S. C.ƏLİyev, H. M. Haciyeva, N. C. MİKayilzadə TİBBİ
Yüklə 3,2 Mb. Pdf görüntüsü
|
290
sterilizatora yığılır, iti alətlərin sivri ucu pambığa bükülüb sterilizatora qoyulur ki, kütləşməsin. Şüşə alətlər, şprislər ayrıca olaraq sterilizasiya edilir, əsasən 20-30 dəqiqə qaynadılır. Sterilizasiya olunmuş alətlər yalnız işlənərkən sterili- zatordan çıxarılır. Qaynatmaq mümkün olmayan alətlər, əşyalar kimyəvi maddələr, 96 %-li spirtlə silinməklə sterilizasiya edilir. Bəzi əşyalar əldə işlədilərkən tez-tez spirtlə silinir. işlənmiş əşyalar, alətlər hamısı yenidən sterilizasiya olunmamış işlədilməməlidir. Xəstələrlə, yaralarla işləyər¬kən həkim və tibb işçilərinin də əlləri təmiz yuyulmalı, spirt və ya yod məhlulu ilə silinməlidir. Antiseptika - iltihabi proseslərin, yaraların mikrobsuz müalicə üsulu olub, iltihab əmələ gətirən mikroorqanizm- lərlə mübarizəyə, yaraların mikroblarla yoluxması nəticə¬sində orqanizmdə baş vermiş intoksikasiyanı aradan qaldırmağa və orqanizmin qoruyucu qüvvələrini artırmağa doğru yönəldilmiş bir sıra tədbirlər kompleksini birləşdirir. sırf mexaniki yolla Antiseptika üç qrupa bölünür: 1. Mexaniki antiseptika - yaradakı mikroblarm məhv edilməsidir. 2. Fiziki antiseptika yaraların daxilində olan mikroorqanizmlərin həyat fəaliyyəti üçün əlverişsiz şəraitin yaradılması, yəni kəsmək, açmaq, sorucu kompreslərin qoyulması və s. ibarətdir. 3. Kimyəvi antiseptika - kimyəvi maddələrin tətbiq edilməsi ilə yaraların mikrobsuzlaşdırılmasıdır. downloaded from KitabYurdu.org
291
Antiseptik maddələrə aşağıdakılar aiddir: karbol turşusu - mikroblara çox güclü təsir edir. Onun 2-5 %-li məhlulundan alətləri sterilizasiya etmək üçün istifadə olunur. Lizol, xloramin, etil spirti və başqaları güclü antisep¬tik maddələrdir. Onlardan müxtəlif alətləri təmizləmək, mikrobsuzlaşdırmaq üçün istifadə edirlər. Yod tinkturasınm 5-10 %-li məhlulundan istifadə edərək, yaraları, operasiya ediləcək nahiyələri təmizləyirlər. Hidrogen-peroksid - zəif antiseptikdir. Bununla irinli yaralan təmizləyirlər. Qələvi və üzvi maddələr toxunduqda tez parçalanan mayedir. Kalium-permanqanat - metal kimi parıldayan tünd- bənövşəyi rəngdə kristaldır. Oksidləşdiricidir. 0,05-0,1 %-li məhlulları ilə yara və xoralar yuyulur. Furasillin - ən güclü antiseptik olub, sarı rəngli, suda yaxşı həll olan kristallik maddədir. Suda, spirtdə məhlul¬larından, məlhəmlərindən istifadə olunur. Rivanol - sarı rəngli tozdur, suda yaxşı həll olur. 9 Iltihabi proseslərin sağalmasına müsbət təsir göstərir. Antibiotiklər də irinli, iltihab törədən mikroblara məhvedici təsir göstərir. Dezinfeksiya, dezinseksiya, deratizasiya Dezinfeksiya - xəstəlik törədən mikroorqanizmlərin məhv edilməsi və ya zərərsizləşdirilməsidir. Dezinfeksiyanı həm infeksiya ocağında, həm də profilaktika məqsədilə aparırlar. downloaded from KitabYurdu.org 292
