74
«Bir dəqiqə dayanın» – müavin ayağa durub qələmin arxasını stola vura-vura
sakitlik yaratdı – «Qayda belədi ki, rayon təhsil şöbəsi məktəbə göndərdiyi müəllimlər
üçün bir az dərs saatı da verir. Bu il heç nə olmadı. Hamımız yoldaşıq, yükün bir adama
düşməməsi üçün hərədən iki saat kəsəcəyik, vəssəlam.”
Yerdən səslər:
«Heç para saat da vermərəm».
«Yox əşşi, bostandı!»
«Sən öl bizi doluyublar e…»
«Balaca bir orta məktəbə altmış müəllim yığıblar» və s.
Müavin direktorun sifətinə baxıb gülümsədi və üzünü zala tutdu:
«Onda ixtisas üzrə bölgü aparılacaq. Kimin ixtisası nədirsə, o fənnən də dərs
deyəcək».
Qeyri-ixtiyari atamın əmisi oğluna baxdım. İxtisasımız eyni idi: tarix. Deməli,
əmoğlunun dərs yükü ən azı 12 saat azala bilərdi. Əmoğlu gözlərini sürüşdürdü və
qəzəblə müavinə tərəf çevrildi:
«Öz yalançı akladından kəs ver qoy dərs yükü düzəlsin» – adımı çəkmədi – «Gərək
mənim boğazımdan kəsəsən».
Müavin yenə gülümsündü. Bu dəfə onun dişlərinin də paltosu və müəllimlər
otağının «dekorasiyası» ilə eyni rəngdə olduğunun fərqinə vardım:
«Mənim nə vecimə, öz əmin oğludu, istəyirsən qovaq getsin».
«Əmim oğlu, əmim oğlu! Sən kimin əmisi oğlusan, hansı əmin oğluna bir tikə
çörək vermisən?»
Mamoğlu ayağa durdu:
«Ə kişi, dəlisiz, cinlisiz? Dövlətin məktəbidi, dövlətin dərsidi. Elə danışırsız guya
dədənizin malıdı. Bu uşaq öz gücünə ali məktəbə girib, indi də təyinatnan kəndimizə
göndəriblər, hamınızdan da savadlıdı. O, bura işləməyə gəlib, dilənməyə yox».
«Düz deyir! Mən dilənçi deyiləm!» – kişiləndim.
«Otur aşağı ə!» – əmoğlu mənə cocudu – «Bu da o deyil ki, müəllimlər otağında
Bəxtiyar Vahabzadəni pisləyəsən. Bilirsən kimdi Bəxtiyar?!» – boynunun damarları
zol-zol çıxdı – «Sən ağırlıqda kitab yazıb e!». Üzünü yana çevirərək naməlum
istiqamətə – «Hərə cibinə yalançı bir diplom dürtüşdürüb özünü adam yerinə qoyur».
«Məllim, indi Heydər Əliyev kimi adamı tənqid edirlər…»
Müəllimlər otağını qəribə bir sakitlik bürüdü və bu sakitlikdə əmoğlunun səsi daha
bərkdən eşidildi:
«Kim tənqid edir ə… Heydər Əliyevi?»
«Müxalifət qəzetləri».
«Hydər Əliyevi tənqid edənin yeddi başı gərək. Gedib qoşulmusan avara-uvaraya
ağlına gələni danışırsan. Kəs səsini, böyüklərə hörmət qoy» – üzünü direktora tərəf
çevirdi və arıq, hülqumlu boğazını irəli uzadıb udqundu – «Sən Allah görürsüz bunu?!»
Müavin yenə gülümsündü və yenə qələmin arxası ilə stolu taqqıldatdı. Mamoğlu –
kənd kolxozunun sədri müəllimlərlə xeyli çənə vurdu. Əmoğlunun hirsi soyumurdu. Bu
dəfə mamoğluya tərəf qıcandı:
«Sən də vəzifənə çox güvənmə haaa… Burda 40 nəfər müəllim var, hərəsi bir
qələm çalsa stolun arxanı yandırar».
