Ряйчиляр: амеа-нын мцхбир цзвц

“Firmanın iqtisadiyyatı”na dair məfhum və anlayışların izahlı lüğəti 

SİFARİŞ NORMASI – istehsalçı firmanın istehlakçı firma üçün 

istehsal etməyi öhdəsinə götürdüyü məhsulun minimum həcmidir; bu 

norma istehsalçı  və istehlakçı firmalar arasındakı  təsərrüfat  əlaqələ-

rini nizama salır. 

SPESİFİKASİYA – miqdarı, növü, markası, keyfiyyət xüsusiy-

yətləri və, lazım olduqda, qiyməti də göstərməklə təklif olunan əm-

təələrin müfəssəl siyahısıdır. 

 

Ş 

 ŞƏRİKLİ (TAM ORTAQLI) MÜƏSSİSƏ – ən azı iki fiziki və 

ya hüquqi şəxslər tərəfindən müqavilə əsasında təsis olunan, öhdəlik-

lərinin yerinə yetirilməsinə görə bütün əmlakları ilə məsul olan şərik-

lərin tərəfdaşlığı zəminində istehsalla məşğul olan və məqsədi mən-

fəə

QLIQ – iştirakçıları müəssisənin öhdəliklərinin ye-

rinə

al 

və 

 

yet

DLARI – tərkibcə ambarda və yola salınmış 

haz

ə maddi məsrəflərin məcmusudur; o, əmtəələrin istehsalçıdan 

t əldə etmək olan təsərrüfat vahididir. 

 

T 

TAM ORTA

 yetirilməsinə görə bütün əmlakları ilə məsuliyyət daşıyan müəs-

sisənin təşkilati-hüquqi forması. 

 

TARİF – müəssisə, təşkilat və əhali tərəfindən göstərilən istehs

qeyri-istehsal xarakterli müxtəlif xidmətlərə görə ödəniş. 

TENDER – bir neçə təklifin alınması və onlardan ən sərfəlisinin 

seçilməsi məqsədilə məhsul göndərmənin və ya müəyyən işin yerinə

irilməsi üçün podratçılara sifarişlərin xüsusi formasıdır;  

TEXNOPARK – məqsədi elmtitumlu orta və kiçik innovasiya 

firmalarının inkişafına maksimum əlverişli mühüt yaratmaq olan 

elm–istehsalat ərazi kompleksidir. 

TEXNOPOLİS – məqsədi elmin yeni istiqamətləri və elmtutum-

lu istehsalların inkişafına  əlverişli  şərait yaratmaq olan iri, müasir 

elm-sənaye kompleksidir; tərkibi təhsil müəssisəsi, elmi-tədqiqat ins-

titutu və yaşayış rayonlarından ibarət olur. 

TƏDAVÜL FON

ır məhsul, pul vəsaiti və debitor borclardan ibarət olan və iqtisadi 

təyinatı tədavül sferasına xidmət göstərməkdir. 

TƏDAVÜL XƏRCLƏRİ – hazır məhsulun satışı ilə  əlaqədar 

canlı v

 575

---

Telman Huseynov 

iste

alının daha iri müəssisələrdə cəmlənməsi prosesidir.

 

Tİ – müəssisələr tərəfindən, məhsulun 

əhalidən başqa, bütün kateqoriyadan olan alıcılara satıldığı qiymət-

dir. 

əsuliyyət daşımır və 

cavabdeh olmur.  

TRANZİT NORMASI – isteh

ı firmanın

 bir ünvana göndər-

mə

 

əmlakın 

bir 

ki və hüquqi şəxslərdən qanunve-

rici

əsi və  tətbiqi ilə  məşğul 

ola

hlakçıya çatdırılması, başqa sözlə, onların tədavülü ilə  əlaqədar 

xərclərdir. 

TƏMƏRKÜZLƏŞMƏ  – istehsalın ictimai təşkilinin əsas forması 

olub, məhsul istehs

TİCARƏT FİRMASI – əsasən əmtəələrin alqı-satqısı üzrə əmə-

liyyatlar aparılması üzrə ixtisaslaşmış müəssisədir. 

TOPDANSATIŞ QİYMƏ

TÖRƏMƏ MÜƏSSİSƏ – bir müəssisə digərinə nisbətən nizam-

namə fondunda üstünlüyə  və ya onlar arasında bağlanmış müqavi-

ləyə görə onun qəbul etdiyi qərarları vermək imkanına malik olursa, 

onda ikinci müəssisə birincisinin törəməsi hesab olunur; törəmə 

müəssisə əsas (baş) müəssisənin borcları üçün m

salç

yə  qərar verdiyi məhsulun minimum həjmidir; bu norma məhsul 

göndərənlə nəqliyyat təşkilatı arasındakı əlaqələri nizamlayır. 

