Reja: Tayyor mahsulot (ish, xizmat)larning iqtisodiy mohiyati va hisobning vazifalari

topshiriqlari
l-topshiriq
Xo'jalikda mahsulot va xizm atlar sotish b o ‘yicha quyidagi 
мы lumollar mavjud:
149

---

А. 
9110, 9130 hisobvaraqlarning debeti b o ‘yicha, 2015-yil, 
ming so ‘m.
Sotilgan mahsulot va
xizmatlar nomi
Sotish yo‘nalishi
Jami
summa
Xaridorlarga
Boshqa sotish
Paxta
23109
-
23109
Bug'doy
12974
883
13857
Kartoshka
10623
3541
14164
Avtotransport xizm ati, tkm
29,3
7,2
36,5
JAMI
46735,3
4431,2
51166,5
B. 
9010, 9030 hisobvaraqlarning krediti b o ‘yicha, 2015-yil, 
ming s o ‘m.
Xaridorlarga
Boshqalarga
JAMI
T /r
Sotilgan
mahsulot va
xizmatlar
nomi
M
iq
d
o
ri
, 
s
S
u
m
m
a
, 
mi
n
g
M
iq
d
o
ri
, 
s
S
u
m
m
a
, 
mi
n
g
M
iq
d
o
ri,
 
s
f
S
u
m
m
a
, 
m
in
g
1.
Paxta
413
28860
-
413
28860
2.
Bug'doy
700
16417
33
565
733
16982
3.
Kartoshka
375
11803
125
3934
500
15737
4.
Avtotransport
xizm ati, tkm
14300
28,6
3500
7,0
17800
35,6
JAMI
X
57108,6
X
4506
X
61614,6
150

---

С. 
Sotilgan mahsulot (xizmat)laming reja va haqiqiy tannarxi 
o ‘rtasidagi farqlami aniqlash va uning hisobi:
Mahsulot
(xizmat)lar-
ning nomi
Mahsulot (xizmat) 1
s. tannarxi, so ‘m
S
o
ti
lg
an
 
m
ah
su
lo
t
(x
iz
m
a
t)
 
m
iq
d
o
ri
Reja va haqiqiy
tannarx orasidagi
farq, + , 
so ‘m
Hisoblar
bog‘la-
nishi
Reja
Haqi-
qatda
1 s.
hisobi­
ga
Jami
mahsulot
bo‘yicha
DT
KT
Paxta, s
55953,77
6 1 5 49,12
413
Bug‘doy, s
18534,45
19461,17
733
Kartoshka, s
28327,70
31727,02
500
Avtotrans­
port xizm ati,
tkm
2,05
2,02
17800
JAMI
X
X
X
X
X
X
Talab qilinadi:
1. M ahsulot (xizm at)lar bo ‘yicha reja va haqiqiy tannarxi 
orasidagi kalkulyatsiya farqlarini aniqlash va ularni h ar bir 
mahsulot (xizmat)lar bo ‘yicha aks ettirish.
2. M ahsulot (xizm at)larni kalkulyatsiya farqiga hisoblar 
bog‘lanishini aniqlash.
3. H ar bir m ahsulot (xizmat) b o ‘yicha moliyaviy natijani 
aniqlash.
2-topshiriq
Ferrner xo‘jaligida 2015-yilda quyidagi xo‘jalik muomalalari 
bo ‘lib o ‘tgan:
151

---

t/r
Muomalalarning mazmuni
Summa,
ming
so‘m
Hisoblarning
bog‘lanishi
DT
KT
1
2
3
4
5
1.
Ishlab chiqarishdan m ahsulot reja tannarxida
qabul qilindi:
a) paxta 1588 s.
b) bug‘doy 804 s.
d) sut 201 s.
2.
M ahsulot sotish baholarida jo'natildi:
a) paxta!588 s.
b) bug'doy 650 s.
c) sut 189 s.
3.
Inventarizatsiya natijasida ortiqcha chiqqan 3,4
sentner bug‘doy reja tannarxida daromadga
olindi
4.
Inventarizatsiya natijasida 12 sentner kartoshka
kamomadi aniqlandi:
a) uning tannarxi
b) sotish bahosi
5.
Korxona om boridan koi'gazm aga q o ‘yish uchun
1 s. kartoshka tannarxi b o ‘yicha berildi
6.
Xo'jalik omboridan 5 s. arpa tannarxi b o ‘yicha
qo'ylarga berildi
7.
Xo'jalik omboridan 95 s. bug‘doy tannarxi
bo'yicha ekishga berildi
8.
Xodimlarga 15 s. bug'doy sotish baholarida
berildi
9.
Xodimlarga berilgan bug'doy tannarxi bo'yicha
hisobdan chiqarildi
10. 12 s. sut tannarxi bo'yicha xodimlarga tekinga
berildi
Jami
152

