72
Bayıra çıxanda pörtmüşdüm. Tərs kimi vətən haqqında yazdığım lirik şeirlər
yadıma düşdü, qəhərləndim.
***
«Ə kişi, gəl bəri, məllim dostumuzdu, bu saat həll edəcəm getsin» – qəflətən
rastıma çıxan mamoğlunun belə arxayın danışmasına təəccübləndim. Doğrudur, o,
vəzifə sahibi idi – kəndimizin kolxozuna rəhbərlik edirdi, amma şöbə müdirində ki o
sifəti görmüşdüm, işim çətin düzələrdi. Ən azından bu gün, bu saat düzəlməyəcəkdi.
Sənədi qapıya tərəf tolazlamaq hara, üstündən iyirmi dəqiqə keçməmiş qol atıb möhür
vurmaq hara.
«Gəl, gəl» – mamoğlu israrla məni şöbə müdirinin otağına tərəf dartdı, qapını
döymədən içəri girdi, mehribanca görüşdülər. Mamoğlu:
«Məllim, niyə bir dəfə ayağını biz tərəflərə qoymursan, bir qulluq eləyək
qardaşımıza…»
«Sağlıq olsun» – şöbə müdiri ayağa durmuşdu.
«Dayım oğludu, savadlı uşaqdı. Bağışlıyın, sizi yaxşı tanımır. İndi nəsil cırlaşıb,
özün bilirsən. Amma düzələr, qanan uşaqdı».
«Dayın oğlu sənə oxşamayıb» – şöbə müdiri bu dəfə təbəssümlə məni süzdü. Mən
yarı içəridə, yarı çöldə boynumu büküb durmuşdum. Mamoğlu sənədləri şöbə müdirinin
stolunun üstünə qoydu:
«Düzələr inşallah».
Şöbə müdiri yerində əyləşib stolun siyirməsini çəkdi. Dairəvi möhürü, möhürün
yastığını çıxardı. Sonra stolun sağ güncündəki qələm qabına sancılmış qələmi götürüb
eynəyini gözünə taxdı. Qaşlarını qaldırıb imza yerini axtardı. İmza atandan sonra
möhürü açıb ağzına yaxınlaşdırdı:
«Huuuuuuu….»
Tap! Bu da müəllimliyimin təsdiqi. Mamoğlu da boş dayanmadı, əlini cibinə atıb
dörd dənə şax əlliminlik çıxardı və stolun üstü ilə yavaşca sənədlərin altına sürüşdürdü.
Çölə çıxanda qoluma girib sakit səslə dedi:
«İyirmi şirvan verdim haaa… Qaytararsan. Di get, səni təbrik edirəm».
Əlimi sıxdı, xırda, yaşıl gözləri qıyılmış kirpiklərinin arasından pişik gözü kimi
parıldadı.
***
Mən yataqdakı məktəbin ağ şirmayidən quraşdırılmış müəllimlər otağına girəndə
beş-altı həmkarım krossvord doldururdu. Məktəbin tədris işləri üzrə müavini başda
əyləşmişdi. Arxasındakı şkafın qapısına iri təqvim vurulmuşdu, üstündə türk müğənnisi
Sibel Canın şəkli... Direktor müavininə yaxınlaşdım, salam verdim, «xoş gəlmisən» -
dedi və yarıçürük dişlərini göstərdi. Əynində sarı rəngli palto varıdı. Eynən müəllimlər
otağındakı stolların və şkafın rəngində. O, sanki bu görkəmi ilə otaqdakı əşyalara
hopmuş, onların ayrılmaz tərkib hissəsinə çevrilmişdi. Gözümü açandan onu müavin
kürsüsündə görmüşdüm. Kəndimiz yerində olanda da elə beləcə sarı rəngli palto
geyinirdi. Bəlkə də həmin palto idi əynindəki. Bəlkə heç yatanda da soyunmurdu o
paltonu. Bir anlıq mənə elə gəldi ki, onu bu vəzifədə əbədi bərqərar eləyən bu sarı
rəngli paltonun sehridir. Neçə məktəb direktorunu yola salmışdı və yola salmaqda idi.
