Yaşar Əhmədov AzərHətəmov
*
ticarət yollan üzərində yaradılan karvansaraylar, sonralar
tədricən yaşayış məntəqələrinə çevrilmişdir.
*
uzaq ölkələrdən gələn turistlərin bir hissəsi daimi yaşamaq
üçün bu yaşayış məntəqələrində məskan salırdılar.
-
Azərbaycanda multikulturalizmin dövlət siyasəti və həyat
tərzinə çevrilməsi onun yüksək inkişaf mərhələsindən xəbər verir.
-
Bir sıra hərbi - siyasi və iqtisadi xarakterli hadisələr
Gürcüstanda millətlərarası münasibətlərin mövcud tarazlığını
deformasiyaya uğratdı.
-
Azorbaycanlılann, etnik azlıqlann Ermənistandan kütləvi
deportasiyası bu respublikanı faktiki, olaraq monoetnik dövlətə
çevirdi.
-
Azərbaycan Respublikası ölkənin dağılma tendensiyasının
qarşısını almağa, müxtəlif mədəniyyətləri və dinləri birləşdirən
dövlət olaraq qalmağa nail oldu.
-
Mədəni mübadilə və qarşılıqlı zənginləşmə, xalqların sosial
- mədəni İnkişaf təcrübəsini, dünya mədəniyyətinin tarixi
qanunauyğunluqlarını bilmə və yaradıcı şəkildə istifadə etmə
qloballaşma
şəraitində
Azərbaycanın
davamlı,
rəqabət
qabiliyyətli və təhlükəsiz inkişafı üçün mühüm nəzəri və praktik
əhəmiyyət kəsb edir.
-
Azərbaycan Respublikası polietnik dövlətdir.
-
Azərbaycanda qərar qəbul etməyə səlahiyyəti olan nüfuzlu
siyasətçilər üçün işlək platforma yeıradilmişdir, bu platformanın
vasitəsilə dini və mədəni qarşılıqlı anlaşma sahəsindəki mövcud
stereotipləri aradan qaldırmaq və bunun gələcək perspektivdə
institutlaşmasına, xüsusən də bu prosesdə gənclərin fəallığına nail
olmaqdır.
-
Müxtəlif ölkələri, mədəniyyətləri və dinləri təmsil edən
gənc liderlərlərdən ibarət qrup yaradılmışdır, onlar dini və mədəni
fobiya zəminində yaranmış böhranların həll edilməsi işinə töhfə
vermək məqsədi güdür. Perspektivdə yaxşı təlim keçmiş qruplar
dünyanın müxtəlif yerlərində yarana biləcək
150
Multikulturalizm - fəlsəfi lüğat
böhranlı vəziyyətlərin həll edilməsi üçün müvafiq bölgələrə də
göndərilə bilər.
-
Qloballaşma proseslərinin sürətlə getdiyi bir zamanda
gənclərin ideoloji dəyişikliklərə həssas olduğunu nəzərə alsaq,
yeni təsis olunmuş qrup heç şübhəsiz ekstremizm və dİni ayn-
seçkiliyin aradan qaldırılması üzrə müxtəlif sivilizasiyalar
arasında birliyin yaranmasını təmin edə biləcək dialoqun təsis
olunması məqsədinə doğru gedir.
-
Multikulturalizm təkcə musiqi və ədəbiyyat sahələrini
əhatə etmir, o həm də cəmiyyətin bütün təbəqələrinə təsir edən
siyasətə, iqtisadiyyata, dövlət idarəetmə sisteminə, ictimai həyata,
elmə və s. təsir edən ictimai fenomendir.
-
Rus və keçmiş ittifaqın başqa xalqlarının mədəniyyəti kimi,
Azərbaycan mədəniyyəti də həmin o 70 il ərzində beynəlmiləl
sovet mədəniyyətinin məhsuludur.
-
SSRİ xalqlarının milli mədəniyyətləri məhz onların
həmahəng qarşılıqlı təsirinə görə kifayət qədər formalaşmışdır
-buna baxmayaraq, biz azərbaycanlılar öz özünəməxsus mədəni
dəyərlərimizi
qorumaq,
ənənəvi
milli
dəyərlərimizi
zənginləşdirməyə müvəffəq olduq.
-
Rusiya və Azərbaycamn tarixi və mədəniyyəti, hələ
multikulturalizm termininin yaranmasından min il qabaq baş
verən mədəniyyətlərin qarşılıqlı zənginləşməsi və dərindən
çuğlaşmasımn bariz nümunələridir.
-
Biz fəxr hissi ilə muğamımızdan, misiqimizdən,
memarlığımızdan və mədəniyyətimizdən danişa bilərik, çünki
Azərbaycan bir region olaraq min illər boyu daim tran, ərəb və rus
mədəniyyətlərinin mədəni təsirinə məruz qalmışdır.
-
Yeri gəlmişkən, Rusiya Federasiyası öz ərazisində
Azərbaycan
dilinə
dövlət
dili
statu.sunu
(Dağıstan
Respublikasının Konstitusiyasında Azərbaycan dili dövlət dili
kimi qeyd olunub) verən dünyada yeganə ölkədir.
151
Yaşar Əhmədov AzərHətəmov
-
Beynəlmiləl sovet mədəniyyəti modeli məhkum olunmuş
totalitar sistemin ağırlığı altında işləyirdi və kifayət qədər effektiv
idi.
-
Beynəlmiləl mədəniyyət Sovet fenomeni kimi Qərb anali-
tikləri üçün gözəl və gələcəyi olan alternativ multikulturalizmə
stimul ola bilər.
-
Müasir ictimai inkişafın, xüsusilə də onun səbəblərinin və
istiqamətinin tədqiq olunmasımn mühüm metodoloji əsaslarından
biri ictimai inkişafda mədəniyyətin aparıcı roluna dair elmi
müddəadır - bu müddəa mədəni - sivilizasion yanaşma adlanır.
-
Mədəni - sivil yanaşmaya əsasən, dünya kommunist
sisteminin dağılması soyuq müharibə dövrünə son qoyaraq iki bir
-birinə zidd olan siyasi sistemin hərbi, siyasi, iqtisadi və ideoloji
qarşıdurmasına da son qoydu:
*nəticədə xalqlar Öz mədəni dəyərlərinə müraciət etməyə
imkan əldə etdilər.
-
Bu barədə Samuil Hantunqton “Sivilizasiyalann
toqquşması və dünya düzəminin yenidən qurulması” adlı
kitabında qeyd edir:
*“Yeni dünyada xalqlar arasında əsas fərqlər ideoloji, siyasi,
iqtisadi deyil, mədəni xarakter daşıyır”;
* ”Öz tarixinə, dininə, dilinə, mənəvi dəyərlərinə müraciət
edən xalqlar, öz kimliklərini müəyyən edirlər”.
-
tnqlehart Ronald: “Dövlət başçıları və qanunlar dəyişə
bilər, lakin mədəniyyətin əsas aspektlərii dəyişmək üçün çoxlu
illər tələb olunacaqdır”.
-
Ralf Darendorf: “İnstitusional mühitin, yəni qanunlann
dəyişməsi üçün ay kifayətdir, iqtisadi şəraitin dəyişməsinə bir iki
il tələb olunur, amma şüurun dəyişməsinə onilliklər tələb olunur.”
-
Pain: “Mədəniyyət siyasətdən daha vacibdir, çünki
Mədəniyyət stereotipləri siyasi doktrinalardan əvvəl gəlir və
onlann əsasını təşkiil edir.”
152
Dostları ilə paylaş: |