254
Qiymətlərin aşağı salınmasından olan məbləğlər xüsusi təyinatlı fondların və
ya ehtiyat fondunun hesabına şilinə bilər, qiymətin artırılması məbləği isə xüsusi
təyinatlı fondların artırılmasına aid edilir.
Materialların inventariaşdırılma.sı və maddi qiymətlilərin yenidən
qiymətləndirilməsi ilə əlaqədar olan əməliyyatların hesablarda
əks etdirilməsi
JVs
Əməliyyatların məzmunu
Müxabirləşən hesablar
Debet
kredit
1
Səbəblərindən və təqsirkarlardan asdı olmayaraq
materialların aşkar edilmiş çatışmamazlıqlarının
faktiki maya dəyəri əks etdirilib
731
201
2.
Təbii itki normaları çərçivəsində faktiki maya
dəyəri ilə materialların çatışmayan məbləği əks
etdirilib: a) sex anbarlarında çatışmamazlığın
məbləğinə;
202.8
201
b) ümumzavod anbarlarında çatışmamazlığın
məbləğinə
721
201
3.
Maddi qiymətlilərin xarab olması və ya onlann
təbii itki normalanndan artıq xarab olması
zamanı, həmçinin təqsirkarlar müəyyən
edilməyən zaman və ya onların tutulmasına
məhkəmə etiraz edən hallarda həmin
çatışmamazlıq əks etdirilib
721.701
4
731
4.
Çatışmayan və ya korlanmış qiyrnətlilərə görə
təqsirkar şəxslərdən tutulmalı olan məbləğlər əks
etdirilib: a) çatışmayan (korlanmış) qiymətlilərin
faktiki maya dəyəri (balans dəyəri);
213
731
b) balans dəyəri və tutulası məbləğ arasındakı
fərq məbləği
213
442
5.
Təqsirkar şəxslər tərəfindən məbləğlər ödənilib:
a) könüllü qaydada kassaya və bankdakı
hesablara keçirildikdə;
221.223
213
b) çatışmamazlığın dəyəri əmək haqqından
tutulduqda
533
213
6.
Eyni zamanda mənfəətə aid ediləsi məbləğ əks
etdirilib
442
801
255
7.
Təbii fəlakət və yanğın nəticəsində maddi
qiymətlilərin örtülməyən itkiləri təşkilatın
təsərrüfat fəaliyyətinin nəticələrinə aid edilib
801
201
8.
Mal-material qiymətlilərin aşkar edilən artıqları
təşkilatın maliyyə nəticələrinin artırılması
hesabına mədaxil edilib
201
801
9.
Materialların yenidən qiymətləndirilməsinin
nəticələri uçotda əks etdirilib: a) qiymətin aşağı
salınan məbləğinə
208
201
b) qiymətin artırılan məbləğinə
201
208
V
FƏSİL. TORPAQ, TİKİLİ VƏ AVADANLIQLARIN,
QEYRİ-MADDİ AKTİVLƏRİN VƏ BİOLOJİ
AKTİVLƏRİN UÇOTU
5.1.
Torpaq, tikili və avadanlıqların iqtisadi məzmunu və
onların uçotunun vəzifələri
Bazar münasibətləri şəraitində istehsal prosesinin əsasını əmək vasitələri,
əmək əşyalan və istehlak məhsullannm istehsalında insanın məqsədəuyğun
fəaliyyəti kimi əməyin özü təşkil edir. Əmək vasitələrinə maşınlar, avadanlıqlar,
alətlər və əmək əşyalarına təsir göstərmək və istehsal prosesində onların
görünüşünü dəyişdirmək üçün ayrıirmş digər alətlər, habelə istehsalın normal
işləməsi üçün lazım olan bütün digər maddi şəraitlər (binalar, körpülər, yollar və
i.a.) daxildir. Azərbaycan respublikası Maliyyə Nazirliyinin 20 oktyabr 1995-ci il
tarixli İ-94 saylı əmri ilə təsdiq edilmiş və 1 yanvar 1996-cı ildə qüvvədə olan
“Təşkilatların mühasibat uçotunun hesablar planı və onun tətbiqinə dair təlimaf’a
müvafiq olaraq 1 yanvar 1996-cı ildən sonra alınan əsas vəsait vahidinin və ya
dəstinin dəyərinin minimum həddi 100 manat həcmində müəyyən edilmişdir.
Yeni Milli Mühasibat Uçotu qaydalarında artıq 100 manat məhdudiyyəti
yoxdur, sadəcə 1 il məhdudiyyəti var. Belə çıxır ki, yeni standartlara əsasən, əgər
hər hansı bir aktivin, əmlakın dəyəri 100 manatdan