Redaktor: bdu-nin genetika və təkamül təlim kafedrasının biologiya elmləri
Yüklə 2,79 Kb. Pdf görüntüsü
|
hesablanması, tullantıların təkrar emalı bu prosesdə iştirak edən maşın və avadanlıqlarm aşınmasına, bununla əlaqədar müəyyən qədər metalların əmtəə-material vasitələrinin itkisinə, fondlarm təmirinə, istismanna əlavə yanacaq-enerji sərfinə görə maliyyə xərclərinin artınimasına səbəb olur. Lakin bunlar son nəticədə təkrar tullantılann istifadəsindən əlavə məhsullar, ətraf mühitin, torpağın, suyun, atmosfer havasımn özünəməxsus safhğınm saxlanılması hesabına ekoloji-iqtisadi, sosial inkişaf baxımından özlərini doğruldur. Deməli, təbii sərvətlərin istismarı, emalı, onlarm bazasında işləyən sənaye müəssisələrinin, qeyri-istehsal sahələrinin, şəhər təsərrüfatının fəaliyyətindən ətraf mühitə dəyən zərərin hesablanması mürəkkəb proses olub, kompleks amillərin nəzərə alınmasım tələb edir. Müəssisələrin istehsal tullantılanmn anbarlaşdınimasına, onların təkrar emala hazırlanmasına, bunlara sərf edilən elektrik enerjisinə, nəqliyyat vasitələrinə, müəssisələrdə havamn təmizlənməsinə, istehsal fondlarının saxlanmasına, təmirinə, atmosfer havasının çirklənməsi üzündən korroziyaya uğrayan metalların təmizlənməsinə, onlann dəyişdirilməsinə və s. sərf edilən əmək, material, maliyyə vəsaiti hesaba ahnmalıdır. Qloballaşma şəraitində Azərbaycan Respublikasında təbii ehtiyatlardan istifadə məsələləri ilə bağlı apanlan tədqiqatlardan belə nəticəyə gəlmək olar ki, kənd təsərrüfatı öz parametrlərinə görə Azərbaycan iqtisadiyyatında xüsusi əhəmiyyət kəsb edir və xüsusi çəkiyə malik olan bir sahədir. 2013-cü ilin 9 ayı Azərbaycan Respublikası üçün istər dinamik inkişaf, istərsə də statistik göstəricilər baxımından çox uğurlu oldu. Hər birimiz əlimizdən gələni etməliyik ki, bundan somakı illərdə də bu uğur davam etsin. Onu qeyd etmək lazımdır ki, coğrafi mövqeyinə, ərazinin təbii müxtəlifliyinə, xüsusilə geoloji, səth quruluşuna görə Azərbaycan Respublikası bir çox ölkələrdən fərqlənir. Bu fərqlər aşağıdakılardan ibarətdir: a) Azərbaycan Respublikası məhdud ərazisinin 60%-ni dağlar təşkil edir, faydalı qazıntıların əksər hissəsində burada, 165 ekoloji təsirə davamsız sahələrdə yerləşir. b) müasir dövrdə elmi-texniki tərəqqi, sənaye və beynəlxalq əhəmiyyətinə, potensial dəyərinə görə respublikanın mineraJ-xammal ehtiyatında əsas yeri yanacaq-enerji ehtiyatları təşkil edir ki, bunların da 90%-i ekoloji baxımdan ekstremal təbii şəraitə malik Xəzər dənizində yerləşir. c) ərazinin təbii təsərrüfat baxınundan, əhali məskunlaşmasından, təbii sərvətlərin mənimsənilməsindən, relyef quruluşundan asılı olaraq bütün sənaye istehsal tullantılarının «an- barlaşdınlması», saxlanılması, basdırılması üçün şərait yoxdur. Burada radioaktiv maddələrin həm də quruda basdınl- masmdan bəhs etməyə dəyməz. Prezident İlham Əliyev bu məsuliyyətli vəzifəni daşıdığı qısa zaman müddətində bütün fəaliyyətini əsasən insana qayğı və diqqət prinsipi üzərində qurmuşdur. Sosial yönümlü siyasət Lənkəran iqtisadi regionunun inkişafına öz müsbət təsirini göstərərək, artıq bəhrəsini vermişdir. Azərbaycamn