---

Eslatma:
1. 2015-yilning 1-yanvar holatiga 2810 «Tayyor mahsulot» 
hisobvarag‘ining qoldig'i — 967441 so‘m.
Shundan:
a) arpa — 10 sentneri 584100 so‘m;
b) bug‘doy — 15 sentneri 383341 so‘m.
2. M ahsulotlar 1 sentnerining reja tannarxi, so‘m:
a) paxta — 60214;
b) bug‘doy — 23232;
c) kartoshka — 55460;
d) sut — 81340.
3. M ahsulotlar 1 sentnerining sotish bahosi, so‘m:
a) paxta — 66235;
b) bug‘doy — 26540;
c) kartoshka — 72100;
d) sut — 125000.
Talab qilinadi:
1. 2810-«Tayyor mahsulot» hisobvarag‘i b o ‘yicha sintetik va 
analitik hisobvaraqlami ochish va ularga tegishli muomalalarini 
o ‘tkazish, ular bo ‘yicha oborot va qoldiqni aniqlash.
2. Xo‘jalik muomalalari bo‘yicha summalami aniqlash va jamlash.
3. X o‘jalik muomalalariga hisoblar bog‘lanishini aniqlash.
4. 2810-«Tayyor mahsulot» hisobvarag‘i bo ‘yicha 2016-yilning 
1-yanvar holatiga aylanma qaydnom a tuzish.
3-topshiriq
Test savollarini yeching
7. 
Tayyor mahsulot — bu ... .
A. Ishlab chiqarishning barcha ishlov berish jarayonlarini 
o ‘tib, texnika nazorati b o ‘limi to m o n id an om borga 
benuqson deb qabul qilingan va sotishga m o ‘ljallangan 
tovar mahsuloti.
B. M as’ul saqlashga qabul qilingan tayyor mahsulot.
C. Xaridorlarga jo ‘natilgan, lekin hali puli to ‘lanmagan 
mahsulot.
153

---

D. X o‘jalik om boriga ishlab chiqarishdan qabul qilingan 
mahsulot.
2. Tayyor mahsulot qanday baholarda baholanadi?
A. Sof sotish bahosida.
B. Sotib olish bahosida.
C. Reja va haqiqiy tannarxda, sotish va boshqa baholarida.
D. AVECO, LIFO va F IFO baholarida.
3. Qanday hollarda tayyor mahsulot so f sotish bahosida
baholanadi?
A. Zaxiralaming hajmi oshganda.
B. Ularga zarar yetganda.
C. Ular qisman yoki to ‘la eskirganda.
D. Barcha javoblar to ‘g‘ri.
4. Tayyor mahsulot hisobi qaysi BHMA talablari asosida olib
boriladi?
A. BHM A-6.
B. BHM A-4.
C. B H M A -12.
D. B H M A -11.
5. Sotilgan tayyor mahsulot tannarxi b o ‘yicha hisobdan
chiqarilganda qaysi hisobvaraqdan foydalaniladi?
A. D T 9110 KT 2810.
B. D T 9210 K T 2610.
C. D T 2810 K T 9110.
D. D T 9110 KT 2910.
6. Sotilgan bug‘doyning reja va haqiqiy tannarxi orasidagi farqi
(iqtisod) o ‘tkazilganda qaysi hisobvaraqdan foydalaniladi?
A. D T 2810 KT 2010.
B. D T 9110 
KT 2010.
C. D T 2010 KT 9010.
D. D T 9010 KT 9110.
7. 
Tayyor mahsulot b o ‘yicha qaysi atamalar ishlatiladi?
A. Ombordagi, jo ‘natilgan va m as’ul saqlashga qabul qilin­
gan mahsulot.
B. Ombordagi, jo ‘nati!gan va qayta ishlashga berilgan m ah­
sulot.
154

---

C. Jo ‘natilgan, m as’ul saqlashga qabul qilingan, aholiga 
m ehnat haqiga berilgan mahsulot.
D. M as’ul saqlashga qabul qilingan, u ru g ‘lik va yem - 
hashakka m o‘ljallangan tayyor mahsulot.