S. C.ƏLİyev, H. M. Haciyeva, N. C. MİKayilzadə TİBBİ
Yüklə 3,2 Mb. Pdf görüntüsü
|
294
Fiziki metodlara əşyaların şotka, tozsoranla təmizlən¬məsi, çırpılması, yandırılması, qaynar suya salınması, tələ və yapışqanlardan istifadə edilməsi aiddir. Kimyəvi dezinseksiyada insektisidlərdən (heksaxlo- ran, xlorofos və s.) duru və bərk tələ yemlərindən istifadə edilir. Belə maddələr həşəratları məhv edir. Bəzi maddə¬lərdən istifadə etməklə qansorän həşəratlardan qorunurlar. Bioloji metodlar parazitləri məhv edən həşəratlardan, quşlardan, mikroorqanizmlərdən istifadə olunmasına əsas¬lanır. Deratizasiya - infeksiya mənbəyi olan və onu yayan gəmiricilərin tələf edilməsidir. Epidemioloji cəhətdən ən qorxulu gəmiricilər ev və çöl siçanları, boz və qara siçovullar, sünbülqıranlar, su siçanı və s.-dir. Bu zaman həm profilak¬tika işləri aparılır, həm də bunları tələf edirlər. Profilaktika məqsədilə ərzaq məhsullarını gigiyenik cəhətdən elə yerlərdə yerləşdirirlər ki, həmin gəmiricilər ora girə bilməsinlər. Gəmiriciləri bioloji, kimyəvi və mexaniki yolla qırırlar. Bioloji metod onların düşmənlərindən pişiklərdən, itlərdən və s. istifadə edilməsidir. Mexaniki üsul isə tələlərdən istifadə olunmasıdır. Kimyəvi metodda müxtəlif zəhərlərdən, kükürd an- hidridindən və s. istifadə edilir. Bundan başqa, aldadıcı yemlərdən (krısid, zookumarin, difenasin, ratindan, bariıım-karbonat, sink-fosfıd, tiosemi- karbazid, arsen preparatları) istifadə edilir. Bunları hazır¬layarkən çörək, sıyıq, xəmir, tərəvəz, taxıl və s. qatırlar. Gəmi¬riciləri cəlb etmək üçün ona günəbaxan yağı və ət qiyməsi də qatılır. Zəhərli aldadıcı yemləri sanepidemioloji stansiyanın xüsusi təlim keçmiş işçiləri hazırlamalı və işlətməlidirlər. İnfeksion xəstəliklərin ümumi xarakteristikası və downloaded from KitabYurdu.org
295
müalicə prinsipləri İnfeksion xəstəliklər insanı onun heyvanlar aləmindən ayrıldığı və növ kimi təşəkkül tapdığı andan müşayiət edir. Cəmiyyət əmələ gəldikcə və insanın sosial həyat tərzi inkişaf etdikcə bir çox infeksiyalar kütləvi yayılmışdır. İnfeksion xəstəliklərin bütün dövrlərdə çox geniş yayılması milyonlarla insanın ölümü ilə nəticələnmiş, həm də insan ömrünün qısalmasmm əsas səbəbi olmuşdur. Keçmişdə insan ömrü 20-30 ildən artıq deyildi. Afrikanın bəzi rayonlarında indi də 35-40 ildir. + infeksion xəstəliklər insan xəstəliklərinin patogen virus¬ların, bakteriyalarm, ibtidailərin törətdiyi geniş qrupudur. « infeksion agentin insan orqanizmi ilə qarşılıqlı təsir formaları müxtəlif ola bilər və infeksiyalaşma şəraitindən, törədici mikrobun bioloji xassələrindən və mikroorqaniz- min xüsusiyyətlərindən asılıdır. Göstərilən qarşılıqlı təsirin bir neçə forması təsvir edilmişdir. Ətraf mühit özünün fiziki, kimyəvi, bioloji amilləri ilə mikroorqanizmlərin çoxuna məhvedici təsir göstərir. Bu amillərdən ən başlıcası xarici mühitin
temperaturu, qurut¬ma, radiasiya, dezinfeksiyaedici vasitələr, başqa mikrob- ların antaqonizmidir. İnfeksion xəstəliklər qeyri-infeksion xəstəliklərdən yoluxuculuq, etioloji agentin spesifikliyi və xəstəlik prose¬sində immunitetin yaranması kimi əsaslı xüsusiyyətlərlə fərqlənir. downloaded from KitabYurdu.org 296
Törədici mikrobun orqanizmə daxil olduğu andan xəstəlik simptomlarmm klinik təzahiirünədək müəyyən vaxt keçir. Buna inkubasiya dövrü (gizli dövr) deyilir. Onun müddəti müxtəlif ola bilər. Bəzi xəstəliklərdə (qrip, botulizm) inkubasiya dövrü bir neçə saat, digər xəstəlik¬lərdə (quduzluq, virus hepatiti) isə bir neçə həftə, hətta ay olur. Əksər infeksion xəstəliklərin inkubasiya dövrü 1-3 həftədir. İnkubasiya dövrünün başlanğıcında orqanizmdə fizioloji funksiyalar dəyişilir. Bu dəyişikliklər müəyyən səviyyəyə çatanda, klinik simptomlarla ifadə olunur. Xəstəliyin ilk klinik əlamətlərinin meydana çıxması ilə onun prodromal, yaxud xəbərverici dövrü («müjdəçi əlamətlər» dövrü) başlanır. Onun simptomları (kefsizlik, başağrısı, əzginlik, yuxunun pozulması, iştahanın azal¬ması, bəzən bədən temperaturunun azacıq yüksəlməsi) bir çox infeksion xəstəliklərə xasdır. Buna görə də həmin dövrdə diaqnoz qoymaq çox çətin olur. İnfeksion xəstəliklərin çoxunda prodroıpal dövr 1-3 gün çəkir. Simptomlarm artması dövrü adətən, 2-4 gündən artıq çəkmir. Xəstəliyin tam inkişaf dövrü - bir neçə gündən (qızılca, qrip), bir neçə həftəyə qədər (qarın yatalağı, viruslu hepatit, brusellyoz) olur. Həmin dövrdə bu və ya digər infeksion forma üçün səciyyəvi simptomlar daha aydın təzahür edir. Xəstəlik nəticəsində pozulmuş bütün funksiyalar bərpa olduqda xəstə tamam sağalır, qalıq təzahürlər sax¬landıqda isə sağalma natamam olur. infeksion xəstəliklərin müalicəsi kompleks, etioloji və patogenetik baxımdan əsaslı, orqanizmin vəziyyəti, xəstə¬liyin ağırlığı və fazaları nəzərə alınmaqla fərdi olmalıdır. Kompleks terapiya zamanı infeksion xəstəliklərin inkişafında iştirak edən bütün amillər nəzərə alınır. Törə¬dici mikrobun aktivliyini azaltmaq və toksinlərini neytral¬laşdırmaq, orqanizmin infeksiya ilə mübarizədə qoruyucu qüvvələrini artırmaq və pozulmuş daxili mühitin bərpasm- dan downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 3,2 Mb. Dostları ilə paylaş:
|