Şahdəniz 2 İnfrastruktur Layihəsi Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin
Yüklə 5,26 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Cədvəl 2.3 Leysan Müddəti üzrə Sınaqların Nəticələri Təkrarlanma müddəti (il) üzrə daşqının pik göstəriciləri
- (ii) Mərkəzi Perimetr Kanalı
Şahdəniz 2 infrastruktur Layihəsi Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin Qiymətləndirilməsi Əlavə 9E
Sentyabr 2011
9E/10
İlkin layihə variant
Sahəsi Verilmiş təkrarlanma müddəti üçün pik daşqın axını - m 3 /s ilə Suyığıcı yarım- sahənin istinad nömrəsi Ərazinin adı (km 2 ) Orta illik daşqın (m 3 /s) Q(10) Q(25) Q(50) Q(100) s1-6
Şahqaya vadisi 73.81
10.37 20.32
32.25 44.69
61.17 s7 Cexamud qolu 20.06 4.70
9.22 14.63
20.27 27.75
s8 Kompleks CIR/Səngəçal 9.99 3.08 6.04 9.58 13.27 18.17 nw1
Hərbi Post – Mərkəzi Perimetr Kanalının şimalı 3.56 1.65
3.23 5.12
7.10 9.72
nw2 Hərbi Post – Mərkəzi Perimetr Kanalının mərkəzi 2.12 1.20 2.36
3.74 5.18
7.09 nw3 QPK
məntəqəsi faza 2 2.50
1.33 2.60
4.13 5.73
7.84 q9+q91 Qaraquş ŞPK 6.33 2.34 4.58
7.26 10.06
13.78 q8+q81+q82 Qaraquş B1+B2 6.89 2.46
4.82 7.65
10.60 14.51
T Terminal sahəsi 1 (Ph1+2) 4.73 1.96
3.83 6.08
8.43 11.54
RES1 Şahqaya sulu-bataqlıq sahələri 3.05 1.50
2.94 4.66
6.46 8.85
RES2 Mərkəzi drenajın üzrə subasar ərazi 4.08 1.79
3.51 5.56
7.71 10.55
CƏMİ 137.12
Daşqın hidroqraflarından “RES1” və “RES2”-də üçüncü tərəfə məxsus boru kəməri dəhlizi daxilində müvəqqəti saxlama ilə bağlı daşqın riskinin əhatə zonasını qiymətləndirmək üçün istifadə olunub (Şəkil 1.3-ə baxın). Bu yerlər yüksək intensivlikli yağıntılardan sonra pik axın şəraitində səth sularının drenaj suötürücü boruları arxasında saxlanılmasına (və ya tutulmasına) imkan yaradır. Vahid hidroqraf metodu suyığıcı ərazi daxilində yüksək intensivlikli yağıntı hadisələrini əks etdirən axın hidroqraflarını əldə etmək üçün istifadə edilmişdir. Hər hansı suyığıcı ərazinin vahid hidroqrafı “vahid” vaxt intervalında “vahid” yağıntının yaratdığı axıntıları əks etdirir. Barəsində məhdud məlumatlar mövcud olan suyığıcı ərazilər üçün isə, vahid hidroqraf parametrləri vahid hidroqraf vaxtını pik “Tp”; azın uzunluğu “L”; və meyl “S” ilə əlaqələndirən bir sıra hesablama metodlarından istifadə etməklə hesablana bilər. Ən geniş istifadə olunan düsturlar “Kirpich” (1940) tənliyi, ABŞ-ın Torpaqların Mühafizəsi Xidmətinin (SCS) (1986) tənliyi və Böyük Britaniyanın Daşqın Tədqiqatlarına dair Hesabatdakı (FSR) (1975) tənlikdir. Bu tənliklər aşağıda göstərilir: Tp(
Kirpich ) = 0.0195 L 0.77 S
burada ‘L’ axın uzunluğudur (m ilə); və ‘S’ isə meyldir (m/m ilə). Tp(
SCS ) = 0.00526 L 0.8 (1000/CN – 9) 0.7 S -0.5 burada ‘L’ uzunluqdur (fut ilə); ‘S’ meyldir (ft/ft ilə); və ‘CN’ isə axıntı əyrisinin sayıdır. Tp( FSR
) =2.8(L/√S) 0.47
burada ‘L’ axın uzunluğudur (km ilə); və ‘S’ isə axının meylidir (m/km ilə).
