Şahlar Əsgərov k a m I l L ə Ş Ə N
Yüklə 3,39 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İctimai mənafenin şəxsi mənafeyə nisbəti artdıqca, bəşə- riyyət öz inkişafının ali səviyyəsinə (məqamına) doğru təkamül edir.
- Dövlət Strategiyası
59 Liberiya (162) bu səviyyəyə çatmaq üçün yüz illərin tarixini yaşamalıdır. Məlumdur ki, tarix azadlıq dərkinin tərəqqisidir. Ta- rix bir nəfərin, bir qrupun azadlığından bütün bəşə- riyyətin azadlığına doğru inkişaf edir. Şəkil 5a-da bu fikirlər praktik həyatda öz təsdiqini tapır. Aydındır ki, zaman artdıqca, K artır. K artdıqca, azadlığın dərki artır. K ≥ 5 olan ölkələrdə, demək olar ki, bütün insanlar azaddırlar. K ≤ 2 olan ölkələrdə isə ya bir nəfər, ya da bir qrup insan azaddır. Sabiq ABŞ prezidenti C. Kennedi bəşəri inkişafda azadlığın yerini belə müəyyən etmişdir: “Azadlıq bölünməzdir: əgər bir nəfər əsarətdədirsə, onda heç kəs azad deyil”. Doğma planetimizin bir neçə ölkəsi firavan yaşa- mağın nümunəsini yarada bilmişdir. Belə yüksək nəticəyə bu dövlətlər ona görə nail ola bilmişlər ki, bu ölkələrdə hər kəs xoşbəxt gələcək üçün öz töhfəsini verə bilir. İnsan oğlu bu dünyaya gəlişinin səbəbini bilməlidir. Əminliklə demək olar ki, insan bu dünyaya gündən bir gün, ildən bir il yaşamağa gəlməyibdir. Onun ilahi missiyası bəşəriy- yətin gələcək taleyinə öz töhfəsini verməkdir. Bu barədə “Qurani-Kərim”də belə bir ayə var: “Yaxşı işlər görməkdə bir-birinizi ötməyə çalışın” (5, 48-49). Bu düşüncə başqa bir formada M. Prişvin tərəfindən belə ifadə edilmişdir: “Ali mənəviyyat – öz şəxsiyyətini kollektivin xeyrinə qurban 60 verməkdir “. Birinci qrup dövlətlərin vətəndaşları həm Allah əmrinə riayət edən, həm də yüksək mənəviyyata malik insanlardır. Yuxarıda deyilənləri ümumiləşdirərək tarixi inkişafın belə bir qanunauyğunluğunu müəyyənləşdirmək olar: İctimai mənafenin şəxsi mənafeyə nisbəti artdıqca, bəşə- riyyət öz inkişafının ali səviyyəsinə (məqamına) doğru təkamül edir. Məncə, bu fikrə bəşəriyyətin inkişaf qanunu da demək olar. Bəzi dövrlər üçün bu nisbət vahiddən böyük, bəziləri üçün isə vahiddən kiçikdir. Bu səbəbdən də bəşər tarixini iki dövrə bölmək olar: a) şəxsi mənafenin, zorun, fiziki gücün hakim olduğu dövr; b) ümumi mənafenin, ağlın hakim olduğu dövr. Bəşər tarixinin birinci dövrü şəxsi mənafenin hakim olduğu dövrdür. Bəşər tarixinin bu dövrdən başlamasının əsas səbəbi “özünüqoruma” instinktidir. Bu dövrün qüsuru ilə bərabər, uğuru da olmuşdur. Bəşəriyyət öz maddi və mənəvi inkişafının bugünkü səviyyəsinə görə məhz bu dövrə borcludur. Çünki inkişafın hərəkətverici qüvvəsi şəxsi mənafe olmuşdur. Bu dövrü yaşamış dövlətlər üçün K≤ 2 -dir və tarixin başlanğıcından XX əsrə qədərki dövrü əhatə edir. K ≥ 2 olan ölkələrdə ictimai mənafe şəxsi mənafedən üstündür. K böyüdükcə, bu üstünlük də böyüyür. Cəmiyyətdə əhalinin düşüncə tərzi dəyişir, kamilləşir. Fəaliyyətdə şüur həlledici rol oynayır. 