Elə beləcə… Gülə-gülə… Əsəbləşdiyini, kiminləsə höccətləşdiyini görən olmamışdı
73
hələ. Bir dəfə kənddə ağsaqqal müəllimlərdən biri ona deyib ki, sən Allah bu məktəbi
nə vaxt alt-üst edəcəksən, aç denən, qaçıb altından sağ-salamat çıxaq heç olmasa. O da
gülmüşdü və bu gülüşdən sonra təkcə məktəbimiz yox, bütün kəndimiz, rayonumuz alt-
üst olmuşdu.
«Xoş gününüz olsun» – başqa söz tapmadım.
Sonra krossvordun başına toplaşan müəllimlərlə görüşdüm. Əlində qələm qəzetin
«sükanı arxasına» əyləşən ədəbiyyat müəllimi, o, mənim müəllimim olmuşdu, maraqla
mənə baxdı:
«Möhkəm oğlan. Beş hərf, axırıncısı «d».
Fikirləşdim və… tapdım:
«Polad».
«Malades!»
Sözü elə həvəslə yazdı ki, sanki qara taleyimizə ağ hərflərlə «biz qayıdırıq»
kəlməsini yazırdı.
Başını qaldırdı:
«Sən də bura gəldin? Heyif. Gərək bir yerdə ilişib qalaydın».
Dinmədim. Qoltuğumdakı qovluğu eşələyib təyinat kağızını çıxardım və müavinin
qarşısına qoydum. O, rayon təhsil şöbəsinin müdirinin eynəyindən daha iri olan
eynəyini geyinib sarı stolun arxasına oturdu. Sənədi başayaq gözdən keçirəndən sonra
dedi:
«Gəl-get, müəllimlər hamısı yığışandan sonra dərs bölgüsü başlayacaq. Onacan
direktorumuz da gəlib çıxar».
Hardasa noyabrın əvvəlləri idi…
***
Müəllimlər otağından qoyun iyi gəlirdi. Dərs bölgüsünə toplaşan müəllimlərin
demək olar ki, hamısının heyvan saxladığını bilirdim. Onu da bilirdim ki, bu
müəllimlərin çoxu məktəbə gələndə tövlə paltarını dəyişmir. Üstü peyinli “girzovoy
sapok”lar, çatıdan-sicimdən qaralmış ovuclar, düyməsinə at tükü ilişmiş paltolar, kərmə
tüstüsü hopmuş sırıqlılar...
Məktəbin direktoru da burda idi. Bir azdan mamoğlu da gəlib çıxdı. Nə qədər
olmasa kəndin rəhbəri sayılırdı. Hörmət-izzətlə başdan yer verdilər. Müəllimlər
otağındakı iy-qoxuya elə bu iy qoxunu mənəvi mənada tamamlayan söz-söhbətlər
qarışdı. Siyasətdən tutmuş qoyun nobatına, örüşün vəziyyətinə qədər. Arada şad-şalayın
zarafatlar da eşidilirdi. Hamı mehribandı. Düzü bu doğma sifətlərin arasında
darıxmayacağımı düşündüm. Əksinə, kefim açılmışdı. Amma… Amma dərs bölgüsü
başlananda sifətlərin ifadəsi dəyişdi, bayaqkı iy-qoxudan, çöhrələrdəki doğmalıqdan
əsər-əlamət qalmadı. Problem nə idi? Təzə gələn müəllimlərə azı 12 saat dərs
düzəltmək lazımdır. Saat da ki, göydən tökülmür, gərək kimlərdənsə iki saat, üç saat
kəsib gələnləri yola verəsən. Ədəbiyyat müəllimim ayağa durdu və əlini mənə uzatdı:
«Mən öz dərs yükümdən 6 saat – yarım aklad kəsib bax bu cavan oğlana verirəm. 6
saatını da siz düzəldin» – məni çox istəyirdi. Kənddə ikən sərbəst mövzuda yazdığım
inşaya əbədiyyatdan «5» yazmışdı. Bu, rayonda xeyli səs-küyə səbəb oldu. Bir dəfə də
Süleyman Rüstəmin «Qafurun ürəyi» poemasını əzbər söylədim. Başdan ayağacan.
Heyrətləndi, səni bağrıma basıb öpmək istəyirəm dedi.