Şahdəniz 2 infrastruktur Layihəsi Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin Qiymətləndirilməsi Əlavə 9E
Sentyabr 2011
9E/11
İlkin layihə variant
Yuxarıda verilmiş bu üç tənlikdən hər biri suyığıcı ərazinin müxtəlif növlərinə uyğunlaşdırılmışdır. Məsələn, FSR və “Kirpich” metodu sahəsi 20 km 2 -dən böyük olan suyığıcı ərazilər üçün nəzərdə tutulub, SCS tənliyi isə nisbətən daha kiçik suyığıcı ərazilər üçün hazırlanıb. Nəticədə, TP hesablamalarından FSR və “Kirpich” metodunun təxmini orta göstəricisi qismində istifadə olunub ki, burada da suyığıcı ərazilərin sahəsi 20 km 2 -dən böyükdür və FSR və SCS metodları isə nisbətən daha kiçik suyığıcı ərazilər üçün istifadə edilib. 2011-ci ildə WRA tərəfindən aparılmış tədqiqatda müxtəlif leysan müddətləri (6, 12, 18, 24, 36, 48 və 72 saatlıq) üzrə daşqın hidroqrafları hesablanılmışdır. İki “nümunəvi” suyığıcı ərazi həmçinin daşqın hidroqraflarını hesablamaq üçün istifadə olunub, bunlar ən böyük suyığıcı yarım-sahə (Şahqaya vadisi) və iki nisbətən kiçik suyığıcı yarım-sahənin (‘nw1’ və ‘nw2’) birləşməsi idi. Hər bir nümunəvi suyığıcı ərazi üçün pik daşqın və daşqın həcmi üzrə aparılmış təhlilin nəticələri Cədvəl 2.3-də təqdim olunub və buradan görünür ki, nisbətən böyük suyığıcı ərazi olan Şahqaya vadisi kiçik suyığıcı yarım-sahələr (12 – 18 saatlıq) ilə müqayisədə nisbətən daha uzun müddətli leysan hadisələrinə (18 – 24 saatlıq) qarşı daha həssasdır. Daşqın riski ilə nəticələnə biləcək leysan hadisəsinin minimum müddəti 18 saat hesablanmışdır (çox vaxt “kritik leysan müddəti” adlandırılır) və bu, böyük daşqın hadisəsini müəyyənləşdirmək üçün hidroloji modelləşdirmədə istifadə edilmişdir. Cədvəl 2.3 Leysan Müddəti üzrə Sınaqların Nəticələri Təkrarlanma müddəti (il) üzrə daşqının pik göstəriciləri Təkrarlanma müddəti (il) üzrə daşqın həcmləri (axınlar m 3 /san. ilə) (həcmlər milyon m 3 ilə) Müddət (saat)
10 20 50 100 10 20 50 100 (i) Şahqaya vadisi
6 26.2 31.6 39.3 45.5 1.18 1.4 1.72
1.98 12
29.9 36.4 45.4 52.6 1.48 1.74 2.12
2.42 18
33.5 40.8 51.8 60.9 1.84 2.14 2.59
2.97 24
32.4 40 50.9 60.1 2.05 2.36 2.81
3.19 36
29.9 37.7 49.6 60
2.59 2.89 3.38 3.82 48
26.9 34.6 46.5 56.7 3.14 3.45 3.92
4.35 72
21.6 28.2 38.8 51.3 4.24 4.48 4.89
5.4 (ii) Mərkəzi Perimetr Kanalı
6 10.8
13.3 16.9
19.8 0.087
0.106 0.133
0.154 12 10.2
13 16.9
20.1 0.103
0.125 0.156
0.181 18 9.5
12.3 16.4
19.9 0.117
0.14 0.176
0.206 24
8.8 11.6 15.7 18.9 0.13 0.156 0.194
0.225 36 7.1
9.6 13.3
16.5 0.156
0.181 0.222
0.258 48 5.7
7.9 11.1
13.9 0.182
0.207 0.246
0.282 72 3.5
5.1 7.3
9.9 0.235
0.256 0.288
0.33 Suölçmə məlumatlarının olmadığı suyığıcı ərazilər üçün, axınlar formalaşdıran leysan hadisəsinin faizi ABŞ-ın Torpaqların Mühafizəsi Xidmətinin (SCS) (1986) metodundan istifadə etməklə hesablanmışdır. Bu metod yağıntı və axıntı arasındakı əlaqəni əks etdirmək üçün “əyrilərin sayın”dan (CN) istifadə edir (bu isə, torpağın növünün və torpaq örtüyünün bir funksiyasıdır). Tipik CN-qiymətini müəyyənləşdirmək məqsədilə Səngəçalda Çeyrankeçməz üçün 14 il üzrə daşqın axınlarının illik maksimum göstəricisindən və Azərbaycanın daşqın tezliyinin əyrilərindən (Sutcliffe et al. (2008)) istifadə olunmuşdur.
Yüklə 5,26 Mb. Dostları ilə paylaş:
|