Prezidentinin ötən dövr ərzində inamla davam etdirdiyi sosial-iqtisadi strategiya, böyük entuziazmla həyata keçirdiyi islahatlar həm də onun yüksək idarəçilik qabiliyyətinin, mükəmməl iş təcrübəsinin əyani təzahürü kimi dəyərləndirilə bilər. Ölkənin bütün problemlərinə milli dövlətçilik prinsipləri kontekstindən yanaşan, cəmiyyətin ümumi inkişaf qanunauyğunluqlarını dəqiq şəkildə qiymətləndirməyi bacaran, eyni zamanda, ictimai həyatın müxtəlif sahələrindəki çətinlik yə nöqsanlar haqqında aydın təsəvvürə malik olan Prezident İlham Əliyev məhz bu keyfiyyətləri sayəsində yeni dövr üçün qarşıda duran prioritet vəzifələri dəqiq şəkildə müəyyənləşdirməyə müvəffəq olmuşdur. Ölkəmizin regionlarında görülən kompleks sosial-iqtisadi yönümlü infrastruktur layihələri Azərbaycanın ümumi inkişafının >üksək mərhələdə olduğunu əyani surətdə göstərir. Artıq neçə illərdir ki, regionlarımızda Idçik və irihəcmli elektrik stansiyaları, idman kompleksləri, səhiyyə və digər sosial yönümlü obyektlər tikilərək əhalinin istifadəsinə verilir. Əvvəllər Azərbaycan regionlarımn, o cümlədən, Naxçıvan 166 MR-in elektrik enerjisi ilə təminatında ciddi problemlər möv- cud idi. Lakin Ulu Öndər Heydər Əliyev tərəfindən forma- laşdırılnuş və Prezident İlham Əliyevin uğurla davam etdirildiyi iqtisadi siyasət və islahatlar nəticəsində Naxçıvandan Türkiyəyə elektrik enerjisi ixrac olunur. Ümumilikdə regionlarda bir neçə il ərzində modul tipli 6 elektrik stansiyası tikilərək istismara verilmişdir. Bu fakt son illərdə ölkəmizin əldə etdiyi nailiyyətlərin, yaradılmış enerji istehsalı potensiahmn yüksəldilməsinin əyani sübutudur. Azərbaycan Respublikasımn regionlarında sosial-iqtisadi inkişafın təmin olunmasında torpaq və su ehtiyatlarından istifadənin qiymətləndirilməsi istiqamətində aparılan doqquz aylıq tədqiqat işləri bir daha göstərir ki, istehsal imkanlan, təbii sərvətləri və o cümlədən, Azərbaycanın təbiətindən alman məhsullar çox zəngin və olduqca keyfıyyəthdir. 2013-ci ilin nəticələrini əvvəlki illərlə müqayisə etsək, aydm olar ki, regionlarda sosial-iqtisadi inkişafla bağlı olaraq təbii sərvətlərdən səmərəli istifadəyə, onların müasir təhhlinin qiymətləndirilməsinə xüsusi yer verilməlidir. 5.6. Təbiətlə cəmiyyətin qarşılıqh münasibətlərinin ekoloji məsələləri XXI əsr elm və texnikanın sürətlə inkişaf etdiyi əsr hesab edilir. Təbiət və cəmiyyətin qarşılıqlı münasibəti, biosferin qom- nub saxlanması, ekoloji mədəniyyət məsələsi bu gün elm, icti- mayyət və ümumiyyətlə, bütün insanlarm diqqətini cəlb edən bir nömrəli problem kimi qarşıda durur. Bu problemin vacibliyi ondan irəli gəlir ki, artıq insanlar təbii sərvətlərin - torpaq, su, bitki , meşə və ya digər yaşayış vasitələrinin təbiətdə kəskin surətdə azaldığım dərk etməyə başlamışlar. İnsan təbiətə fəal, məqsədyönlü təsir göstərməyə, öz tələbatım ödəmək üçün təbiətdə hazır şəkildə mövcud olmayan şeyləri istehsal etməyə başladıqda vəziyyət də)dşdi. Deməli, təbiətin inkişafında keyfiyyətcə yeni ziddiyyət meydana çıxdı. Təbiətm bir hissəsi olmaqla bərabər, prinsipcə yenitipli, fəal, 167 Yüklə 2,79 Kb. Dostları ilə paylaş:
|