Referat Buraxılış işi Məhsulun istehsal keyfiyyətinə nəzarət sistemlərinin
Yüklə 372,49 Kb. Pdf görüntüsü
|
25
məhsulun, işin və xidmətin keyfiyyət ideologiyasının təbliği və populyarlaşdırılması, keyfiyyət menecmenti sisteminin tətbiqi, müəssisələr üçün təşkilati ─ texniki şəraitin yaradılması, iqtisadiyyatın inkişafı mərhələlərində qərarların qəbulunda keyfiyyət amilinin uçotu. Bu mənada keyfiyyətlə bağlı milli siyasətin reallaşdırılması aşağıdakılarla formalaşır: keyfiyyətin təmin olunması üzrə tədbirlər planı, mülkiyyət formasından asılı olmayaraq ictimai təşkilat, müəssisə və firmalarda, reqionlarda keyfiyyət sahəsində siyasət yeritmək, müəssisələrdə keyfiyyət məsələləri üzrə proqramların işlənməsi. Beləliklə, məhsulun keyfiyyəti mürəkkəb ierarxiya formasında təsvir edilir və bura kəmiyyət (qiymət, ölçü və s.), keyfiyyət (sınaq, münasiblik, dizayn və s.) tərkibli amillər daxil edilə bilər. Bazar münasibətləri şəraitində Azərbaycan Respublikasında ictimai istehsalin inkişafının nəinki intensivləşdirmə yollarına, həmçinin məhsul, iş və xidmətlərin keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması mümkünlüyü yollarına da çox mühüm diqqət yetirilir. Yuxarıda qeyd olunduğu kimi, məhsulun keyfiyyəti onun məcmuu xərclərini səciyyələndirirki, bunlar da məhsulun təyinatına müvafiq olaraq bu və ya digər istehlakın təmin edilməsi qabiliyyəti ilə şərtlənir. Məhsulun keyfiyyəti – onun yaradılması, istismarı və ya istifadəsi zamanı meydana çıxan xüsusiyyətlərdir. Məhsulun keyfiyyəti onun istehlak dəyəri ilə sıx əlaqədardır. Istehlak dəyəri ancaq müəyyən keyfiyyət səviyyəsinə müvafiq olaraq mövcud ola bilərki, bu zaman bu və ya digər təlabat ödənilmiş olsun, məhz məhsulun “faydalılığı” onu istehlak dəyərli edir.
26
Keyfiyyət göstəriciləri – tək, kompleks və ümumiləşdirici ( inteqral olurlar). Tək ğöstərici məhsulun bir xassəsini (məsələn: kütlə, həcm, sıxlıq, yanacağın istilik vermə qabiliyyəti, benzinin oktan ədədi, neftdə nəmliyin miqdarı və s.) səciyyələndirir. Məhsulun keyfiyyətinin ümumiləşdirici (inteqral) göstəricisi Istehsalat Birliyi və ya sənaye sahəsində müəssisədə hazırlanmış məhsulun elə xassələr məcmususnu nəzərdə tutur ki, onların köməyi ilə məhsulun keyfiyyətini qiymətləndirmək mümkün olsun. Belə göstəricilərə məhsulun reallaşdırılması həcmində əla keyfiyyyətli məhsulun həcmi və onun sıxlığı, yüksək keyfiyyətli məhsuldan istifadənin iqtisadi səmərəsi və s. aid etmək olar.