75
Mamoğlu bir az ehtiyatlandı deyəsən. Amma özünü o yerə qoymadı, bic-bic
gülümsədi:
«Dağılmış kolxozun nəyindən yazacaqsız, rəhmətliyin oğlu?! Beş-altı metis qoyun
qalıb, gəlin onu da sizə təhvil verim» – güldü – «Kişi təyinatnan işə gəlib, özünüzü
biabır eləməyin, bir akladını düzəldin getsin».
Əmoğlu:
«Sənə qalmayıb. Sən camaatdan oğurluyub satdığın soğanlardan danış».
Mamoğlu dinmədi və bu yerdə məktəb direktoru ayağa qalxıb, nəhayət ki, söhbətə
müdaxilə etdi. Özü də çıxışına əmoğluya hücumla başladı:
«Ə kişi, nə istəyirsən? Arvadını xadimə yazdırmısan, bir dəfə işə gəlmir, özün həm
pensiya alırsan, həm də 32 saat dərsin var, bir dəfə də sinifə girməmisən…»
Əmoğlunun əlləri əsdi:
«Yaxşı eləyirəm, əlimin içindən gəlir. Böyrəyim xəstədi pampers taxıb gələrəm
dərsə, kiməsə istisi-soyuğu olmaz. Sən vərəmdən pensiyaya çıxıb 40 saat dərs deyən
müəllimlərinin dərdini çək».
«Kimdi vərəm xəstəsi? Adını denən!»
«Özün yaxşı bilirsən kimdi».
Direktorun burun dəlikləri quruya atılan balığın qəlsəmələri kimi qalxıb endi:
«Hər il sentyabr-oktyabr ayını yaylaqda kef eliyirsiz, noyabrın ortası yığılırsız dərs
bölgüsünə. İki qara qəpik üstündə bir-birinizin ətini yeyib məktəbin qapısına da paslı
bir qıfıl asırsız. Burdan-bura öz balalarınızı kor qoyursuz. Hələ bir utanmıyıb danışırsız
da!» - səsini qaldırıb barmağını silkələdi – «Sən öl sizi yığaram başçının yanına,
şalvarınız əyninizdə duruş gətirməz!»
«Şərait yarat, dərs keçilsin!» - əmoğlu dilləndi.
«Nə şəraiti yaradım ə!» - direktor qışqırdı – «Sənin kimi nadürüstlərnən şərait
yaratmaq olar?!».
Əmoğlu direktorun üstünə dartındı. Müəllimlər araya girdi. Əmoğlu:
«Nadürüst sənin anasını çərrədib öldürən atandı. Havayı yerə sizə eşşək nəsli
demirlər. Ömür boyu bir dəfə yazı taxtasının qabağına çıxıb dərs danışmısan?! Bu
camaatın evini yıxan sənsən!»
Əmoğlunu itələyib çölə çıxartdılar. Direktorun rəngi avazımışdı. O, qarşısındakı
sənəd-sünədi yığışdıra-yığışdıra alçaq səslə dedi:
«Heç bir dərs bölgüsü olmayacaq. Gedirəm təhsil şöbəsinə, məktəbi
bağlatdıracam».
Müavinin boyu daha da qısaldı, başı arıq çiyinlərinin arasına çəkildi. Amma
sifətindəki məchul təbəssüm hələ də silinib getməmişdi.
Müəllimlər bir-bir, iki-bir dağılışdılar. Mən mamoğlu ilə çıxdım. Mehribancasına
qoluma girdi. Pişik gözləri parıldayırdı yenə:
«Sən fikir vermə, hər il belə olur. Əmin oğlu o söyüşlərnən demək istədi ki, 2
saatın başından keçdim. Lətifəsi səndən uzaq, itaparan olsun! Direktor da məktəbi
bağlayıram deməklə razılaşdı və hamıya bildirdi ki, hərə 2 saatından imtina etməlidir.
Görmədin müavin necə irişirdi. Sən belə şeyləri bilməzsən, dayoğlu».
«Bəs sən hardan bilirsən» - maraq məni bürüdü.