Şahlar Əsgərov k a m I l L ə Ş Ə N
Yüklə 3,39 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Vaslav Havel.
69 Rusiya 27-ci yerdə, Litva, Ukrayna isə 28 və 29 yerlər- dədir. Həm qrafikdən, həm də cədvəldən görünür ki, ikinci qrup dövlətləri arasında ən yaxşı təhsil sisteminə SSRİ-dən qopmuş ölkələr (Latviya, Belarus, Rusiya, Litva, Ukrayna, Estoniya) malikdirlər. Bu ölkələrin təhsil indeksləri 142 ölkə içində 18 ilə 44-cü yer arasındadır. Qrafikdən görünür ki, Belarusun təhsil indeksi Fransa, Danimarka, Yaponiya səviyyəsindədir və Sinqapurdan yüksəkdir. Belarus, vaxtı çatanda Li Kuan Yunun 7 addımını ata bilsə, Şərqi Avropanin Sinqapuruna çevrilə bilər. Qrafikdən və cədvəldən görünür ki, ikinci dünya və MDB ölkələri arasında Azərbaycan təhsilinin vəziyyəti çox aşağıdır. SSRİ-nin süqutundan sonra ən dağıdıcı proseslərə bizim təhsil sistemimiz məruz qalıbdır. Digər respublikalar öz təhsil sistemlərini qismən qoruya biliblər. Ölkəmizin təhsil indeksi, bu qrup ölkələr arasında ən aşağı olub, 87-ci yeri tutaraq Tacikistandan və Qır- ğızıstandan da geri qalır. Təhsildə aparılmış “islahatlar” onu bərbad hala salıbdır. Sovet təhsil sistemini qoruya bilən dövlətlərdə (Belarus, Latviya) təhsilin səviyyəsi çox yüksəkdir. Bizim təhsil sistemimiz özbaşına bu səviyyəyə düşə bilməzdi. Sanki təhsilimizi bu vəziyyətə salan real qüvvə fəaliyyət göstəribdir. Bu vəziyyətdən çıxmaq üçün model olaraq biz 70 Latviya və ya Belarusun təcrübələrindən istifadə edə bilərik. Təhsil sistemizə daxildən baxanda hiss edilir ki, biznes sahəsində olduğu kimi, təhsil sferasında da tərəflər qarşılıqlı münasibətdə rahatlığa maraqlıdırlar. Subyekt özünü elə aparır ki, güya öyrədir. Obyekt özünü elə aparır ki, güya öyrənir. Biri bilir ki, kəsirlə bilik verir, digər isə bilir ki, aldığı bilik tam deyil, yarımçıqdır. Pat vəziyyət yaranıbdır. Həyat bu cür kəsirlə lilamar axır. Bu kəsirləri düzəltmək lazımdır ki, təhsil indeksimiz 87-ci yerdən, Gürcüstan və ya Özbəkistan səviyyəsinə gələ bilsin. 71 ŞAGİRD – MÜƏLLİM NİSBƏTİ Təhsil müxtəlif hadisələr arasında gizli əlaqəni aşkar etmək üçün bir vasitədir. Vaslav Havel. Çağdaş dövrümüzün böyük mütəfəkkirlərindən olan V. Havelin təhsilin əhəmiyyəti ilə bağlı dediyi bu fikir çox qiymətlidir. Təhsilə bu qüdrəti verməkdən ötrü onun bütün məsələləri düzgün həll edilməlidir. Belə mə- sələlərin biri də təhsil sistemində “şagird– müəllim” nisbətinin düzgün müəyyən edilməsidir. Bu nisbət həm təhsilin keyfiyyətinə, həm də müəllimlərin əməkhaqqına birbaşa təsir edən faktordur. Ona görə inkişafımızın bu- günkü mərhələsində bu nisbətin qiymətini düzgün tap- maq təhsil sistemimiz üçün çox əhəmiyyətlidir Şəkil 7.1. “Şagird – müəllim” nisbətinin K fak- torundan asılılığı. 72 Analitik metodla bu suala cavab tapmaq çətindir. Empirik yolla isə mümkündür. K faktorundan istifadə etməklə təhsilin bu problemini həll etmək olar. Belə ki, hər il BMT Məruzəsində müxtəlif dövlətlər üçün bu nisbətin qiyməti çap edilir. Bu göstərici Əlavə 1-in 7-ci sütununda verilmişdir. Bu rəqəmləri ümumiləşdirib faydalı nəticələr almaq çətindir, ancaq K faktorundan isti- fadə etməklə bu rəqəmləri dəyərli hala salmaq müm- kündür. Müxtəlif dövlətlər üçün “şagird – müəllim” nisbətinin K-dan asılılığı şəkil 7.1-də göstərilmişdir. Ordinat oxunda bir müəllimə düşən şagird sayı (bu nisbət λ ilə işarə edilmişdir, absis oxunda isə faktor K göstərilmişdir. Hər nöqtə bir dövlətə aiddir). Çox inkişaf etmiş birinci qrup ölkələr üçün λ 10 ilə 25 arasında, inkişaf etməkdə olan ikinci qrup ölkələr üçün λ 25 ilə 40 arasında dəyişir. Zəif inkişaf etmiş üçüncü qrup ölkələr üçün λ 40 ilə 100 arasında dəyişir. Şəkil 7.1-də Azərbaycan ulduzla işarə edilmişdir. Bu ulduzun koordinatları K= 2,48 və λ =10-dur. Qrafikin məntiqi analizi göstərir ki, Azərbaycanı nə çox inkişaf etmiş, nə də çox geri qalmış dövlətlərlə müqayisə etmək düzgün deyildir. Bir el misalında deyildiyi kimi: “Taylı tayın tapmasa, günü ah-vayla keçər ”. Azərbaycanı ABŞ-la və 73 ya Yaponiya ilə yox, iqtisadi cəhətdən özünə tay olan dövlətlərlə müqayisə edib, onların əldə etdikləri müsbət Şəkil 7.2. λ-nın keyfiyyət faktorundan asılılığı. Qrafikdə rəqəmlərlə dövlətlərin reytinqi göstərilmişdir: 62 -Kosta-Rika, 63 -Peru, 67 -Azərbaycan, 70 -İran, 72 - Mavriki, 73 -Braziliya, 74 -Gürcüstan, 75 -Venesuela, 78 - Beliz. təcrübədən bəhrələnmək olar. Bu niyyətlə şəkil 7.1-ın bir hissəsi (fraqmenti), daha doğrusu, K-sı 2 ilə 3 arasında dəyişən dövlətlər üçün λ(K) asılılığı şəkil 7.2-də gös- tərilmişdir. Şəkildəki rəqəmlər dövlətlərin BMT-nin 2010- cu il reytinqlərini göstərir. Bu reytinqə görə, Azərbaycan 67-ci yerdədir. Şəkildəki rəqəmlərə aid ölkələrin iqtisadi- sosial göstəriciləri cədvəl 3-də göstərilmişdir. Cədvəlin 0 4 8 12 16 20 24 28 1 1,5 2 2,5 3 3,5 λ K 67 62 63 74 75 70 72 73 78 Yüklə 3,39 Mb. Dostları ilə paylaş:
|