61 Bu dövr XX əsrdən “Tarixin sonuna”qədərki dövrü əhatə edir. Hesab etmək olar ki, ictimai və şəxsi mənafelər əks qütblər kimi mübarizə aparmırlar. Əksinə, ictimai mənafe xüsusi mənafenin içərisində yetişir. Xüsusi mənafe, ictimai mənafe içərisində həll olub yox olur. 62 TƏHSİL PROBLEMİ: TƏHSİLİMİZİN DÜNYA TƏHSİL SİSTEMİNDƏ YERİ Bilik – insanın gözüdür. Biliksiz sənin 100 min gözün olsa da, onsuz da korsan. Biliyin olsa, gözün olmasa da, sadə insanların görə bilmədiklərini görəcəksən. Konfutsi. Qlobal dünya iqtisadiyyatı, qlobal rəqabətdir. Qlobal iqtisadiyyat şəraitində müstəqil yaşamaq çox çətindir. Be- lə şəraitdə zəiflər, ya güclülərin oyun qaydalarını qəbil etməli, ya da rəqabətə davamlı olmasını təmin etməlidir. Rəqabətə davamlı dövlət qurmaq güclü təhsildən keçir. Keçən əsrin 70-ci illərində ABŞ sualtı atom qayığının atası sayılan Rikover SSRİ –ABŞ təhsil sistemlərinin rəqabəti haqda belə dəmişdir: “Təhsil –bizim Sovet İttifaqı ilə yarışa girdiyimiz sahədir. Bu yarışı udan tərəf də potensial cəhətdən qalib tərəf olacaqdır”. Təhsilin cəmiyyətin həyatında önəmi əvəzedil- məzdir. Bu səbəbdən də təhsil sistemimizin dünya təhsil sistemində yerini bilmək dövləti əhəmiyyət kəsb edir. Milli təhsildə problemlərin olması hər kəsə məlum- dur. Bu problemlərdən ən əsası təhsilin maraqlar arasında 63 parçalanması və təhsil maşınının pulu biliyə çevirə bil- məməsidir. Bundan əlavə olaraq digər problemlər də (12 illik təhsil, repititorluq, əsgərlik problemi, xaricdə təhsil, vahid milli test, müəllimin (alimin) maaşı, təhsildə mədəniyyət qıtlığı, təhsildə rüşvət, təhsil müddəti, tələbə sayı, universitetlərin şəhər kənarına çıxarılması, universitetlərin reytinqi və s. ) mövcuddur. Bütün bu problemlərin varlığı səbəbindən, əhalinin təhsil müəssisələrinə baxışı pozitiv deyil. Bir çox insanlar təhsil ocaqlarına (məktəblərə, universitetlərə) az idrak işığı yayan məkan kimi baxırlar. Professor və müəllimlərimiz isə haqq daşıyıcıları funksiyalarını yerinə yetirənlərə az bənzəyirlər. Nəticədə, həmişə ictimai faydalı sahə hesab edilən təhsil, sosial-mənəvi sahədən daha çox, qulluq sferasına çevrilməkdədir. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2013-cü il 24 oktyabr tarixli Sərəncamı ilə Azərbaycan Respublikasında təhsilin inkişafı üzrə Dövlət Strategiyası təsdiq edilmişdir. Təhsilimiz üçün böyük əhəmiyyət kəsb edən bu sənədin Azərbaycan Respublikasında təhsilin vəziy- yəti adlanan 3-cü bəndində yazılıb: “… aparıcı beynəlxalq təşkilatların statistik təhlilləri Azərbaycan təhsilinin beynəlxalq rəqabətə davamlılıq göstəricilərinin və Azərbaycan Respubli- kasının ərazisində yerləşən ali təhsil müəssisələrinin reytinq səviyyəsinin yüksəldilməsinin zəruri olduğunu göstərir”. Yüklə 3,39 Mb. Dostları ilə paylaş:
|