olmayacaqdır,bu beyin də onunla olmayacaqdır.Ancaq əqillə
toplanan arzular ruha ilişib qalır və məhz bu arzular onun gələcək
həyatını müəyyənləşdirəcəkdir.Gələcək həyatında o yerinə
yetməyən arzularının baş tutmasına cəhd edecəkdir. Beləcə sənin
ölümdən
qabaqkı
hərəkətlərin
sənin
gələcək
həyatını
müəyyənləşdirir.Adamların əksəriyyəti həyatdan bərk- bərk
yapışırlar, onlar ölmək istəmirlər-onlan başa düşmək olar.Yalnız
ölüm qabağı onların gözləri açıhndərk edirlər ki, heç
yaşamamışlar.Həyat onların yanından keçmişdir,sanki yuxuda
olmuşlar,sonra isə ölüm gəlmişdir.Hər şey qurtarmışdır, yaşamağa
vaxt yoxdur-ölüm qapını döyür.Sənin yaşamaq üçün vaxtın olanda
minlərlə səfehliklər etmisən,həyatı yaşamaqdansa vaxtı boş yerə
keçirmisən.Baxın adamlar necə ölürlər onların əzabları -ölüm
deyildir, ölüm ağrı gətirmir, o tam ağrısızdır.Ölüm xoş hissdir o
dərin yuxuya bənzəyir.Məgər dərin yuxu adama ağrı verər? Lakin
adamlar dərin yuxu və ləzzət haqqında düşünmürlənonlar qorxurlar
ki,məlum olan əldən sürüşüb düşür.Qorxunun bir mənası var:məlum
olanın itirilməsi və naməlumluqla yüklənmək.Cəsarət-qorxunun
əksi- dir. Ölüm qorxusu həqiqətən də böyük qorxudur o insanın
cəsarətinə vurulan ağır zərbədir.Bir məsləhət vennək istərdinv.artıq
sən öz keçmiş ölümünə qayıda bilməzsən,sadəcə olaraq məlum
olandan naməlumluğa hoppanmağa,yeni nə isə dərk etməyə yeni
təcrübə əldə etməyə həmişə hazır ol.Naməlumluğa hoppanmaq özü
yenilikdir,dərk olunmayanın təzəliyi özü adama xoş gəlir.Bax onda
adama cəsarət gəlir.Naməlumluq həmişə məlum olandan
yaxşıdır-hətta hiss etsən ki,uduzmusan-bu yenə də yaxşıdır,məsələ
uduzmaqda deyi İdir. Köhnə qızıl da olsa onu unut,yenini seç onun
qızıl olub-olmaması vacib deyildir.Sadə bir göstərişi dərk et,unutma
ki,əgər köhnə və təzə arasında seçim etmək varsa naməlum,
riskli,təhlükəli olanı seç-heç vaxt uduzmassan.Yalnız bu vaxt ölüm
qəribə anlama gətirir,adamın gözlərini sanki açır. İnsan cəsarətli
olur-heç vaxt naməlumdan qaçma.Əgər əzab da
74
çəksən bu sənin xeyrinə olacaqdır,sən əvəzini alacaqsan.Çətin
vəziyyətdən sən yelkinləşmiş daha ağıllı çıxacaqsan.
Bir çox dinlərdə ölüm haqqında demık olar ki,danışılmır- bu
məsələ ilə bağlı chtiyatlılıq,qorxaqlıq özün göstərir.Lakin ölüm
haqqında açıq və qorxmadan danışmaq olduqca vacibdir.Bəzi
yalançı dinlər həyatın, ölümün nə olduğunu bilmirlər,ona görə də
həm həyatdan, həm də ölümdən qorxurlar.Ancaq təkcə ölümdən
qorxmaq mümkün deyildir,çünki ölüm həyatdan aynImazdır.O
həyatın bir hissəsidir.Ölüm həyatın dayanması demək deyildir, o
sadəcə olaraq epizoddur-həyat davam edir.Ölüm dəfələrlə,milyon
dəfələrlə gəlir-bu sadəcə olaraq baş veren hadisədir.Bir çox dinlər
həyatı inkar edirlər,insanm günah içində doğulduğunu
deyirlər,onlarm fikrincə həyat bir səhvdir.Adəm və Həvva yaşamaq
istədiklərinə,bilmək istədiklərinə,başa düşmək istədiklərinə,maraq
göstərdiklərinə görə günaha batmışlar. Adəm və Həvvanın
törəmələri olan insanlar günah içində bu dünyaya gəlirlər.Qəribədir
ki,insanlar ölümdən danışmağa qorxurlar-yemək masası arxasında
ölümdən danışmaq qəbul olunmur.Dəfn mərasiminə toplaşanlar da
ölümdən danışma- mağa çalışırlar.Susan öz həyatını mənalı yaşasa
həyat özü ölümdən nə üçün qorxmamağı açıqlayacaqdır.Həyat
sevincini dərk edən, onun atəşini hiss edən adam ölümün olmadiğini
başa düşəcəkdir.Həyatı tam dərk edə bilsək o əbədi olacaqdır.Bu
əbədiliyin duyulması bilavasitə həyatın özündən yaranır.Olüm yeni
həyata buraxılış vərəqəsidir.Ölüm yoxdur,heç nə ölmür,sadəcə
olaraq forma dəyişikliyi baş verir- həyat bir formadan başqa
formaya keçir.;bizim üçün insan ölür,biz bu hadisəyə
kədərlənirik.Əslində isə insan yeni həyat qazanır.
