20
23 Yanvar – Şair Eldar İbrahimin 65 illiyi, (1953)
Məmmədov Eldar İbrahim oğlu 1953-cü il yanvarın 23-də Azərbaycanın
Cəbrayıl rayonunun Daşkəsən kəndindən anadan olmuşdur. 182 saylı Binəqədi qəsəbə
orta məktəbində təhsil almışdır. APİ-nin dil və ədəbiyyat fakültəsində təhsilini davam
etdirmişdir (1970-1974).
Əmək fəaliyyətinə təyinatla göndərildiyi Tərtər şəhərindəki 39 saylı texniki-
peşə məktəbində müəllim kimi başlamışdır. “Ədəbiyyat və incəsənət” qəzeti
redaksiyasında korrektor, müxbir (1975-1979), “Elm, publisistika, məktublar”
şöbəsində ədəbi işçi (1979-1992) vəzifələrində çalışmışdır. “Qızılbaş” qəzetində baş
redaktor olmuşdur (1993).
“Bakımızdasan” adlı ilk şeiri 1966-cı ildə “Azərbaycan pioneri” qəzetində dərc
edilmişdir. “Çinar pöhrələri”, “Yaşıl budaqlar”, “Azərbaycan” almanaxlarında şeirləri
çap olunmuşdur. Keçmiş SSRİ xalqları poeziyasından bədii tərcümələrini müntəzəm
dərc etdirmişdir.
Kitabları: “Borc” (1979), “Dünya mənim sirdaşım” (1986) və s.
Ədəbiyyat: Əhmədov T. Azərbaycan yazıçıları (XX-XXI yüzillikdə) : Ensiklopedik məlumat
kitabı. – Bakı : Nurlar Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzi, 2011.
21
26 Yanvar – Ədəbiyyatşünas, publisist Firidun bəy Köçərlinin 155 illiyi, (1863-
1920)
Firidun bəy Əhmədağa oğlu Köçərli 1863-cü il yanvarın
26-da Şuşada dünyaya gəlmişdir. 1876-cı ildə Şuşadakı rus
məktəbinə daxil olmuşdur. 1878-ci ildə Aleksey Çernyayevski
Zaqafqaziya müəllimlər seminariyasına tələbə toplamaq məqsədi
ilə bu məktəbə gəlir və bu yolla Firidun bəy Köçərli öz taleyini
seminariya ilə bağlamış olur. 1879-1885-ci illər ərzində o,
burada təhsil alır, 1895-1918-ci illər ərzində dərs deyir. 1910-cu
ildə Qori seminariyasının Azərbaycan şöbəsinin müvəqqəti
təlimatçısı təyin olunur, 1918-1920-ci illərdə onun təşəbbüsü ilə
həmin seminariyanın əsasında açılmış Qazax müəllimlər
seminariyasının müdiri vəzifəsində işləmişdir. “Vətən dilinin” I hissəsinin (VII nəşr)
yenidən işlənilməsində Firidun bəy Köçərlinin xidmətləri böyükdür. O, 300-dən artıq
dərsliyə düzəliş etmiş, nəzəri materialı, hekayələri artırmış, metodika və stilistikasını
dəyişdirərək
zənginləşdirmişdir.
Mütəxəssilərin
də
təsdiqlədikləri
kimi,
folklorşünaslığın yaranması şifahi xalq ədəbiyyatının toplanması, sistemləşdirilib nəşr
olunmasında Firidun bəy Köçərlinin böyük xidmətləri olmuşdur. F. Köçərli
Azərbaycanın tanınmış ədəbiyyatşunası, pedaqoq və publisistidir. O, Azərbaycan
ədəbi dilinin saflığı uğrunda daim mübarizə aparmışdır. Onun uşaqlar üçün yazdığı
“Balalara hədiyyə” kitabı Azərbaycanın ən dəyərli sərvətlərindəndir. Firidun bəy
Köçərli “Azərbaycan tatarlarının ədəbiyyatı” adlı ilk iri həcmli əsərini qələmə almışdır.
Zaqafqaziya müəllimlər seminariyasında işlədiyi illərdə “Azərbaycan türk ədəbiyyatı”
əsərini bitirmişdir (1908). Lakin bu əsər sovet hakimiyyəti illərində Bakıda
“Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi materialları”( iki cilddə) adı ilə nəşr edilmişdir (1925-
1926). Burada XVIII-XIX əsr Azərbaycan ədəbiyyatının ilk geniş elmi şərhi
verilmişdir. Əfsuslar olsun ki, əsərin XX əsr ədəbiyyatından bəhs edən hissəsi itmişdir.
