Şahdəniz 2 İnfrastruktur Layihəsi Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin

 

 

Şahdəniz 2 infrastruktur Layihəsi 

Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin 

Qiymətləndirilməsi 

Əlavə 9E 

 

 

Sentyabr 2011 

 

9E/14 

İlkin layihə variant 

 

  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Şəkil 2.4 Mövcud Şərtlər üçün FSR-SCS Daşqın Hidroqrafları – 18 saat müddətli leysan 

2.4 Hidroloji 

Modelləşdirmə 

WRA şirkətinin dekabr 2008-ci il tarixli hesabatında (WRA, 2008b) Terminal və Xəzər 

dənizi arasında 2003-cü ildə aparılmış  Şahdəniz üzrə topoqrafik tədqiqatın 

nəticələrindən istifadə olunmaqla konfiqurasiya edilmiş ‘HEC-RAS’ hidroloji 

modelindən istifadə edilib. 2010 və 2011-ci illərdə WRA tərəfindən aparılmış 

tədqiqatlar ISIS Pro v3.4 proqram təminatından istifadə etməklə həyata keçirilmişdir. 

Əlavə 1-də ISIS kompüter proqramı  və onun tətbiq olunma imkanı barədə  əlavə 

təfərrüatlar qeyd edilib. 

2010-cu ilin aprel ayında aparılmış  səth sularının drenaj axınlarının vizual təftişi və 

sahə  tədqiqatı hidroloji modelin işlənib hazırlanmasına yardım etmişdir. Sahə 

tədqiqatı  nəticəsində,  Şahqaya vadisi düzxətli daşqın dəhlizi kimi verilib və sahə 

tədqiqatından və köməkçi xəritələrdən onun kanalları və hüdudları dəqiq şəkildə əldə 

olunub.  Şahqaya dəhlizi suların relyefdəki çökəkliklərlə müəyyənləşdirilən sahələrə 

hərəkət etməsinə imkan yaradan bir sıra dağılma (suburaxıcı) seksiyalarına malikdir. 

Dəmir yolu xəttinin axından yuxarı hissəsində iki “qeyri-işlək” susaxlayıcı hövzələr 

mövcuddur ki, bunlar da “CS2” çıxışında  Mərkəzi Perimetr Kanalının sonluğundan 

başlayan və “B5” körpüsünə  qədər davam edən çıxıntılı  Şm.Q-Cn.Şq maili torpaq 

tökümü ilə bir-birindən ayrılır (Şəkil 1.3-ə baxın). Yeni giriş yolunun torpaq tökümünun 

axın üzrə yuxarı sahəsində “RES1” planlaşdırılan  ŞD2  İnfrastruktur sahəsinin 

qarşısında daha yüksək daşqın suyu səviyyələrini saxlayacaq. “RES1”-dən gedən 

axın iki çıxışın (yeni giriş yolunun altındakı “B8” düzbucaq suötürücü borunun və 

dəmir yolunun “B4” körpüsünün) ölçüləri ilə tənzimlənir. Bu sahədə saxlanılan həcmin 

-15m orta dəniz səviyyəsində (ODS) 0,751Mm

3

 olacağı hesablanıb. 

 

Yekun 100 illik hidroqraflar 

Leysan müddəti - 18 saat

 

0

 

20

 

40

 

60

 

80

 

100

 

120

 

0

1.5

3

4.5

6

7.5

9

10.5

 

12

13.5

 

15

16.5

 

18

19.5

 

21

22.5

 

24

25.5

 

27

28.5

 

30

31.5

 

33

34.5

 

36

37.5

 

39

40.5

 

Vaxt (saat)

Ax

ın

 (m3

/san)

 

Şahqaya vadisi - (S5 çıxış)

Qərbdki suyığıcı ərazi No 2 (S7)

Qərbdki suyığıcı ərazi No 3 (S8)

Mərkəzi Kanal (nw 1 + nw2)

Şərqi kanal (q9+q91+q81)

Aşağı Qaraquş (q82)

Terminal sahəsi 

RES2

 

Cəmlənmə

 

SD2 + NW3

 

RES1

 

RES1 xarici

 

RES2 xarici

 

RES3

 

Gz2

 

---

 

 

Şahdəniz 2 infrastruktur Layihəsi 

Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin 

Qiymətləndirilməsi 

Əlavə 9E 

 

 

Sentyabr 2011 

 

9E/15 

İlkin layihə variant 

 

Mərkəzi daşqın sularını saxlama sahəsi “RES2” iri daşqın-zəiflədici göl rolunu oynayır 

və yüksəklik ilə saxlama həcmi arasındakı  əlaqə sahə  tədqiqatı göstəricilərindən 

hesablanmışdır. Baxmayaraq ki, üçüncü tərəfə  məxsus boru kəməri dəhlizi və 

əlaqədar xəndəklər axın üçün qismən maneə rolunu oynayacaq, onlar həmçinin də 

parçalanmış axınlar saxlama sahəsinə daxil olduğunda onların birləşməsinə  səbəb 

olacaq. Bu maneələr həmçinin Terminaldan və perimetr kanallarından gələn axınları 

da “C9” və “S34” sahələrindəki  Şahqaya vadisindən suyun daşma marşrutlarının 

şimal istiqaməti boyunca istiqamətləndirir. Bu sahədə saxlama həcminin – 17 orta 

dəniz səviyyəsində 1,848Mm

3

 təşkil edəcəyi hesablanıb. 

Nəhayət, dəmir yolundan keçən sular dar zolaqlı alçaq ərazilərə daxil olur ki, bu da 

“B9” (bundan əvvəl “C16” adlandırılırdı) və “B6”-da sahilyanı  şosenin altındakı 

suötürücü boruların çıxış həcmi ilə tənzimlənən əlavə “RES3” daşqın suları saxlama 

sahəsi təmin edir. Bu sahənin saxlama həcminin -17 orta dəniz səviyyəsində 

0,249Mm

3

 olacağı hesablanıb. 

ISIS modelinin yerləşmə planı Şəkil 2.6-da əks etdirilib və o, aşağıdakıları təsvir edir: 

  Mavi oxlarla göstərilmiş axın istiqamətləri; 

  Hidroqrafa daxil edilən göstəricilər “H1-13” kimi nişanlanıb və yaşıl rənglə 

göstərilib; 

 Körpülər və suötürücü borular “B1-9” kimi göstərilib və  çəhrayı  rənglə 

göstərilib; 

 Suların  əsas kanalın sahillərindən daşdığı yerlərdəki su dağılmaları “SP1-6” 

kimi nişanlanıb və açıq mavi rənglə göstərilib; və 

 Daşqın sularının müvəqqəti saxlanılacağı hövzələr “RES1-3” kimi nişanlanıb 

və tünd göy rənglə göstərilib. 

Cədvəl 2.5-də drenaj konstruksiyalarına dair xülasə sadalanır 

 

---