Ü 

ÜMUMİ GƏLİR – əmtəələrin və xidmətlərin və habelə 

qisminin satışından, görülən işlərə görə ödənişlərdən verilən kre-

ditə görə alınan faizlərdən və digər mənbələrdən müəssisənin sərən-

camına keçən pul vəsaitlərin məcmusudur müəssisənin 

 

V 

VERGİ – dövlət büdcəsinə fizi

lik  əsasında yığılan (toplanan) məcburi ödəmələrdir; o, dövlət 

büdcəsinin əsas gəlir mənbələrindən biridir.  

VENÇUR FİRMASI  – əvvəlcədən gəliri məlum olmayan, yeni 

texnologiya və  məhsul növlərinin işlənilm

n kommersiya təşkilatıdır; riskli investisiya qoyan firmadır. 

 

Z 

ZADEL – istehsal prosesinin səmərəli təşkili, ahəndarlığın təmini 

məqsədilə  iş yerlərində yaradılan, emalı – natural ifadədə – başa 

 576

---

“Firmanın iqtisadiyyatı”na dair məfhum və anlayışların izahlı lüğəti 

çatdırılmamış, bitirilməmiş «məhsuldur»; o, bitməmiş istehsalda 

olmağın formalarından biridir. 

 

stan

rak (zay) və dü-

zəl

 ZAY (BRAK) MƏHSUL – texnoloji tələblərə riayət etmədən 

hazırlanan, onun qarşısında tələblərə cavab verməyən və, deməli,

dartlara uyğun gəlməyən yararsız məhsuldur. Təcrübədə nöqsan-

ları (defekti) aradan qaldırıla bilən (düzəldilən) b

dilməsi mümkün olmayan, qəti brak məhsul növləri fərqləndirilir. 

 

 577

---

 

 

 

 

Qanunu, 13 yanvar 1995-ci il. 

3. “Sahibkarlıq fəaliyyəti haqqında” Azərbaycan Respublikasının 

Qanunu. B.: 1996  

4. “Məhsulun (işin, xidmətin) maya dəyərinə daxil edilən xərclə-

rin tərkibi haqqında”  Əsasnamə, 16 avqust 1996-cı il tarixli 

Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 3№-li qərarı. 

5. “Maliyyə-sənaye qrupları haqqında” Azərbaycan Respublikası-

nın Qanunu. «Biznesmenin bülleteni». № 38 (103). B.: 1996 

6. “İstehlakçıların hüquqlarının müdafiəsi haqqında” Azərbaycan 

Respublikasının Qanunu, «Azərbaycan» qəzeti, 29 mart 1996-cı il. 

7. “Patent  haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu, 

«Biznesmenin bülleteni» № 51. B.: 1997. 

8. Köhnəlmə (amortizasiya) hesablanmasının yeni (açıq) meto-

dunun tətbiqi üzrə təlimat. Mühasibat işi (normativ sənədlər toplusu), 

B.: Elm və həyat, 1998, səh. 232-240  

9. Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsi. B.: Hüquq 

ədəbiyyatı, 2003. 

10. Azərbaycan Respublikasının  Əmək Məcəlləsi. B.: Qanun, 

2004. 

11. А.А.Максютов.  Экономика  предприятия. (tədris-metodiki 

nəşr). М.Альфа-Пресс, 2005. 

12. İqtisadi nəzəriyyə: Mikroiqtisadiyyat – 1 və 2 (dərslik, rus 

dilindən tərcümə), «Daşkov və K

o

», M. 2007. 

13. Б.А.Райзберг,  Р.А.Фатхутдинов.  Управление  экономикой 

(дярслик), М., 1999. 

14. Богатин Ю.В., Швандар В.А. Экономическое управление 

бизнесом (dərs vəsaiti), М.: ЮНИТИ-ДАНА, 2001.  

15. Бринк  И.Ю.,  Савельева  Н.А.  Бизнес-план  предприятия. 

Теория и практика. Ростов н/Д: Феникс, 2003. 

 

İSTİFADƏ EDİLMİŞ ƏDƏBİYYATIN SİYAHISI 

 

1. Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası. B.: 1995 

2. İnvestisiya fəaliyyəti haqqında Azərbaycan Respublikasının

 578

---