tamamlanmamış burjua inqilabı xarakterli idi. 1775-ci ilin aprelində Konkord və Leksinqton yaxınlığındakı döyüşlərlə başlamışdır. 1776-cı ildə ABS-ın İstiqlaliyyət bəyannaməsi qəbul edilmişdi. Amerika ordusu baş komandan Corc Vaşinqtonun başçılığı ilə Saratoqa (1777) və Yorktaun (1781) yaxınlığında ingilis qoşunları üzərində həlledici qələbələr əldə etdi. 1783-cü il Versal sülh müqaviləsinə görə, Böyük Britaniya ABŞ-ın müstəqilliyini tanıdı. Müharibə nəticəsində kapitalizmin inkişaf etməsi üçün mühüm ilkin müqəddəm şərait yarandı, ABŞ-ın cənubunda quldarlıq saxlanıldı. "Şiraz qonaqlığı" - Fətəli xan Əfşara qarşı mübarizədə bir sıra Azərbaycan xanları İran hökmdarlığına iddia edən Kərim xan Zəndə kömək edirdilər. Fətəli xan Əfşarı əsir götürdükdən sonra Kərim xan Zənd 1763-cü ildə, guya, qələbənin şərəfinə bayram keçirilməsi adı ilə ona kömək göstərən xanları Şiraza ziyafətə dəvət etmişdir. Onun qonaqları arasında qarabağlı Pənahəli xan, xoylu Şahbaz xan və digər xanlar da olmuşdur. Kərim xan Zənd qardaşı edam olunan yerdə Fətəli xan Əfşarı edam etdirdi. Ziyafətə dəvət edilənlər isə faktik olaraq öz xanlıqlarından təcrid edilmiş və Kərim xan Zəndin əsiri olmuşlar. "Şiraz qonaqlığı" belə başa çatmışdır.
mənbələrdə III əsrdən çəkilir. VII - VIII əsrlərdən Şirvan ərəblərin hakimiyyəti altında olmuşdur. 761-ci ildə Şirvan dövləti şirvanşahlar tərəfindən idarə olunurdu. 1538-ci ildən Şirvan Səfəvilər dövlətində bəylərbəyilik idi. 1748-ci ildə yaranmış müstəqil Şirvan xanlığı 1805-ci ildə Rusiya tərəfindən işğal olunmuşdur.
səyyahı, etnoqraf, tarixçi və şair. Şirvani 37 ilə yaxın Qafqaz, İran, Türkiyə, Əlcəzair, Misir, Sudan və Hindistanda səyahətdə olmuşdur. Bu səyahətlərini o, "Büstanüs-səyahə" ("Səyahət bağı") və "Riyazus-səyahə" ("Cənnət bağı səyahətləri"; farsca) əsərlərində təsvir etmişdir. Həmin kitablarda Şirvani olduğu
371
ölkələrdə gördüyü xalqlar təsərrüfatı və mədəniyyəti, məişət və adətləri barədə maraqlı təsvirlər verir. Şirvaninin şerləri "Divan"ında toplanmışdır. Şirvani Seyid Əzim (1835 - 88) - ən böyük Azərbaycan şair və maarifçilərindən biri. Şamaxıda ruhani ailəsində anadan olmuş və özü də ruhani rütbəsi almışdır. Təhsilinin davamı məqsədi ilə Misir, Suriya və Hicaza (Ərəbistan) gedən S.Ə.Şirvani qayıtdıqdan sonra ruhani rütbəsindən imtina etmişdir. S.Ə.Şirvani XIX əsrin 70-ci illərində Şamaxıda Azərbaycanda ilk dünyəvi məktəb açmışdır. S.Ə.Şirvani ilk Azərbaycan qəzeti olan "Əkinçi" ilə sıx əməkdaşlıq etmişdir. S.Ə.Şirvani Şamaxıda yaradılmış ədəbi məclisin başçısı olmuşdur. Azadfikirli baxışlarına görə rus məmurları dəfələrlə S.Ə.Şirvanini məktəbdə dərs keçməkdən uzaqlaşdırmışlar. S.Ə.Şirvaninin ədəbi irsinə minədək qəzəl, üç yüzə yaxın təmsil və hekayə daxildir. Sonunculardan ən geniş yayılmışları "Qafqaz müsəlmanlarına xitab" poetik müraciəti, "Zahidin nağılı", "Xan və dehqan", "Xəsis", "İnkir və Münkir" hekayəsi və s.-dir. S.Ə.Şirvani məsciddən çıxarkən öldürülmüşdür. Şirvani Zülfüqar (1190 - 1245) - Azərbaycan şairi. şirvanşah - Şirvan hökmdarlarının titulu. Şirvanşah sülalələri bunlardır: Məzyədilər (799 - 1027), Kəsranilər (1027 - 1382), Dərbəndilər (1382 - 1538). Şirvanşahlar dövləti — Azərbaycanın şimal-şərqində, Şirvan vilayətində Şirvanşahlar dövləti (861 - 1538). 861-ci ildə Ərəb xilafətinin dağılması nəticəsində Məzyədilər sülaləsindən olan Heysəm ibn Xalid tərəfindən yaradılmışdır. Şirvanşah Məzyədilər, Kəsranilər və Dərbəndilər sülalələri tərəfindən idarə olunurdu. 1538-ci ildə I Təhmasib tərəfindən tutulmuş və Səfəvilər dövlətinin tərkibinə daxil edilmişdi. Şirvanşahlar sarayı - şirvanşahların Bakıdakı sarayı, orta əsrlər Azərbaycan memarlıq abidəsi (XV əsr). Üç saray ətrafında ansambl belədir: saray, divanxana, türbə, Seyid Yəhya Bakuvinin mavzoleyi, minarəli məscid, Şərq qapıları və s. Bu orta əsrlər memarlıq şedevrində isə hökm çıxarılan və saray əyanlarının yığıncağı keçirilən divanxana xüsusilə fərqlənir. Divanxananın və türbənin portal və divarları daş üzərində incə oyma ilə - yazı və naxışlarla bəzədilmişdir. Şiva - hinduizmdə üç baş allahdan (Brahma və Vişnu ilə yanaşı) biri. Mənşəcə arilərə qədərki allah olub, bərəkət kultu ilə bağlıymış. Qəzəbli görkəmdə, çox vaxt müqəddəs rəqsi ifa edərkən və ya tərki-dünya zahid kimi təsvir olunur.
(1822 - 90) - alman arxeoloqu. Homerin "İliada" poemasındakı məlumatları əsas götürən Şliman axtarışlara başlamış və son nəticədə Troyanın xarabalıqlarını aşkar etmişdir. Bu xarabalıqlar Kiçik Asiyanın Aralıq dənizi sahillərindəki Hissarlıq təpəliyi yaxınlığında (indiki Türkiyə ərazisində) yerləşir. Qazıntılar zamanı Şliman qədim şəhərin nəinki bir, hətta altı Yüklə 4,42 Mb. Dostları ilə paylaş:
|