Şahdəniz 2 infrastruktur Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
Əlavə 9E
Sentyabr 2011
9E/25
İlkin layihə variant
5 Ədəbiyyat
J V Sutcliffe, F A K Farquharson, E L Tate and S S Folwell, 2008. Cənubi Qafqazda
daşqın rejimləri – yağıntı miqdarının orta illik daşqınlara və tezlik əyrilərinə təsiri,
Hidroloji Tədqiqat, Hissə 39 No 5–6 səh. 385–401 © IWA Publishing 2008.
Kirpich Z. P., 940. Kənd təsərrüfatı təyinatlı kiçik sutoplayıcı hövzədə aının
konsentrasiya vaxtı. İnşaat Mühəndisliyi, 10 (6): 362.
NERC, 1975. Daşqın Tədqiqatlarına dair Hesabat, Ətraf Mühitin Mühafizəsi üzrə
Elmi-Tədqiqat Şurası, London.
URS, 2003. “ABƏŞ-in Səngəçal Terminalı – Su resurslarının idarə olunması və
landşaft strategiyası”, URS tərəfindən BP Ltd üçün hazırlanmış yekun hesabat,
noyabr 2003.
ABŞ-ın Torpaqların Mühafizəsi Xidmətinin, 1986. Texniki Buraxılış 55: Kiçik
Sutoplayıcı Hövzələr üçün Şəhərin Hidrologiyası. USDA (ABŞ-ın Kənd Təsərrüfatı
Departamenti).
WRA, 2008a. “Səngəçal Terminalı – Səth və qrunt sularının və landşaftın idarə
olunması üzrə əhatə dairəsinin müəyyənləşdirilməsi tədqiqatı”, “Water Resource
Associates” şirkəti tərəfindən BP Ltd. üçün hazırlanmış hesabat, aprel 2008.
WRA, 2008b. “Səngəçal Terminalının Faza 2 üzrə Genişləndirilməsi – Səth Suları
üzrə Tədqiqat”, Mərhələ 2 “Water Resource Associates” şirkəti tərəfindən BP Ltd.
üçün hazırlanmış yekun hesabat, dekabr 2008.
WRA, 2010. “Səngəçal Terminalının Faza 2 üzrə Genişləndirilməsi – Səth Suları üzrə
Əlavə Tədqiqatlar”, “Water Resource Associates” şirkəti tərəfindən BP Ltd. üçün
hazırlanmış yekun hesabat, oktyabr 2010.
WRA, 2011. “Səngəçal Terminalının Faza 2 üzrə Genişləndirilməsi – Daşqından
mühafizə və drenaj işləri üzrə müfəssəl layihələndirməyə yardım etmək məqsədilə
aparılan hidroloji və hidrotexniki modelləşdirmə”, “Water Resource Associates” şirkəti
tərəfindən BP Ltd. üçün hazırlanmış yekun hesabat, iyun 2011.
Şahdəniz 2 infrastruktur Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
Əlavə 9E
Sentyabr 2011
9E/26
İlkin layihə variant
ƏLAVƏ 1
ISIS Proqram Təminatına dair Təfərrüatlar
Layihə zamanı istifadə edilmiş İSİS hidroloji modelləşdirmə proqramı Böyük
Britaniyada ölkənin aparıcı məsləhətçi mühəndis şirkətlərindən biri olan “Halcrow
Ltd.” (baxın:
http://www.halcrow.com/isis/default.asp
) və beynəlxalq miqyasda
tanınmış “HR Wallingford Ltd.” şirkəti (o, 1980-ci illərə qədər Böyük Britaniya
hökumətinin maliyyələşdirdiyi hidroloji tədqiqat laboratoriyası idi, lakin indi artıq özəl
şirkətdir) tərəfindən birgə işlənib hazırlanmış kommersiya məhsuludur. Sözügedən
kompüter proqramı hal-hazırda “Halcrow Ltd.” tərəfindən bazara çıxarılır və
dəstəklənir.
ISIS proqramı mühəndislər, ekoloqlar, planlaşdırıcılar və menecerlər üçün universal
və xərclər baxımından səmərəli alətlər çeşidi təmin edir ki, ətraf mühitimizin idarə
olunmasına köməklik etmək üçün təşəbbüskar qırarlar verilsin. O, su axınını, hidroloji
xüsusiyyətləri, suyun keyfiyyətindəki dəyişiklikləri və çöküntülərin çaylarda, subasar
ərazilərdə, kanallarda, çay mənsəblərində, suyığıcı ərazilərdə və kənd ərazilərində
hərəkətini simulyasiya etmək üçün istifadə olunan modullu proqram həlləri dəstidir.
Tədqiqat üçün istifadə edilmiş versiya “1-D professional model, ISIS v3.4” idi.
