Residivə görə cəza təyin edilməsi barədə Vəkillərin İxtisas Komissiyasının üzvü

A Z Ə R B A Y C A N   V Ə K İ L İ  ‐ V nömrə

Beynəlxalq mətbuat səhifələrindən

Ofşor şirkətlər barədə bilməli olduğunuz 5 fakt

“Ofşor” anlayışı tez‐tez bizlərə rast gəlsə də,

çox  insanlar  bu  haqda  mücərrəd  anlayışa

malikdirlər.  KİV‐lər  ənənəvi  olaraq  ofşor

şirkətləri mənfi obraz kimi təsvir etsələr də,

internetdə  yüzlərlə  şübhəli  vasitəçilər

bununla bağlı öz xidmətlərini təklif edirlər.

“Bakı Hüquq Mərkəzi” (BHM) hüquq şirkəti

(www.bhm.az) ofşorla bağlı populyar mifləri

dağıtmaq  və  onun  biznesdə  necə  istifadə

edilə biləcəyini göstərmək üçün, infoqrafika

və əsas məsələlərlə bağlı məqalə hazırlayıb.

1. “Ofşor” , “Ofşor şirkət” – bu nədir?

“Ofşor” –  xaricdə  biznesin  qurulması  və

qeydiyyatı üçün nəzərdə tutulmuş ele bir iqtisadi zonadır ki (Britaniya Virgin Adaları, Beliz və s.)

, orada biznesin qurulması üçün əlverişli hüquqi və vergi şərtləri mövcuddur.  “Ofşor” və “azvergili”

zonaları  fərqləndirmək  lazımdır.  Belə  ki,  birinci  zonada  xarici  şirkətlər  üçün  vergilər  nəzərdə

tutulmayıb, ikincidə (Niderland, Estoniya) isə vergi dərəcələri sadəcə aşağıdır.

Müvafiq olaraq, “ofşor şirkət” – ofşor zonada qeydiyyatdan keçmiş xarici şirkətdir. Onun vasitəsilə

müqavilələr  bağlamaq,  müəyyən  malların  alqı‐satqısını  həyata  keçirmək  və  mülkiyyətə  sahib

olmaq  mümkündür.  Belə  şirkətlər  qeydiyyatdan  keçdiyi  ölkədə  vergiyə  cəlb  olunmurlar,  lakin

“təxmin edilir” ki, onlar faktiki fəaliyyət göstərdiyi ölkələrdə vergi ödəyirlər.

2. Nə üçün bu əlverişli və sərfəlidir?

Ofşorun əsas üstünlüyü ‐ əlverişli vergi mühitinin olmasıdır. Bir qayda olaraq, ofşor şirkətlər gəlir

vergisi, ƏDV, satışla bağlı vergilər və sosial ödənişlərdən azaddırlar. Sahibkarlar bundan istifadə

edərək şəxsi əmlak və gəlir vergilərini də optimallaşdıra bilərlər.

Ofşor zonada şirkəti qeydiyyat keçirmək tez, asan və ucuz başa gəlir. Adətən, bu 48 saat vaxt tələb

edir, inzibati tələblər minimaldır, nizamnamə kapitalı isə tənzimlənmir. Əlverişli vergi mühitinə

görə mühasibatlıq işləri də çox sadədir: şirkətlər üçün ƏDV ödəmək, illik hesabatlar təqdim etmək

lazım  deyil.  Eyni  zamanda  audit  də  keçirilmir.  Onlar  həmçinin  dövlət  tərəfindən  məhdudiyyət

olmadan bütün dünya üzrə investisiya qoymaqda sərbəstdirlər.

Ofşorun daha bir əhəmiyyətli üstünlüyü var – məxfilik (konfidesiallıq): təsisçilərin və səhmdarların

şəxsi məlumatları şirkətin reyestrində əks olunmur. Məxfiliyin qorunması ilə bağlı əlavə tədbir

kimi şirkətlər “nominal direktorlar” və “etibarlı mülkiyyətçilər” tərəfindən qeydiyyatdan keçirilə

və idarə oluna bilərlər. Lakin, digər dövlətlər ofşor şirkətin sahibkarları barədə məlumatlar tələb

edə bilərlər. Bu yalnız “kifayət qədər əsaslar” olduqda baş verə bilər , uzun və bürokratik cəhətdən

mürəkkəb bir prosedurdur.

3. Çətinliklər və məhdudiyyətlər.

Medalların  həmişə  iki  üzü  olur  və  ofşorun  heç  də  yalnız  müsbət  tərəfləri  olmur.  Elə  həmin  o

məxfiliyə görə, investorlara ofşor şirkətin real dəyərini müəyyən etmək olduqca çətin olur və bu

amil biznesin maliyyələşdirilməsi və qiymətləndirilməsini çətinləşdirir. Bundan başqa, şirkətin

sahibinə mülkiyyət hüququnu təsdiq etmək və kredit almaq asan olmur.

