var, sadəcə olaraq onu anlamaq,onun dərinliklərinə baş vurmaqla
onu yaşamaq lazımdır. Bax onda kədər,qəm özü sevincin görünməz
hisslərini yaradır. Bu ağlasığmaz olsa da belədinbunu mən özüm
yaşamışam.Atam ölən andan ölüm mənim daimi kompaniyonuna
çevrildi.Həmin gün mən də öldüm,məhz onda dərk etdim ki, nə
qədər yaşamağın-on il,yetmiş il fərqi yoxdur,onsuz da hər birimiz
öləcəyik.O çox yaxşı gözəl insan idi və çox sadə həyatını dəyişdi.
Onun həyatının mənası nə olmuşdur?- sual mənə rahatlıq vermir.
Onun həyatının mənası nə olmuşdur,o nəyə nail ola bilmişdir? Ömrü
boyu yaxşı insan olmuşdur,nə olsun onun həyatının mənası nə
olmuşdur? Həyat iz qoymadan yox oldu. Atamın ölümü məni bərk
sarsıtdı.Mən hələ onun ölümünə qədər də ciddi məsələlər haqqında
düşünürdüm-adətən başqalarının yalnız həyatlarının sonunda
düşündüklərini mən lap əvvəldən fikirləşirdim .Ancaq mən vaxt
itirmək istəmirdim.Məsələnin ətrafında fıkirləşməkdənsə onlara
hazir cavab olmaq üçün yaşlı adamlara müraciət edirdim .Onların
hamısı bu sualı eşidən kimi “sən hələ çox cavansan bütün həyatın
qabaqdadır, tələsmə”deyirdilər.Mən görürdüm ki,kəndimizdə
uşaqlarda ölür və onlar bu cür suallarla maraqlanmadan dünyalarını
dəyişirdilər.Mən dərk edirdim ki,ölüm də həyat kimi bizə tabe
deyildir.Təəssüf ki,ünsiyyətdə olduğum,müdrik hesab etdiyim
adamların əksəriyyəti mənim suallarıma cavab tapa bilmirdilər.Mən
fikirləşirəm ki,insan suallarla yox cavablarla ölməlidir.Mənim atam
da sualla öldü .Heç nəyi sabaha saxlamayın-yaranana suala dərhal
cavab tapın.
Kimsə öləndə sən tanıdığın,sən sevdiyin,bir yerdə
yaşadığın bir adam öləndə səndə də nə isə ölür.Əlbəttə sən ondan
ötrü darıxacaqsan,boşluğu hiss edəcəksən-bu təbiidir.Ancaq həmin
boşluğu qapıya da çevirmək olar.Axı ölüm Allaha açılan
qapıdır.Ölüm insanın çirkaba batırmadığı yeganə şeydir.İnsanlar hər
şeyi çirkaba batırıb,təhqir edib,yalnız ölümə insan əli
toxunmayıb.Adamlar ölümlə də
71
istədiyi kimi rəftar edə bilərdilər,ancaq ölüm buna imkan vennir,o
ələ keçməzdir,müəmma olaraq qalır.İnsanlar əldən düşüblər,ölümlə
necə rəftar edəcəklərini bilmirlər.lnsan ölümü başa düşmür, o elmi
təhlilə sığışmır,ona görə də hələlik toxunulmaz qalmışdır.Ölüm
insanın şüuruna soxulan kimi həyat mənasız görünür.Həyatın
doğurdan da mənası yox olur,ölüm həqiqəti üzə çıxarır.Ölümlə
qəflətən rastlaşanda sənə elə gəlir ki,ayağının altından yer
qaçır.Qəflətən hiss edirsən ki,bu adamın ölümü həm də sənin
ölümün deməkdir..Hər bir ölüm,hər birimizin olümüdür.Ölümü
qəbul etmək çox çətindir- bunu yalnız dərin meditasiya vəziyyətində
etmək olar,əks halda heç nə ahnmayacaqdır,insan əqli ölümə qarşı
çıxacaqdır.Əsrlər boyu insanların beyinlərinə yeritmişlər ki,ölüm
həyata qarşı dayanır,ölüm bizim düşməndir,ölüm həyatın sonu
deməkdir. Təbii ki,biz qorxuruq,rahatlana bilmirik,özümüzü
təhlükəsiz hiss etmirik. Əgər özünü ölümün yanında təhlükəsiz hiss
eısən sənin həyatında gərginlik olmayacaqdır,axı ölüm həyatdan ayrı
düşməmişdir.Olüm-həyatın sonu deyildir,əksinə bu onun ən yüksək
