Redaksiya şurasi misir Mardanov
Yüklə 4,44 Mb. Pdf görüntüsü
|
3 70 Azarbaycan şifahi xalq adabiyyatı antologiyası - Dasmal Kimin arxasındadır? U şaq dasmalın öz arxasında qoyulduğunu bilmasa onu ortaya salır, bir-birinin üstüna italayirlar. Döyülan uşaq başqa birisinin üstüna yıxıla hilsa onu azad elayir, üstüna yıxıldığı oyunçunu onun yerina ortaya çıxarıb italamaya başlayırlar. Bela-bela uşaqlar hamı sı ortaya çıxmalı olur. Özünü möhKam müdafia edib ortaya çıxma yan qalib galir. Gizlanqaç U şaqlar iKi dastaya ayrılırlar. Bir dastada olanların gözlarini bağlayırlar. O biri dastadaKi uşaqlar qaçıb gizlandiKdan sonra on ların gözlarini açırlar. Bu oyunçular gizlananlari axtarmalı, ham da ba şçının yanını, marani nazardan qaçırmamalıdırlar. Qaçıb gizlanan u şaqlar onların gözlarina görünmarlan özlarini başçının yanına, ma raya salsalar, oyunda qalibiyyat qazanır, o birilari töhmatlanirlar. Qaçıb başçının yanına galmadan yaxalansalar mağlub olur va bela ca oyun dava m edir. Laldinmaz Uşaqlar oyunu idara etmaK üçün özlarina başçı seçirlar. Oyun çular cargaya düzülürlar. Burada danışmamaq asas şartdir. Gülüb danışan va sas çıxaran uduzmuş olur. Uşaqları danışdırmaq va din dirmaK üçün başçı har vasitaya al atır. Çubuğunu yera vurub de- yir: - Bu yer qoruqdur, qoruqdur. Heç Kasin bura girmaya ixtiya rı yoxdur. H eç Kas dinmir . Başçı bir az dayanır. Gülmali, mazali hara Katlar edir . Meymun Kimi mayallaq aşır, ağız-gözünü büzür. Uşaq lardan biri özünü saxlaya bilmayib gülür. Sas çıxaran uşağı yamsı layan başçı çubuqla onu vurur. Başqa uşaqlar da başçının sözünü taKrar edib , danışan va ya gülani çubuqla vururlar. Uşaqlardan bi ri na sas çıxarsa, yax u d hansı sözü ağzından qaçırsa, başçı da ey nan taKrar edib onu vuracaq. Qalan oyunçular da bunu taKrar et malidir. Susub bitaraf dayanan olsa, onu da araya çaKib döyürlar. Başqa bir uşaq danışanda avval döyülani azad edib onu döymaya başlayırla r . B u qayda
ila oyun çox faal va şan Keçir. S ay
saymaq Uşaqlar
oyuna başçı seçirlar. Başçı uşaqları cargaya düzür, müayyan say raqam seçir. a sa
an 1 5 , 25 , 3 5 , 45, 55, 65, 75 , 85, 95 ra q
m la r i n i götürür. Uşaqlardan bir-bir bu raqamlari tez-tez söyla- Oyunlar 3 7 1
mayi talab edir . Çaşana hamı bir yerda : "Maymaq, a maymaq" - deyir , onu utandırırlar. Hofbana hofban Uşaqlar çöpatma va ya sayma qaydası ila oyun başçısı seçir lar . Başçı uşaqları iKi dastaya ayırır. SağdaKı uşaqlardan birina bir şey uzadıb deyir : - Al bunu! SoldaKI uşaqlardan biri soruşur: - O nadir? SağdaKI uşaqlardan biri deyir: - Hofbana hofbandı . Kim hofbana hofban de ya bil masa , hof ba hofba, ver yoldaşına, hofbana hofban elasin , bu sözlari desin . YuxarıdaKı söz lari uşaqlar dövra vurub bir-bir deyir, başçının yanına yü yürürlar . Başçının yanına çatınca har Kas h amin söz lari söylaya bilmasa, hara ona lopux vurur . Turnavurdu Bu oyunu ham qızlar, ham da oğlanlar oynayırlar . Uşaqlar iKi barabar dastaya ayrılırlar . Har dastanin bir başçısı olur. Dairavi cı zıq çaKirlar . Dastalardan birindaKi adamların sayı qadar turna eş