ISIS proqramı sadə geri-axın profillərinin hesablanılmasından tutmuş bütöv suyığıcı
ərazilərin modelləşdirilməsinə qədər geniş çeşidli mühəndis və ekoloji tətbiqi həllər
üçün müvafiqdir. Bu tətbiqi həllərə daşqın riskinin qiymətləndirilməsi, suyığıcı ərazi
üçün idarəetmə planlarının, daşqın əleyhinə tədbir sxeminin layihələndirmələrinin,
çayın texniki layihələndirmələrinin və irriqasiya sxemlərinin işlənib hazırlanması, ətraf
mühitə təsirlərin qiymətləndirilməsi, suyun çirklənməsinin idarə olunması, daşqın
riskinin xəritələşdirilməsi, kompleks modelləşdirmə, səth sularının idarə olunması
planları, suyığıcı ərazi və subasar sahələrin işlənməsi daxildir.
ISIS proqram məhsulları dəsti çayın modelləşdirilməsi üçün aparıcı proqram
paketlərindən biridir və dünyanın bir çox ölkələrində daşqın riskinin xəritələşdirilməsi,
daşqının proqnozlaşdırılması və daşqın riskinin idarə olunmasının təhlilinin bir çox
digər aspektləri üçün mühüm təhlil vasitəsi kimi geniş şəkildə istifadə olunur.
Dünyada bu proqram hökumət orqanları, ekoloji nəzarət qurumları, yerli hakimiyyət
orqanları, su təchizatı şirkətləri, drenaj idarələri, sığorta şirkətləri, universitetlər və
məsləhətçilər tərəfindən istifadə edilir.
Şahdəniz 2 infrastruktur Layihəsi
Ətraf Mühitə və Sosial-İqtisadi Sahəyə Təsirin
Qiymətləndirilməsi
Əlavə 9E
Sentyabr 2011
9E/27
İlkin layihə variant
Dünyada ISIS proqramının istifadəçiləri
Müştərilərin siyahısına hökumət orqanları, ekoloji nəzarət orqanları, yerli hökumət
orqanları, drenaj idarələri, universitetlər və çaylardakı hidrotexniki işləri üzrə əsas
məsləhətçilər daxildir. İSİS proqramından istifadə edən təşkilatlara aşağıdakılar
daxildir:
AECOM
AMEC
ARDENT Consulting Engineers
Atkins
Black & Veatch
British Waterways
BRL Ingenierie
Bureau Veritas UK Limited
BURGEAP
Buro Happold
BWB Consulting Ltd
Kan Tho Universiteti
Capita Symonds Ltd
CARES Group
CEDEX
Civil Engineering Solutions
Clarke Bond
Cole Easdon Associates
Krenfild Universiteti
Create Consulting
Dalgleish Associates Ltd
Deltares
Edenvale Young
Egniol Environmental
Entec UK Ltd
Environ UK Ltd
Ətraf Mühitin Mühafizəsi Agentliyi
Evans Rivers and Coastal
Meşə Təsərrüfatı Komissiyası
Golder Associates
H2oK
Halcrow Group Ltd
Hannah - Reed
Haskoning UK Ltd
Heriot-Watt University
Hyder Consulting
Hydro-Logic
J B Barry
Jacobs
JBA Consulting
“Lindsey Marsh” Drenaj İdarəsi
Martin Wright Associates
Mason Clark Associates
Mekong River Commission
Secretariat
Ministry of Water Resources and
Irrigation
Mott MacDonald
Mouchel Group
MWH
O'Connor Sutton Cronin &
Associates
İctimai Qurğular İdarəsi
Ove Arup & Partners International
Ltd
Parsons Brinckerhoff Ltd
Perth and Kinross Council
Peter Brett Associates
Pick Everard
Pinnacle Consulting
Scott Wilson Ltd
SEPA
Stuart Michael Associates
Thames Water Utilities
Edinburq Şəhər Şurası
Thomas Mackay Ltd
TransTech Ltd
UNESCO
Aberdin Universiteti
Bristol Universiteti
Kardiff Universiteti
Koventrİ Universiteti
Krenfild Universiteti
Qlazqo Universiteti
Şaffild Universiteti
URS Corporation Ltd
W A Fairhurst & Partners
Weetwood
Vest Oksfordşayr Dairə Şurası
WSP Group
WYG Engineering
Böyük Britaniyada Ətraf Mühitin Mühafizəsi Agentliyi hər hansı modeli rəsmi şəkildə
“təsdiqləmir” (Böyük Britaniya Hökumətinin açıq siyasəti). Lakin, ISIS proqramı Böyük
Britaniyadakı Ətraf Mühitin Mühafizəsi Agentliklərinin tətbiqi həllərində müntəzəm