İkinci mühüm məhdudiyyət aktivlərinin bölüşdürülməsi aiddir: ofşor zonada şirkətin gəliri vergiyə

­  56 ­

---

A Z Ə R B A Y C A N   V Ə K İ L İ  ‐ V nömrə

ABŞ  və  bir  sıra  digər  dövlətlər  öz ərazisində  ofşor  şirkətlərin  müəyyən  əməliyyat  keçirməyini

qanunla məhdudlaşdırır ki, bu da kredit, investisiya və vergi hesabatı məsələləri ilə bağlı çətinliklər

yaradır. Lakin, praktikada belə hallara nadir hallarda rast gəlinir.

Məhdudiyyətlərlə  bağlı  siyahıda  işgüzar  reputasiyanı  da  göstərmək  olar  KİV‐lərdə  yayımlanan

bəzi xəbərlərə və bir sıra gurultulu qalmaqallara görə, ofşor şirkətlər tez‐tez etibarsız kimi qələmə

verilir və hesab edilir ki, belə şirkətlər vergilərdən yayınmaq və mülkiyyəti gizlətmək məqsədi ilə

yaradılır.

4. Ofşor zonaların perspektivləri.

Dünyanın  böyük  iqtisadi  mərkəzləri  (ABŞ,  Avropa  Birliyi) bu  yaxınlarda  kifayət  qədər  “şəffaf”

olmayan  ofşor  zonalarla  bağlı  böhranın  səbəblərini  araşdırdı  və  bəzi  tədbirlər  gördü.  2009‐cu

ildən onlar, ancaq əsaslı şübhələr olduqda ofşor şirkətlərdən vergi məlumatları istəyə bilərlər.

Gələcəkdə  isə,  zərurət  olarsa  ofşor  bankların  qarşısında  öz  müştəriləri  haqqında  məlumatları

açıqlamaq öhdəliyi qoyula bilər. Bu tədbirlərin məqsədi yalnız o maliyyə mərkəzlərini qorumaqdır,

hansı ki, fəaliyyətləri kifayət qədər şəffafdır və əməkdaşlığa hazırdırlar.

5. Necə qeydiyyata almaq və ya ləğv etmək?

Ofşor zonada şirkəti müstəqil yolla və ya vasitəçi (məsələn, “Bakı Hüquq Mərkəzi” hüquq şirkəti)

vasitəsilə  açmaq  olar.  Sənədlərdən  yalnız  pasportun  təsdiq  edilmiş  surəti  lazımdır.  Bir  qayda

olaraq,  bütün  bu  prosedur  48  saatdan  çox  çəkmir.  Azərbaycan  və  Avropadan  fərqli  olaraq,

nizamnamə kapitalının həcmi heç nə ilə tənzimlənmir. Ona görə yalnız qeydiyyat xərci (1000$‐

2000$) və ərazidən asılı olaraq şirkətin saxlanılması dəyəri ödənilir. Şirkəti ləvğ etmək də asandır:

əgər heç bir borc yoxdursa, 2‐3 iş günü kifayətdir.

Sonda ofşorla bağlı bəzi statistik məlumatları nəzərinizə çatdırırıq.

TOP 10 – populyar ofşor zonalar

                  Ölkə (Ərazi)   

 

 

1 illik xərc ($)

Britaniya Virgin Adaları   

 

 

700

Beliz   

 

 

 

 

 

 

 

590

Honkonq   

 

 

 

 

 

 

480

Seyşel Adaları 

 

 

 

 

 

635

Dominik   

 

 

 

 

 

 

450

Sent‐Kits və Nevis 

 

 

 

 

850

Anqilya 

 

 

 

 

 

 

 

650

 Kayman Adaları   

 

 

 

 

1150

Kosta­Rika 

 

 

 

 

 

 

750

 Baham Adaları

 

1150

Ofşor şirkətlər nə ilə məşğul olurlar?

Daşınmaz əmlak   

 

 

79 %

İnvestisiyalar və maliyyə 

61 %

Bank xidmətləri   

 

 

57 %

Kommunal xidmətlər 

 

49 %

Telekommunikasiya   

 

44 %

Pərakəndə ticarət 

 

 

43 %

Proqram təminatı 

 

 

42 %

Neft və qaz 

 

 

 

 

41 %

Maşınqayırma

 

38 %

Turizm 

 

 

 

 

 

36 %

Mənbə: www.lawreform.az

­  57 ­

---