ir lar . ( Dasmalı eşi b ucuna Kandir bağlamaq) . Başçılardan biri ovcuna bir şey alır, allarini harK yum u b o biri başçıya uzadır. Başçı şeyin hansı alda olduğunu tapsa qalib galir; alini yuman başçının dastasi turna çaKilan dairavi cızığa girir. Kanarda qalan qalib dasta cız ıq daKı turnaları götürmaya çalışır . Götüra bilmasalar onları turna ila vururlar . İçaridaKilar Kanara çıxır, KanardaKılar cızığın içarisina girirlar . Burada oyun turnanı ala KeçirmaK uğrunda mübarizadan ibaratdir . Turnanı ala Keçiranlar qalib galir. Çömçabaşı bazama Uşaqlar iKi dastaya ayrılırlar . Har dastanin bir başçısı olur. Adi bir çömçanin başını bazayirlar. PüşK atırlar . PüşK hansı dasta ya düşarsa oyun u o das ta başlayır. Oyunçuların növba ila öz larini bağlayırlar. Digar dastarlan bir nafar çömçani alina alır . Çömçanin başına zınqırov salırlar. alinda çömça olan uşaq ağa c la daira i çarisinda o tarafa bu tarafa qaçır , çömçani tarparlaraK zınqırovu sasladir. Gözübağlı ela cal d haraKat etmalidir Ki, zınqırovun sasi çıxan Kimi harnin oyunçunu tutsun . Zınqırov on dafa saslanmalidir. Bu on dafada heç Kasi tuta bil ma- 3 72 Azarbaycan şifahi xalq adabiyyatı antologiyası sa gözünü açıb , ona lopux vururlar . agar tuta hilsa , çömçagazdira na
1 0 lopux vurub çömça götürmaKdan mahrum edirlar. Uşaqların hamısı bu amaliyyatı edir. Hansı dastanin uşaqları zınqırov çalanlardan az tutubsa, o dastanin başçısını töhmatlayib çı xarırlar, yerina başqa başçı qoyurlar. Bu oyun 5 dafa taKrar edilir. Dayirman Uşaqlar dairavi aylaşirlar . Başçı alinda çubuq, başı papaqsız ortada dayanır . Qalan uşaqların başında papaq olur. Başçı çubuğu ye ra vurub uşaqları qorxudur. Hamı al çala-çala deyir : - Tağı- tağı , tağbatağı . . . Bu söz lari 4-5 dafa taKrar edandan sonra başçı sağdan bir uşa ğın papağını götürü b öz başına qoyur . Papağı götüran uşaq da ya nında olan uşağın papağını götürü b öz başına qoyur . Bu haraKat dairanin sonuna qadar gedir. Bu minvalla papaqgötürma 4-5
dafa dövra vurur. Papaqlar tez -tez harlanir, uşaqlar al vurub "Tağı-tağı, tağbatağı" deyirlar . Oyun qızışır. Papağın harlanmasİ bir növ da yi rm an daşının barianmasina banzayir . Oyun un şiddatli yerinda başçı alini başına qo yu b çağırır. - Dağğa . . . dağğ . . . Bu zaman har Kas başındaKI papağı harK saxlamalıdır . Başıa çıq qalana h ara bir çubuq vurur. Başçı çubuğa na c ür vurursa, qa lan uşaqlar da ela vurmalıdırlar . Oyun - tapmaca Dasta başçıları bir quşu müayyan edib , al haraKati ila uşaqla- ra deyirlar : Bir nafar : - Bir quşum var bir bela . Hamı :
- Lov gala ha, lov gala . Bir nafar: - Dimdiyi var bir bela. Hamı:
- Lov gala ha, lov gala. Bir nafar : - Quyruğu var bir bela. Hamı :
- Lov gala ha, lov gala. Bir nafar : - Qanadları var bir bela. Hamı :
- Lov gala ha, lov gala . Bir nafar : - Ayaqları var bir bela. Ham ı:
- Lov gala ha, lov gala . Bir nafar: - Başı var bir bela. Hamı :
- Lov gala ha, lov gala. Bir nafar : - Gözlari var bir bela. Hamı :
- Lov gala ha, lov gala . Bir nafar : - KaRili var bir bela.
Yüklə 4,44 Mb. Dostları ilə paylaş:
|