Referat Buraxılış işi Məhsulun istehsal keyfiyyətinə nəzarət sistemlərinin
Yüklə 372,49 Kb. Pdf görüntüsü
|
22
keyfiyyətinin kəmiyyət istifadəsinin elmi əsaslandırılması üsulunun işlənməsi onun istehsalının texniki hazırlıq mərhələsində optimal qərarların qəbulunda əsas istiqamətlərdəndir. Iqtisadiyyatda belə bir problemin aktuallığı tədqiqatçıların diqqətini cəlb etmiş, bu sahədə xeyli işlər görülmüşdür. Məlumdurki, məhsulun keyfiyyəti tam olaraq onun istehlak dəyəri ilə təyin edilir. Odurki, məhsulun keyfiyyətini təyin edərkən ancaq istehsal prosesində özünü göstərən və istehlak dəyəri ilə heç bir əlqəsi olmayan istehsal – texnoloji göstəricilərdən kənarlaşmaq vacibdir. Məhsulun keyfiyyətinin qiymətləndirilməsi zamanı həmişə birinci səviyyənin amilllərini ─ bu keyfiyyətə təsir edən və birinci səviyyənin amilllərinə təsir edən amillərdən fərqləndirirlər. Ədəbiyyatın [6,7,8] təhlili göstərir ki, iqtisadi münasibətlərdən asılı olaraq keyfiyyət məfhumu müxtəlif cür izah olunur. Beləki, inzibati amirlik şəraitində keyfiyyət istehsalçı nöqteyi – nəzərindən izah olunur. Bazar münasibətində isə keyfiyyət istehlakçının nöqteyi – nəzərindən izah olunur. Qeyd olunduğu kimi məmulatın keyfiyyəti onun istehlakı prosesində özünü biruzə verir. Məhsulun keyfiyyəti məfhumu onun istehlakçı tələblərinə uyğunluğu nöqteyi nəzərindən məhz bazar iqtisadi münasibətləri şəraitində formalaşmışdır. Məhsulun keyfiyyətinə yanaşmanın belə ideyası xüsusi elm sahəsi ─ kvalimetriyada öz əksini tapmışdır. Kvalimetriya latın sözü “qualis” (keyfiyyətcə necədir) və yunan sözü “metrio” (ölçürəm) sözlərinin birləşməsindən əmələ gəlmişdir, qeyd olunduğu kimi “Kvalimetriyanın əsas vəzifələri məmulatların zəruri keyfiyyət göstəricilərini və bu göstəricilərin optimal qiymətlərini təyin etmək, keyfiyyətin kəmiyyətcə qiymətləndirilməsi üsullarını işləmək, məmulatların tip ölçülərinin və parametrik sıralarının optimallaşdırılması metodunu, zamana görə keyfiyyətin dəyişməsini hesablama metodikasını və məhsulun keyfiyyətinin erqonomik əlamətlərinin kəmiyyətcə qiymətləndirilməsi metodikasını yaratmaqdır. Məhsulun keyfiyyəti bir neçə parametrlərlə qiymətləndirilə bilər. Bununla belə keyfiyyətə təkcə istehsalçı və istehlakçı mövqeyindən baxılmamalıdır. Belə
23
ki, texniki şərtlərdə qeyd olunmuş keyfiyyətin texniki ─ istismar, istismar və başqa parametrləri təmin olunmasa, məhsulun sertifikatlaşdırılmasını həyata keçirmək olmaz. Keyfiyyətin qiymətləndirilməsi üçün mühüm olan müxtəlif fiziki xassələr məhz istehlak dəyərində öz əksini tapır. Keyfiyyətin qiymətləndirilməsinin mühüm xassələri aşağıdakılardır: texniki səviyyə (məhsulda elmi – texniki üstünlüklərin maddiləşməsini əks etdirir), estetik səviyyə (estetik hiss etmə və görmə ilə əlaqədar kompleks xassələri səciyyələndirir), istismar səviyyəsi (məhsulun istifadəsinin texniki tərəfi ilə əlaqədardır, məsələn məmulata qulluq, təmir və s.), texniki keyfiyyət (məmulatın istismarında gözlənilən və faktiki istehlak