Rəyçilər Ə. A. Sadıqov T.Ə. Sadıqov

250 

5

 

Hər vahidinin və ya dəstinin dəyəri 5 manata qədər olan 

inventarlar istismara verilib

 

721

 

207.3

 

6

 

Hər vahidinin və ya dəstinin dəyəri 5 manatdan yuxan olan 

inventarlar ilkin dəyərlə istismara buraxılıb

 

207.4

 

207.3

 

7

 

Xüsusi geyimlər və xüsusi ayaqqabdar fəhlələrə satılıb

 

221

 

611

 

8

 

Anbardan buraxılmış xüsusi geyim və ya xüsusi ayaqqabı 

uçotda əks etdirilib

 

611

 

207.3

 

9

 

İşçilərə ödəmə hesabına müddətli verilmiş

 

geyimlərin:

 

a) satış qiymətinə;

 

545

 

207.3

 

 

b) satış qiyməti ilə dəyəri və ilkin dəyər arasındakı fərqə;

 

442

 

207.3

 

 

c) formalı geyimə görə daxil olan məbləğə

 

221.533

 

545

 

 

ç) paltarın satış qiyməti ilə dəyəri və onun balans dəyəri 

arasındakı fərqə

 

442

 

801

 

4.13.

 

Materialların inventarlaşdırılması və maddi 

qiymətlilərin yenidən qiymətləndirilməsi 

Təşkilatın təsərrüfat fəaliyyəti prosesində mal-material qiymətlilərin qənaət 

edilməsinin  təmin  olunmasında  onlann  mövcudluğuna  və  sərf  edilməsinə  nəzarət 

böyük  əhəmiyyət  kəsb  edir.  O  istifadə  edilən  xammal  və  materiallann 

xüsusiyyətindən,  onların  emalının  texnoloji  prosesindən,  həmçinin  təchizatın  və 

anbar  təsərrüfatının  təşkilindən,  çəki-ölçü  cihazlarının  və  ölçü  taralannm 

mövcudluğundan və digər amillərdən asılıdır. Bu zaman nəzarətin bütün metodları 

arasında  istehsalat  ehtiyatlarının  inventarlaşdırılmasma  əhəmiyyətli  yer  verilir. 

İnventarlaşmanm  aparılmasının  məcburi  halları  “Mühasibat  uçotu  haqqında” 

Azərbaycan  Respublikası  Qanununun  14-cü  maddəsinin  3-cü  bəndində 

göstərilmişdir. 

Təşkilatlar  aşağıdakı  hallarda  mal-material  qiymətlilərinin  inven- 

tarlaşdınlmasmı aparmağa borcludurlar: 

a)

 

illik  mühasibat  hesabatı  tərtib  etməzdən  əvvəl,  hesabat  ilinin  oktyabr 

ayının 1-dən tez olmayaraq; 

b)

 

maddi məsul şəxslər dəyişilən zaman; 

c)

 

təşkilatın  əmlakı  icarəyə verilən,  satılan  zaman,  habelə  dövlət  təşkilatı 

səhmdar cəmiyyətinə və ya yoldaşlıq cəmiyyətinə çevrilən zaman; 

---

251 

d)

 

oğurluq və ya mənimsəmə faktlan müəyyən edilən, habelə qiymətlilər 

xarab olan hallarda; 

e)

 

yanğın və ya təbii fəlakət olan zaman. 

İnventarlaşmanın əsas məqsədi - istehsalat ehtiyatlarının dəyər ifadəsində və 

naturada faktiki mövcudluğunu aşkar etməkdən ibarətdir. İnventarlaşma zamanı 

qiymətlilərin  mühafizəsi,  onların  düzgün  saxlanması,  buraxılışı,  çəki  və  ölçü 

alətlərinin vəziyyəti, uçotun aparılması və b. yoxlanılır. 

Yoxlanma  həcminə  görə  inventarlaşma  tam  və  seçməyə,  vaxtına  görə  isə 

planlı  və  plandankənar  inventarlaşmaya  bölünür.  Onlan  həyata  keçirmək  üçün 

təşkilatda  mərkəzi  inventarlaşma  komissiyası  yaradılır,  onun  tərkibinə:  təşkilatın 

rəhbəri və ya onun müavini (komissiyanın sədri), baş mühasibi, baş mütəxəssislər, 

şöbə  rəisləri  (təchizat,  satış,  istehsalat-texniki,  maliyyə  və  b.),  hüquqi  xidmətin 

rəhbəri (hüquq məsləhətçisi), ictimai təşkilatın nümayəndəsi və b. daxil edilir. Bir 

sıra  hallardan  başqa,  istehsalat  ehtiyatlannm  saxlandığı  yerlər  üzrə  naturada 

mövcudluğunun seçmə yolu ilə yoxlanmasını təşkil edə bilər. 

Qiymətlilərin  onlann  saxlandığı  yerlər  üzrə  bilavasitə  inventarlaş-  masını 

aparmaq  üçün  mükəmməl  mütəxəssislərdən  ibarət  olan  tərkibdə,  işçi  komissiyası 

yaradırlar: 

a)

 

komissiyanın sədri təşkilatın, sexlərin, istehsalatlann və təsərrüfatların 

rəhbərləri, onlann müavinləri və şöbələrin aparıcı mütəxəssisləri); 

b)

 

mütəxəssislər (əmtəəşünaslar, mühəndislər, texnoloqlar, mexaniklər, iş 

icraçıları, iqtisadçılar, mühasibat işçiləri və b.); 

c)

 

ictimai  təşkilatların  nümayəndələri  (həmkarlar  təşkilatının  işçi 

komissiyasının  miqdar  tərkibi)  inventarlaşdırılan  qiymətlilərin 

spesifikliyindən  və  işlərin  həcmindən  asılı  olaraq  müəyyən  edilir 

(komissiyada 3 adamdan az olmayaraq). Bu zaman işçi komissiyasının 

tərkibində bir qayda olaraq işçilər, inventarlaşma aparılan qiymətlilər 

və  onların  miqdarını,  qiymətlərini  və  ilkin  uçotunu  yaxşı  bilən, 

təcrübəli işçilər, tez alınan, partlamaq qorxusu olan, zəhərli və digər 

qorxulu əşyaları inventarlaşma aparan zaman, bundan başqa, texniki 

təhlükəsizlik qaydalarını bilən adamlar olmalıdır. 

Sui-istifadə  üçün  şəraiti  aradan  qaldırmaq  məqsədi  ilə  qiymətliləri 

inventarlaşma edilən maddi-məsul şəxsi işçi komissiyasına daxil etmək qadağandır, 

həmçinin eyni adamı bir maddi məsul şəxsin iş yerini in- 

---