insanlar elə hesab edirlər ki,onlarm yalnız bir həyatları var-bu
inam bütün dünyada insanlarda bir tələskənlik yaratmışdır.Hər şey
çox sürətlə edilir adamlar gördükləri işdən ləzzət almırlar,özünü tam
bir işə həsr edə bilmirlər:bir işi tam
75
qurtarmamış artıq başqa işdən yapışırlar.İnsanlar səhv anlayışlarla
yaşayırlar,bu da adamların əqllərində böyük bir narahatlıq
yaratmışdınonlar həmişə gərgin halda olurlar,həmişə tələsirlər,daim
həyacanlıdırlar,narahatdırlar ki,ölüm istənilən məqamda onları
haqlaya bilər.Hamı bu həyatda mümkün olan hər şeyi əldə etməyə
çalışırlar.Ancaq bu əks effekt verir:adamlar heç nəyi keyfiyyətli
gözəl edə bilmirlər,heç nəyi təkmilləşdirə bilmirlər.Onlarm həyatı
ölüm qorxusunun altına düşdüyündən onlar həyatdan ləzzət ala
bilmirlər.Ləzzət, zövq verən hər şeyi vaxt itkisi hesab
edirlər.Adamlar bir saat sakit otura bilmirlər,onların əqli narahat
olmağa başlayırf’Nə üçün sən vaxtı boş yerə keçirirsən? Bu vaxt
ərzində sən çox iş görə bilərsən” Həyatın bir olması haqqında
postulata görə insanlar xüsusən Qərbdə yaşanlar meditasiyanın
vacibliyini dərk etmirlər. Meditasiya üçün rahat əql lazımdır-hər
anın necə olmasından asılı olmayaraq ondan zövq almaq lazımdır.
Həyatın əbədi olması ideyası Şərqdə yarandığından meditasiya da
burada yaranmışdır,məhz burada rahatlanmaq var.Qorxunun kənara
atın,şənlənin,oxuyun,oynayın.Günəşin
doğmasından
və
batmasından zövq alm.Bütün həyatından zövq al, həm də təkcə
həyatdan yox, bacarırsınızsa ölümdən də ləzzət alın.Bu həyatın ən
ucqar zirvəsidir.Qərbdə olan fikrə görə ölüm həyatın sonu
deməkdir.Şərqdə isə ölüm əbədi həyatın yalnız epizodudur-
insanların çoxlu-çoxlu ölümləri var.Hər bir ölüm sənin həyatının
kulminasiyasıdır,bu yeni həyatın başlanğıcıdır.Sən ölmürsən,sən
sadəcə olaraq evini dəyişirsən.Biz heç hara tələsməməliyik,ona görə
də həyatın sürətli axarı haqqında ideya böyük təhlükədir.Şərqdə
adamlar kasıb qalsalar da ümidsizlik,əzab o qədər hiiss
olunmur.Qərb zəngindir,ancaq bu zənginlik onların mənəvi
yetkinliyinə,böyüməsinə kömək etməmişdir,əksinə orada böyük bir
gərginlik yaşanır.Qərb rahatlanmalıdır,onun rahat həyat yaşaması
üçün bütün şərait vardır.Qərbin əsas problemi ondadır ki,onlar
şüurlarının dərinliklərində də dərk edirlər ki,həyat qısadır,insanlar
növbədə
76
Dostları ilə paylaş: |