xassələrinin harmonik əlaqələrini nəzərdə tutur, məsələn funksional dəqiqlik, etibarlılıq, ömür müddəti və s.). Keyfiyyətin müasir idarəedilməsi nəzəriyyəsinə görə, məhsul istehsal edildikdən sonra bu idarəetmə səmərəli sayıla bilməz, bu fəaliyyət məhsulun istehsal prosesində həyata keçirilməlidir. Keyfiyyət çoxlu sayda təsadüfü, yerli və subyektiv amillərin məcmusunun fəaliyyəti ilə təyin edilir. Bu amillərin keyfiyyətin səviyyəsinə təsirinin qarşısını almaq üçün keyfiyyətin idarəedilməsi sistemi vacibdir. Bu zaman ayrı ─ ayrı epizodik çalışmalar deyil, keyfiyyətin müəyyən səviyyəsinin əldə edilməsi üçün kompleks xarakterli tədbirlər görülməllidir. Keyfiyyətin idarə edilməsi sistemi mühit, məqsəd, proqram və s. məfhumları ilə əlaqədə tədqiq edilməlidir. Idarəetmə nəzəriyyəsində idarə edən və idarə olunan sistemləri fərqləndirirlər. Idarəolunan sistemlər müxtəlif səviyyəli təşkilatın idarəedilməsi ilə təmsil olunur. Təbiidirki, keyfiyyət menecmentinin başqa konsepsiyaları da mövcuddur, burada isə keyfiyyətin idarəetmə obyekti kimi tam dərk edilməsi üçün konsepsiyanın kiçik hissəsi göstərilmişdir. Idarəedici sistem yuxarı səviyyəli rəhbərlikdən başlanır və bu rəhbərlikdə məsələni belə qoymalıdır: müəssisə (firma) keçən illə (dövrlə) müqayisədə keyfiyyət menecmenti baxımından daha 24
böyük imkana malikdir. Menecment obyekti kimi keyfiyyətə aşağıdakılar xasdır: planlaşdırma, təhlil, nəzarət. Tədqiqatlar göstərirki, keyfiyyətin təmin olunması prosesi aşağıdakı iriləşdirilmiş mərhələlərdən ibarətdir: bazarda analoji məmulatın keyfiyyət səviyyəsinin qiymətləndirilməsi, istehlakçının tələblərinin təhlili, uzunmüddətli planlaşdırma, keyfiyyət səviyyəsinin planlaşdırılması, standartların işlənməsi, konstruksiya və texnoloji işlənmə prosesində keyfiyyyətin layihələndirilməsi, ilk xammal və alınan materialların keyfiyyətinə nəzarət, istehsal prosesində əməliyyatlar üzrə nəzarət, qəbul etmə nəzarəti, istismar şəraitində (satışdan sonra) məmulatın keyfiyyətinə nəzarət, istehlakçı rəylərinin təhlili. Sonra bütün tsikl yenidən təkrar olunur. Bu sadalanan mərhələnin hər biri özlüyündə çoxlu proses, əməliyyat və icraçı fəaliyyətinə bölünür. Keyfiyyət problemi bütövlükdə, o cümlədən neft ─ qaz kompleksinin baza sahəsi olan neftmaşınqayırma sənayesi üçün dövlət əhəmiyyətli bir məsələdir. Odurki, fikrimizcə keyfiyyət problemi və Azərbaycanın milli maraqları baxımından bu əlaqə aşağıdakılarla səciyyələnir: iqtisadi ─ rəqabətqabiliyyətlilik, sosial ─ tələbatın, təhlükəsizliyin ödənilməsi, beynəlxalq ─ Azərbaycan Respublikasının nüfuzu, informasiya ─ daxili və xarici informasiya bazarında yerinin möhkəmləndirilməsi, ekoloji ─ ətraf mühitin sağlamlaşdırılması. Məlumdur ki, mütləq təhlükəsizlik mövcud deyildir. Mümkün təhlükəsizlik dərəcəsi qəbul edilə bilən risklə cəmiyyətin imkanları arasındakı kompramisə əsaslanır. Fikrimizcə, keyfiyyət problemi sahəsində milli siyasətin əsas istiqamət ─ ləri aşağıdakılardır:
Yüklə 372,49 Kb. Dostları ilə paylaş:
|