ŞAHİN ƏHMƏdov
Yüklə 3,59 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 3.5. Suyun keyfiyyətinə olan tələblər
80 onlar öz kökləri ilə müxtəlif duzlarla qidalanaraq suyun təmizlənmə prosesinə köməklik göstərir. Su ehtiyatlarının təmizlənməsi prosesinə çaylar üzərində tikilən su anbarları böyük köməklik göstərir. Su vasitəsilə su anbarlarına daxil olan çirkləndiricilərin miqdarı və bioloji proseslər nəticəsində tədricən azalır. Su anbarlarına daxil olan bütün çirkləndiricilər anbarlardakı su ilə qarışaraq onun qatılıq dərəcəsini azaldır. Bunu nəzərə alaraq çirkli su qəbul edən su anbarlarına təbii təmizlənmə məntəqəsi kimidə baxırlar. Əgər çirkli su tərkibindəki çirkləndirici maddələr su anbarı vasitəsilə təmizləmək mümkün deyilsə onda həmin su əvvəlcədən təmizlənərək su anbarına buraxılır. Deməli çirkli suyun lazımi təmizlənmə dərəcəsini təyin etmək üçün su anbarının öz-özünə təmizləmə qabiliyyətini düzgün qiymətləndirmək olar. Bu qayda ilə təmizləyici qurğunun tikinti və istismarını minimum xərc çəkməklə su anbarının təmizliyinə və sanitar saflığına nail olmaq olar. Təbii su ehtiyatlarının təmiz saxlanması istifadədən çıxmaması məqsədilə sənaye və kommunal çirkab suları təmizləməli, dövrü su təchizatını təmin etməli, az sulu, susuz və tullantısız istehsal texnologiyası tətbiq olunmalı, kənd təsərrüfatında gübrələrdən səmərəli istifadə etməli, havanı çirklənmədən qorumalı kimi tədbirlər həyata keçirilməlidir. Çirkab sularının təmizlənməsində mexaniki, kimyəvi, fiziki-kimyəvi və biokimyəvi üsullardan istifadə edilir. Mexaniki təmizlənmə üsulunda mexaniki qarışıqlar sudan təmizlənir. Bu da durulducular və ya qızdırma yolu ilə yerinə yetirilir. Durulducularla daha kiçik hissəciklər çökdürülür. Yüngül hissəciklər isə suyun üzərinə çıxır və suyu ondan təmizləmək üçün xüsusi yağtutan, nefttutan qurğulardan istifadə edilir. Suyun süzdürülməsi vasitəsilə suda olan iri mexaniki tərkibli qarışıqdan azad olunmasından sonra xüsusi 81 qumtutanlar vasitəsilə ölçüsü 0,25 mm-dən çox olan hissəciklər çökdürülür. Kimyəvi təmizləmə üsulu ilə sudakı çirkləndirici maddələri tam təmizləmək mümkün deyil. Ona görə də fiziki- kimyəvi təmizləmə üsulundan istifadə edilir. Suyun fiziki- kimyəvi təmizlənməsində sorbsiya, ekstaksiya, flotasiya, kristallaşma, deminerallaşma, elektroliz, ion və yandırma üsulundan istifadə olunur. Biokimyəvi təmizləmə üsulunun əsası mikroorqanizmlər tərəfindən çirkab suların tərkibindəki kolloid maddələrin öz inkişafı üçün şərait yaradılır. Çirkab suların biokimyəvi təmizlənməsi təbii və süni şəraitdə aparılır. Təbii şəraitdə çirkab suların təmizlənməsi suvarma sahələri, sızma sahələri və bioloji hovuzlarda aparılır. Süni şəraitdə isə çirkab suların təmizlənməsi və bioloji süzgəclərdə yerinə yetirilir. Təbii su ehtiyatları atmosfer çirklənməsindən də mühafizə olunmalıdır. Suyun çirklənmədən mühafizəsi özü təmiz saxlanmalıdır. Bunun üçün atmosferin çirklənmədən qorunması üçün aşağıdakı tədbirlər görülməlidir: - Sənaye tullantılarının havaya buraxılmasından əvvəl təmizlənməsi; - İstehsalatda tullantısız texnologiya sisteminin tətbiqi; - Daxili yanacaq mühərriklərinin daimi təkmilləşdirilməsi; - Benzindən toksikliyi az olan qaz yanacağına və ya elektrik avtomobillərinin tətbiqinə keçirilsin. Qeyd olunanlar yerinə yetirilərsə, atmosfer və su ehtiyatları çirklənmədən xeyli mühafizə olunar və təmiz hava və təmiz su problemləri qismən də həll oluna bilər. 3.5. Suyun keyfiyyətinə olan tələblər Su ehtiyatının keyfiyyət dərəcəsi tələbatçılardan asılı olaraq müxtəlifdir. Suyun keyfiyyəti 6 balla müəyyən edilir. Su ehtiyatının çirkləndirici obyekt ərazisində müxtəlif 82 məntəqələrdən su nümunələri götürülür, onların analizi aparılır və sonra suyun keyfiyyət göstəricisi müəyyən edilir. Suyun keyfiyyət göstəricilərindən temperatur və orqonoleptik tuşuluğu, mineral qalığı, oksigenin miqdarı, xəstəlik törədən bakteriyalar, üzən maddələrin konsentrasiyası kimi xassələrini göstərmək olar. Suyun qeyd olunan xassələri 0-6 intervallı balla qiymətləndirilir. Məsələn, su 0 balla qiymətlənərsə o, ən təmiz su hesab olunur və ondan heç bir iy gəlmir, 5 balla qiymətləndirildikdə isə ondan güclü iy gəlir ki, onu içmək belə mümkün olmur. Su tələbatçılar tərəfindən suyun keyfiyyətinə tələbat müxtəlif olur. Bunlar aşağıdakı kimidir: - Sənayedə istifadə olunan su, istehsal olunan məhsulun keyfiyyətinə təsir göstərməməli, sənaye qurğusunda istifadə olunan metal konstruksiyanı korroziyaya uğratmamalı, qurğularda duz çöküntüləri əmələ gətirməməli, sənayedə çalışan işçilərin səhhətinə mənfi təsir göstərməməlidir; - Kənd təsərrüfatında istifadə olunan su kənd təsərrüfatı məhsullarının keyfiyyətinə təsir göstərməməli, bitki üçün zərərsiz olmalı və torpaqların şorlaşmasına şərait yaratmamalıdır; - Mədəni-məişətdə istifadə olunan suyun keyfiyyəti ən yüksək olmalıdır və ona olan tələbat qəbul olunmuş norma və qaydalara uyğun olmalıdır. İçməli suyun keyfiyyəti aşağıdakı tələblərə cavab verməlidir: - 1) çirkab suları su ehtiyatlarına atılarkən suyun temperaturu yay mövsümündəki temperaturdan 3-dən çox olmamalıdır; - 2) sudan gələn iy və dadın şiddətliyi 2 baldan artıq olmamalıdır; - 3) suyun turturşuluğu pH=6,58,5 intervalında olmalıdır: - 4) çirkab suları ilə su mənbəyi qidalanarsa, onda olan oksigenin miqdarı 46 mq/l həddində olmalıdır; Yüklə 3,59 Kb. Dostları ilə paylaş:
|