Zaqafqaziyanın dövri mətbuatında onun rus, gürcü və Azərbaycan klassik yazıçıları
haqqında saysız-hesabsız ədəbi oçerkləri, məqalələri çıxmışdır. Firidun bəy Köçərli
Sovet hakimiyyətinin ilk aylarında repressiyaya məruz qalmışdır. 1920-ci il iyunun 2-
də Gəncədə həbs olunmuş, həmin ayın 21-də güllələnmişdir.
Kitabları: “Seçilmiş əsərləri” (1963), “Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi materialları”
(1978), “Təlimi Sokrat” (1881), “Balalara hədiyyə” (1987) və s.
Ədəbiyyat: Əhmədov T. Azərbaycan yazıçıları (XX-XXI yüzillikdə) : Ensiklopedik məlumat
kitabı. – Bakı : Nurlar Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzi, 2011.
Xarici yazıçılar
22
10 Yanvar – Rus yazıçısı Aleksey Tolstoyun 135 illiyi, (1883-1945)
Aleksey Nikolayeviç Tolstoy 10 yanvar 1883-cü ildə
Nikolayevsk şəhərində ( indiki Saratov vilayətinin Puqaçov
şəhərində) qraf ailəsində anadan olmuşdur. Samara real
məktəbini bitirdikdən sonra 1901-ci ildə Peterburq Texnoloji
İnstitutuna daxil olmuş, lakin ədəbiyyata olan güclü həvəsinin
təsiri ilə 1907-ci ildə diplom müdafiəsi ərəfəsində təhsilini
yarımçıq qoymuşdur. 1908-ci ildə “Niva” jurnalında Aleksey
Tolstoyun “Köhnə qala” adlı ilk hekayəsi, 1910-cu ildə
“Sağsağan nağılları” hekayələr kitabı çap olunmuşdur. Onun
bir-birinin ardınca “Mavi çaylar arxasında”, “Baməzə adamlar” (1911), “Topal
mülkədar” (1912) kitabları nəşr olunmuşdur. A.N.Tolstoy uşaqlar üçün də bir çox
nağıllar və hekayələr yazmışdır. “Balta” (1909), “Sərçə” (1911), “Simurq” (1911),
“Acgöz başmaq” (1911), “Qarlı ev” (1911) və başqaları.
Aleksey Tolstoy mühacirətdə bir çox əsərlərini, məşhur “Əzablı yollarla”
trilogiyasının birinci kitabını, “Bacılar” romanını (1922-1925), “On səkkizinci il”
(1927-1928) və “Tutqun səhər”i (1940-1941) isə o, vətənə qayıtdıqdan sonra
yazmışdır. Ümumiyyətlə, əsər üzərində 20 il (1921-1941) inam və səylə işləmişdir.
Bundan başqa rus ədəbiyyatının gözəl bədii-fəlsəfi nümunələri sayılan “Aelita” (1922-
1923), “Mühəndis Qarinin hiperboloidi” (1925-1927) fantastik romanlarını, üç hissəli
“Birinci Pyotr” tarixi romanını (1929-1945), “İvan Qroznı” (1942-1943) dramatik
povestini yazır.
Müharibə illərində üç dəfə Stalin mükafatına (1941;1943;1946 vəfat etdikdən
sonra) layiq görülmüşdür.
Aleksey Tolstoy “Gürzə”, “İvan Sudaryovun dediklərindən”, “Tufanlarda” və
“Qoçaqlar” hekayələrində kənd həyatının təbii və sosial ziddiyyətlərlə dolu sərt
mənzərələrini, müharibə illərini, rus həyatını ustalıqla, həqiqi vətəndaş yanğısı ilə
yaratmışdır.
A.N.Tolstoy 23 fevral 1945-ci ildə 63 yaşında xərçəng xəstəliyindən Moskva
şəhərində vəfat etmişdir.
Kitabları: “Seçilmiş əsərləri”, “Balta” (1909), “Sərçə” (1911), “Simurq” (1911),
“Acgöz başmaq” (1911), “Qarlı ev” (1911) və s.
İnternetdə
:
www.books.google.com