Respublika Uşaq Kitabxanası
Yanvar – İngilis şairi C. N. Bayronun (Qordon) 230 illiyi, (1788-1824)
Yüklə 13,81 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 22 Yanvar – İngilis şairi C. N. Bayronun (Qordon) 230 illiyi, (1788-1824)
- Kitabları
- 23 Yanvar – Fransız yazıçısı Anri Stendalın 235 illiyi, (1783-1842)
- İnternetdə: www.az.wikipedia.orq
- Filmoqrafiya
23
Corc Qordon Noel Bayron 1788-ci il yanvar aynın 22-də Londonda yoxsullaşmış bir lord ailəsində anadan olmuşdur. Bayron ilk təhsilini zadəgan uşaqlarına məxsus qapalı Harrou məktəbində ala bilmişdir. O, Harrou məktəbini bitirdikdən sonra 1805-ci ildə Kembric universitetinə daxil olur və 1808- ci ildə universiteti bitirir. 1807-ci ildə “Asudə saatlar” adlı ilk şeir məcmuəsini, 1809-cu ildə isə mürtəce romantiklər və burjua tənqidi əleyhinə “İngilis bardları və şotland icmalçıları” satirik poemasını nəşr etdirir. Elə həmin il Lordlar palatasının üzvü seçilir. 1809-cu ildə Bayron səyahətə çıxır. O, İspaniyada, Malta adasında, Yunanıstanda və Türkiyədə olur. Səyahətdən qayıtdıqdan sonra “Cayld Harold” poemasının birinci iki mahnısını çap etdirir. İkinci səyahəti zamanı isə Bayron İsveçrədə, Venesiyada, bir daha Yunanıstanda və Türkiyədə olmuşdur. Bayron ömrünün son günlərini vətənə və yunan xalqının səadəti uğrunda mübarizəyə həsr edir. Böyük şair 1824-cü il aprelin 24-də Yunanıstanda vəfat etmişdir. Bayron “Çayld Haroldun səyahətləri”, “Şərq poemaları”, “Qabil”, “Don Juan”, “Manfred” və sair kimi dünya ədəbiyyatı xəzinəsinə daxil olmuş əsərlərin müəllifidir. Yaxın Şərq ölkələrinə səyahətdən qayıtdıqdan sonra 1813-1815-ci illər ərzində Bayron bir neçə poema yazır. Sonradan bu poemaları ədəbiyyat tarixində “Şərq poemaları” adı ilə məşhur olur. “Şərq poemaları”na aşağıdakı altı poema daxildir: “Gavur” (may, 1813) “Abidos gəlini” (dekabr, 1813), “Korsar” (1814-cü ilin əvvəlləri), “Lara” (avqust, 1814), “Korinfin mühasirəsi”, “Parizina” (1815-ci ilin sonu, 1816-cı ilin əvvəlləri). Bu poemaların süjeti gərgin dramatik hadisələrlə başlayıb, kəskin faciəvi sonluqla bitir. Bayronun qəhrəmanları cəmiyyətə qarşı üsyan edən mübariz, lakin təkbaşına mübarizə aparan qəhrəmanlardır. Bayron Avropa ədəbiyyatında yeni lirik-romantik tipli poema janrını yaratmışdır. Professor Əli Sultanlı Nizaminin “Leyli və Məcnun” poemasının Avropada ən çox təsirini “Abidos gəlini”ndə görür. Şərq haqqında yazan başqa ingilis şairlərindən Bayronun üstünlüyü ondadır ki, o, Şərq adətlərini özünəməxsus bir şəkildə vermişdir. Bayronun digər “Şərq poemaları”, – “Korsar”, “Dara” və “Parizana” da öz spesifik xüsusiyyətləri ilə seçilən yüksək bədii ilhamla yazılmış əsərlərdir.