nöqtəsi,kuliminasiyasıdır.Əgər sən bu kuliminasiyadan qorxursansa
həyatına rahatlıq gətirə bilməyəcəksən.Çünki hər an haradasa
gizlənən,səni
gözləyən
ölümü
hiss
cdəcəksən-bu
səni
qorxudacaqdır.Kim ölümdən qorxursa yuxuda da rahatlaşa bilmir,
axı yuxu hər gün gələn ölümdür.Kim ölümdən qorxursa 0
məhəbbətdən də qorxur, axı məhəbbət də ölümdür. ICim ölümdən
qorxursa o hər bir ekstremal vəziyyətdən qorxur, çünki belə halda
eqo məhv olur. Ölümdən qorxan həyatda hər şeydən qorxur-bu cür
adam həyatda hər şeyi itirir. İnsan rahat olanda ölümü də yaxşı qəbul
edir. Daxilində ölməzliyi qəbul edən, ölümə rahat tabe olur. İnsan
ölümü qəbul etməyi bacarmayana qədər yarımçıq, yetkin olmayan
vəziyyətdə olacaqdır. Ölümü qəbul etməklə sən tarazlıq qazanırsan,
sən hər şeyi, gecə və gündüzü , yay və qışı, işıq və zülməti-qəbul
edəcəksən. Hər şeyi qəbul edən adam sakitləşir, bütövə çevrilir.
Əgər bütövlük haqqında düşünürsənsə, onda ölümün də
72
qiymolini bilməlisən. Həyat gözəldir, ancaq ölüm ondan da gözəldir.
Həyatın rəngləri çoxdur, ancaq ölümün rəngləri də az deyildir.
Allahın verdiyi hər şeyi hətta ölümü də minnətdarlıqla qəbul edin.
Ölüm müqəddəslərdən də müqəddəsdir, o mundarlanmayıb, ona
insan əli toxunmayıb.
İnsan öləndə həyat kitabının yalnız bir fəsli
tamamlanır,adamlar səhv olaraq bunu bütöv ömür kimi qəbul
edirlər.Bu sonsuz sayda fəsillərdən ibarət olan kitabın yalnız bir
fəslidir.Bəli fəsil yekunlaşdı,ancaq bu bütün kitaba aid
deyildir-sadəcə olaraq səhifəni çevir və yeni fəsil ba.şlanır.Ölən
adam növbəti həyatı vizuallaşdırır.Bu məlum faktdır-fəslin
yekununda bu baş verir.Çox az halda elə olur ki,insan həyata fəslin
axırıncı nöqtəsində qayıdır.Məsələn, insan suda batır, ancaq onu
necə olursa xilas ediıiər.O koma halındadır,doyunca su içmişdir,ona
süni nəfəs lazımdır...axır ki,onu xilas edirlər.Fəslin lap .sonunda o
ölümlə üz-üzə qalmışdır.Bu cür adamlar maraqlı görüntülərdən
danışırlar. Onlar deyirlər ki,ən son məqamda ,qaçılmaz ölümü dərk
edəndə ,onlar hər şeyin qurtardığını düşünəndə onların gözlərinin
qarşısında bütün həyatları-doğulduqları andan ölümə qədər olan yol
keçir.İki halda onlar hər şeyi görürlər,həyatlarında başlarına
gələnləri xatırlayırlar.başa düşdükləri və düşmədiklərini hətta
sadəcə olaraq diqqət yetirmədikləri yada düşür-onlar hətta
himirdilər ki,hansısa hadisə onların yaddaşlarının dərinliklərində
qalmışdır.Yaddaşın bütün plyonkası bir anda fırlanırnnsan ölür,
bütün filmə baxmaq üçün onun üç saat vaxtı yoxdur.Hətta sən bütün
filmə axıra qədər baxsan belə insanın həyatının ən xırda detallarına
qədər,təfsilatı ilə danışa bilməzsən.Can verənin gözü qarşısında
bütün həyatı canlanır və bu aydın və mühüm fenomendir.Həyat
kitabının qurtarmasından qabaq insan bütün həyatım xatırlayır.O
bütün
yerinə
yetməyən
arzularını,
uğur-
suzluğu,peşmançılığı,əzabları,sevinci
xatırlayır.Ölən adam
yolunu davam etdirməmişdən qabaq hər şeyi xatırlamalıdır,axı o
bədəni ilə vidalaşır.Bu əql daha heç vaxt onunla
73
Dostları ilə paylaş: |