Sabirova rixsi abdukadirovna yuldashev nosirjon muxam edjanovich

U g le v o d la r klassifikatsiyasi
Polisaxaridlardan hazm b o ‘ ladigan u glevodlarga kraxmal va 
g lik o g e n kiradi. G lyu k oza - tirik organizm larda eng k o ‘ p tarqalgan 
uglevoddir. U u glevod lam in g plastik va energetik funksiyalari 
orasidagi b o g ‘ liqlikni ushlab turishda muhim rol o ‘ ynaydi, glyu - 
kozadan boshqa barcha m onosaxaridlar hosil boMishi mumkin, 
va aksincha - turli m onosaxaridlar glyu k ozaga aylanishi mumkin. 
Hujayrada glyukozaning o ‘ zgarishlari 5.2-rasmda keltirilgan.
Organizm da u glevod lam in g asosiy manbayi oziq -o vq a t m oddalari 
tarkibidagi u glevodlar b o ‘ lib, u asosan kraxmal k o ‘ rinishida b o ‘ ladi. 
O rganizm ga saxaroza, laktoza kabi disaxaridlar, glyukoza, fruktoza 
kabi monosaxaridlar ham o ziq -o vq a t bilan kiradi. Bundan tashqari, 
glyu k oza organizm da aminokislotalardan hamda y o g ‘ lar tarkibiga 
kiradigan (triatsilglitserinlar) glitserindan hosil b o iis h i mumkin.
5.2-rasm.
H u ja y r a d a glyukozaning o ‘zgarish lari

---

Disaxaridlardan m altoza, laktoza va saxaroza asosiy ahamiyatga 
ega.
M a ltoza a - g lyu k op ira n ozil - ( 1 —>-4) - a - glyukopiranoza b o ‘ lib, 
am ilazaning kraxm al y o k i g lik o g e n g a ta’siri natijasida hosil b o ia d i. 
a-D -glyu k oza n in g ikki q o ld ig ‘ ini o ‘ zida tutadi:
CH ,O H
CHjOH
OH 
OH
K e n g tarqalgan disaxaridlardan yana biri saxaroza - o d d iy o z iq - 
ovqat shakari. Saxarozaning m olekulasi bitta D -glyu k oza q o ld ig i va 
bitta D -fru ktoza q o ld ig ‘ idan tuzilgan:
Disaxarid laktoza faqat sut tarkibida b o ‘ lib, D -galaktoza va 
D -glyukozadan tuzilgan:
G likogen (C
6
H
10
O s) n - inson va hayvon organizm ining asosiy 
zaxira polisaxaridi hisoblanib, a -D -glyu koza q o ld ig ‘ idan tuzilgan. U
78

---

inson va hayvonlam ing deyarli barcha a ’ z o va to ‘ qimalarida mavjud. 
U ning asosiy qism i jig a r va mushaklarda joylashgan. G lyukozaning 
qoldiqlari glik ogen m olekulasida a-l,4-bog‘ lari bilan b o gia n g a n . 
Shoxlanish nuqtasi a-l,
6
-b o g ‘ i hisoblanadi. Tu zilishi jihatidan u 
am ilopektinga o ‘ xshash.