24
Fransız yazıçısı Anri Stendal Qrenoblda vəkil ailəsində dünyaya gəlmişdir. Əsl adı Mari-Henri Beyledir. 1814-cü ildə Milana köçmüşdür. Stendalın 200-dən çox ədəbi təxəllüsü olmuş, lakin Stendal (alman sənətşünasir Vinkelmanın doğulduğu kiçik şəhər) təxəllüsü ilə məşhurlaşmışdır. Bir sıra əsərləri ölümündən sonra nəşr olunmuşdur. İlk əsərləri musiqiyə aid olmuşdur. Stendalın ədəbi yaradıcılığı fransız tənqidi realizminin ilkin mərhələsidir: “Roma, Neapol, Florensiya” (1817), “Məhəbbət haqqında” (1822), “Rasin və Şekspir” (1823- 1825) və s. kitablarında idealist estetikaya, ədəbi ehkamlara, incəsənətin ictimai vəzifəsini, realizmi, təbiiliyi və həyatiliyi müdafiə etmişdir. Stendalın romanlarında, xüsusilə məşhur “Qırmızı və Qara” romanında burja cəmiyyətinin ictimai və əxlaqi çürüklüyü, Fransa burja inqilabından sonrakı ictimai həyat, mütərəqqi, inqilabi qüvvələrlə irtiça arasındakı mübarizə əksini tapmışdır. Həm köhnə mürtəce qüvvələrin nifrəti, həm də yeni burja qaydalarının amansızlığı ilə qarşılaşan yeksək təbiətli, bacarıqlı, ehtiraslı gənc nəsil bu mübarizədə çox vaxt məğlub olmuşdur. Romantizm dövründə yaşamış Stendalın realist əsərləri kifayət qədər qiymətləndirilməmişdi. Stendalın əsərləri özündə ironiyanı, psixoloji və tarixi təsvirləri birləşdirir. Xarakterlərin daxili psixoloji vəziyyətini yaxşı aça bildiyi üçün realizm nümayəndələrindən biri sayılır. 1830-cu ildə yazılmış “Qırmızı və qara” və 1839-cu ildə yazılmış “Parmanın kartezian kilsəsi” romanları ilə tanınır. Stendal romanlar novellalar müəllifidir. Bununla yanaşı onun “Napoleonun həyatı” adlı bioqrafik və avtobioqrafik əsərləri də var. Kitabları: “Məhəbbət haqqında”, “Romada gəzinti”, “Roma, Neapol, Florensiya” (1817), “Məhəbbət haqqında” (1822), “ Rasin və Şekspir” (1823-1825), “Armans” (1827), “Qırmızı və Qara” (1831), “Parma monastrı” (1839), “Lucyen Leven” (1834- 1836), “Anri Bryuların həyatı” ( 1835), “Xudbinin xatirələri” (1832), “Lamyel” (1839- 1842. bitməmişdir).
www.az.wikipedia.orq
25
14 Yanvar – Xalq artisti Tofiq Kazımovun 95 illiyi, (1923-1980)
Tofiq Kazımov 14 yanvar 1923-cü il Bakıda doğulub və yeddiillik təhsilini burada alaraq teatr məktəbini bitirib (1939- 1942). O, görkəmli teatr xadimi, şair Səməd Mənsurun oğludur. Tofiq Kazımov 1951-1952-ci illərdə Moskvada ali rejissorluq təhsili almışdır. Sağlam yenilik və müasirlik ruhuna malik olan Tofiq Kazımovun Akademik Milli Dram Teatrında baş rejissor kimi Şekspirin “Hamlet”, İlyas Əfəndiyevin “Sən həmişə mənimləsən”, “Unuda bilmirəm”, “Məhv olmuş gündəliklər”, Cəlil Məmmədquluzadənin “Ölülər”, Cəfər Cabbarlının “Aydın”, Məmməd Səid Ordubadinin “Qılınc və qələm”, Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevin “Pəri cadu” və s. əsərləri tamaşaya hazırlayıb. Tofiq Kazımovun yaradıcılıq üslubunda dönüş kimi qiymətləndirilən “Sən həmişə mənimləsən” ilə Milli Dram Teatrında lirik-psixoloji janrın bünövrəsi qoyulub. Sonralar “Yalan” (1965), “Ölülər” (1966), “Sənsiz” (1967), “Hamlet” (1968) kimi dolğun tamaşalar Azərbaycan səhnəsini rövnəqləndirib. Müəyyən fasilələrlə bu sənət ocağında Cəfər Cabbarlının “Yaşar” (1947), Lope de Veqanın “Rəqs müəllimi” (1949), Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevin “Dağılan tifaq” (1950), Nikolay Qoqolun “Müfəttiş”, Karlo Haldoninin “Mehmanxana sahibəsi” (1952), Nəcəf bəy Vəzirovun “Yağışdan çıxdıq, yağmura düşdük” (1955), Mehdi Hüseynin “Alov” (1961), Lev Tolstoyun “Canlı meyit” (1968), Hüseyn Cavidin “Xəyyam” (1970) və “İblis” (1983), Səməd Vurğunun “İnsan” (1974), Maksim Qorkinin “Meşşanlar” (1975), Cəlil Məmmədquluzadənin “Dəli yığıncağı” (1978) əsərlərinə müxtəlif janrlarda səhnə həyatı verib. Azərbaycanda lirik-psixoloji teatr məktəbinin yaranması, inkişafı və formalaşması Tofiq Kazımovun adı ilə bağlıdır. Tofiq Kazımov 1965-ci ildə “Antoni və Kleopatra” (Uilyam Şekspir) və 1979-cu ildə “Şəhərin yay günləri” (Anar) tamaşalarına görə Dövlət mükafatları ilə təltif olunub. Tofiq Kazımov 1980-ci il avqust ayının 2-də avtomobil qəzasında həlak olmuş, Bakıda ikinci Fəxri xiyabanda dəfn olunmuşdur. Filmoqrafiya: Səhər (film, 1960), Üçüncü zəng (film, 2006) və s. İnternetdə: www.az.wikipedia.orq Yüklə 13,81 Mb. Dostları ilə paylaş:
|