Nə vaxt aparılmasından və məqsədindən asılı olaraq infeksiya ocağında aparılan dezinfeksiya cari və son dezin¬feksiyaya bölünür. Cari dezinfeksiyanı infeksiyalı xəstənin, yaxud infeksiya gəzdirənin olduğu bütün müddətlərdə xəstənin çarpayısı yanında və onun ətrafında aparırlar. Cari dezinfeksiyada məqsəd infeksiyanı yayılmağa qoymamaqdır. Yoluxucu ba¬ğırsaq xəstəliklərində cari dezinfeksiyanın daha böyük əhəmiyyəti vardır. Xəstənin işlətdiyi əşyaları, onun dəyişəyini zərərsizləşdirirlər. Otağı müntəzəm surətdə dezinfeksiya məhlulları ilə, sabunla yuyub təmizləyir, oyuncaqları, qab-qacağı qayna¬dırlar. Bəzən xəstənin yatdığı otağa ultrabənövşəyi şüalar verirlər. Son dezinfeksiyanı infeksion xəstəlik ocağında xəstəni xəstəxanaya qoyduqdan, xəstə sağaldıqdan, yaxud öldükdən sonra aparırlar. Profilaktika məqsədilə dezinfeksiya infeksion xəstəli¬yin olub- olmamasından asılı olmayaraq, onun qarşısını almaq üçün aparılır. Profilaktik dezinfeksiyaya otaqların havasını hər gün dəyişmək, müalicə- profilaktika və uşaq müəssisələrinin otaqlarını 0,5 %-li xlorlu əhəng məhlulu ilə yuyub təmizləmək, əlləri tez-tez sabunla yumaq, suyu xlorlaşdırmaq, xəstəlik törədiciləri ilə daimi mübarizə aparmaq aiddir. Dezinfeksiya üsulları mexaniki, fiziki və kimyəvi olur. Mexaniki üsullara yumaq, silmək, dəyişmək, süpürmək və s. aiddir. Çirklə birlikdə xəstəlik törədicilərinin bir qismi də kənar edilir. Mexaniki üsullardan ən çox qaynatma, həmçinin, kimyəvi məhlullarla (2%-li natrium-bikarbonat və ya sabun, sabunlu-sodalı məhlul, 1%-li kalsiumlaşdırılmış soda məhlulu və s.) qaynatma və s. tətbiq edilir. Dezin- feksiya üçün su buxarından da istifadə olunur. Su buxa¬rından xüsusi dezinfeksiya kameralarında və avtoklavlarda istifadə edirlər. downloaded from KitabYurdu.org
293
Kimyəvi dezinfeksiya üsulları daha çox yayılmışdır. Bunun üçün müxtəlif kimyəvi maddələrdən: xlorlu məhlul¬lardan (xlorlu əhəng, xloramin və s.), fenol, kreol, lizol, spirt, qələvi və turşulardan istifadə edilir. Xlorlu əhəng kəskin xlor iyi verən ağ tozdur. Zibil qutuları və quyuları bununla dezinfeksiya edilir. Xlorlu əhəngin məhlulunu ifrazatı, həmçinin otaqları dezinfeksiya etmək üçün işlədirlər. Təsir müddəti 5-6 gün çəkir. Xloraminin tərkibində 24-28 % fəal xlor vardır. 0,2 %-dən 5 %-dək xloramin məhlullarından profilaktika məqsədilə və infeksiya ocağının dezinfeksiyası üçün geniş istifadə edirlər. Bu məhlullar öz fəallığını 15 gün saxlayır. Qab-qacağı hər dəfə yeyəndən sonra 1-2 %-li natrium- bikarbonat və ya 1 %-li sabunlu suda 15 dəqiqə qaynadıb dezinfeksiya edirlər. Çiçəyi və hepatiti olan xəstələrin qab- qacağım 45 dəqiqə, qarayarada 60 dəqiqə qaynadırlar. Qab-qacağı qaynatmaq mümkün deyilsə, 0,5 %-li duruldul- ımış xlorlu əhəng məhlulu və ya 0,5 %-li xloramin töküb, 5-10 dəqiqə saxlayır və sonra qaynar su ilə yaxalayırlar. Dezinseksiya - infeksion xəstəlikləri yayan həşərat¬ların tələf edilməsidir. Dezinseksiya həm məişətdə, həm də epidemiyaların qarşısını almaq üçün aparılır. Məişət dezinseksiyasına otağın dərmanlanması, milçək¬lərin, taxtabiti və tarakanların, həmçinin digər həşəratların artıb çoxaldığı yerlərin planlı surətdə dərmanlanıb, onların tələf edilməsi və s. aiddir. Epidemik məqsədlə aparılan dezinseksiya yataq ləvazimatlarının, eləcə də infeksiya ocağındakı bütün adamların eyni vaxtda hamamda yuyundurulmasıdır. Dezinseksiya fiziki, kimyəvi və bioloji metodlarla aparılır. downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 3,2 Mb. Dostları ilə paylaş:
|