Məhsulun keyfiyyətinin qiymətləndirilməsinə bu xassələri səciyyələndirən göstəricilərin nomenklatur və siyahısının əsaslandırılmasından başlamaq lazımdır. Bu göstəricilər məhsulun keyfiyyətinin mütləq və nisbi səviyyəsini müəyyən etməyə imkan verir. Məhsulun keyfiyyətinin mütləq səviyyəsi onun səviyyəsinin müəyyən anını səciyyələndirən göstəricilər əsasında təyin edilir. Məhsulun keyfiyyətinin nisbi səviyyəsi onun təşkmilləşmə dərəcəsini müəyyən etməyə imkan verir. Bu zaman müqayisə üçün seçilmiş göstəricilər baza göstəriciləri adlanır. Baza göstəricisi rolunu xaricdə və ölkədə istehsal olunan ən yaxşı məhsul nümunələri oynaya bilərki, bu məhsulların da keyfiyyət göstəricilərinin gələcək inkişaf tendensiyası məlum olmalıdır və ya o keyfiyyət göstəriciləri müvafiq normativ sənədlərdə əks olunmalıdır. Məhsulun keyfiyyət göstəricilərinin nomenklaturunun obyektiv seçilməsi üçün onların elmi əsaslandırılmış təsnifatı olmalıdır. Bu məqsədlə xalq təsərrüfatında istehsal edilən məhsulların hamısı aşağıdakı kimi qruplaşdırılmış və hər bir qrupda qiymətləndirmədə spesifik xüsusiyyətləri ilə seçilən göstəricilərdən istifadə edilir: 1) xammal və təbii yanacaq, 2) sərf olunan materiallar və məhsullar, 3) sərf olunan məmulatlar, 4) təmir olunmayan məmulatlar, 5) təmir olunan məmulatlar, 6) stasionar tikililər. Qeyd etmək lazımdır ki, məhsulun keyfiyyətini qiymətləndirmək üçün ən mürəkkəb və geniş göstəricilər nomeklaturası 5 ─ ci 27
bəndlə əlaqədardır. Bunlara maşınlar, dəzgahlar, qazma qurğuları, seysmik stansiyalar, cihazlar, aparat və digər qeyri stasionar texniki qurğular aiddir. Bu nomenklaturda aşağı ─ dakı göstərcilər qrupu fərqləndirilir: 1. Təyinat göstəriciləri – bunlar təyinatına müvafiq verilən məhsulun texniki təkmilləşməsini səciyyələndirir. Məhsulun, dəzgahların məhsuldarlığı, mühərrikin gücü, qazma qurğusunun məhsuldarlığı, avtomaşınların qaldırma qabiliyyəti və s. 2. Texnoloji göstəricilər – bunlar verilən məhsulun hazırlanması zamanı səmərəli konstruktor və texnoloji qərarları, istehsal şəraitini səciyyə ─ ləndirir. Bura aiddir: materiallardan səmərəli istifadə əmsalı, məhsulun hazırlanmasında əmək, material və enerji tutumluluğu və s. 3. Saxlanılma göstəriciləri – bu, məhsulun öz istismar parametrlərini, onların nəqli, anbar və ya digər saxlanma hallarında saxlaya bilməsi xassəsini səciyyələndirir. Məsələn, saxlanılmanın orta müddəti. 4. Təmirə yararlılıq göstəriciləri – bunlar maşınların işində əngəllərin üzə çıxarılması, aradan qaldırılması, texniki qulluq və təmirlərin yerinə yetirilməsinin minimal vəsait, vaxt və əmək sərfi ilə başa çatdırılması kimi səciyyələnir. Məsələn, verilən vaxtda maşınların bərpası ehtimalı, texniki qulluğun davamiyyəti və s. 5. İmtinasızlıq göstəriciləri – məmulatın müəyyən vaxt ərzində lazım olmayan fasilələrsiz iş qabiliyyətinin saxlanılması xassəsi ilə səciiyyələnir. Bu qrupa aşağıdakı göstəricilər aidd edilir: dayanmaların intensivliyi, birinci dayanmaya qədər məmulatın işinin davamiyyəti və s. 6. Uzunömürlülük göstəriciləri – məmulata müəyyən texniki qulluq və təmir üçün vacib fasilələri nəzərə allmaqla onun sərhəd həddinə qədər iş qabiliyyətini saxlamaq xassəsini səciyyələndirir. Bura aiddir: bu məmulatın sonrakı istismarının məqsədə uyğun olması ilə çıxarılan qərar. 7. Erqonomik göstəricilər “insan ─ məmulat ─ mühit” sistemini səciyyələndirir.
Yüklə 372,49 Kb. Dostları ilə paylaş:
|