Şahlar Əsgərov k a m I l L ə Ş Ə N
Yüklə 3,39 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Elvüsal Məmmədov
- GİRİŞ “Kamilləşən düşüncə”
6 insanıdır, dəyərlər üzərində həyatını bina edən şəxsiyyətdir. O kəs ki həyatının məğzini dəyərlər əsasında müəyyənləşdirir, yazdıqları nəzəri-quru cümlələrdən ibarət olmayacaq, praktikliyi və səmimiliyi ilə seçilə- cəkdir. Odur ki, Şahlar müəllimin həm keçən il qələmə aldığı “Dəyərlərin qiymətləndirilməsinin yeni meyarı”, həm də bu kitabın əsasında təkmilləşdirilmiş qələm məhsulu olaraq təqdim etdiyi “Kamilləşən düşüncə” adlı kitabları sözügedən istiqamətdə əvəzsiz nailiyyətlər hesab olunmalıdır. Sonuncu kitabın mövzusu inkişafın fərqli prizmadan nəzərdən keçirilməsindən bəhs edir, odur ki. çox aktualdır. Çünki qloballaşma dövründə, bəlkə də, ən çox müzakirə olunan problemlərdən biri inkişafla bağlıdır. Təqdim olunan bu kitab müasir iqtisadi, sosial və fəlsəfi təlimlərin əsas tədqiqat obyekti olan inkişaf anlayışından bəhs edir. Kitabda həqiqi inkişafın mahiy- yəti, şərtləri və meyarları haqda danışılır. Müəllif inkişafla əlaqədar özünün ənənəvi baxışlardan kənar yeni yanaşmasını təqdim edir. Əlaqədar mövzulara özünə- məxsus tərzdə münasibət bildirən Şahlar müəllim bəşəriy- yətin inkişafı problemində irəli sürdüyü yeni həll variantını (K faktoru vasitəsilə) real və praktik yanaşma ilə əsaslandırır. 7 Düşünürük ki, “Kamilləşən düşüncə” kitabı ölkə- mizin gələcəyini düşünən məsul şəxslərin diqqətini cəlb edəcək, problemin aktuallığını əyani şəkildə onların nəzə- rinə çatdıracaqdır. Elvüsal Məmmədov, AMEA akad. Z.M. Bünyadov adına Şərqşünaslıq İnstitutunun əməkdaşı, fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru 8 GİRİŞ “Kamilləşən düşüncə” bir il əvvəl çap olunmuş “Də- yərlərin qiymətləndirilməsinin yeni meyarı” (Bakı, 2012) kitabının elmi əsası saxlanılmaqla, məzmun və sosial əhatəsi xeyli genişləndirilmiş variantıdır. Bu səbəbdən də kitab oxuculara yeni adda təqdim edilir. Bəşəriyyətin inkişafının tarixi, dinamikası və ona təsir edən faktorlar kitabda yeni meyar vasitəsilə araşdırılır. Çox inkişaf etmiş ölkələr maddi və intellektual baxımdan inkişafın son mərhələsinə, F. Fukuyamanın 1 diliylə desək, “tarixin sonuna ” yaxınlaşmaqla, yüksək texnologiyaya və tərəqqiyə nail olmuşlar. Tərəqqi irəliyə doğru hərəkəti, aşağı səviyyədən yüksək səviyyəyə, az mükəmməllikdən çox mükəm- məlliyə, kəmiyyət və keyfiyyət artımına doğru inkişafı göstərir. Bu inkişaf həm də çoxlu sayda suallar doğurur. Tərəqqi məqsədsizdir, yoxsa hədəfi var? İnkişaf yolunun sonu varmı, yoxsa bu, sonu olmayan yoldur? Son mən- təqə haqqında dini dünyagörüşü məlumdur, bəs elmi dünyagörüşü nə deyir? Cənnət, cəhənnəm, kommunizm ideyalarına elmi baxış necədir? Bəşəriyyətin məqsədi in- qilablardan, müharibələrdən keçərək gündə bir gün, ildə bir il yaşamaqdırmı? İnsan həyatının məğzi və əsas 1 F.Fukuyama, Tarixin sonu və axırıncı İnsan, Moskva,2010, 588 səh. 9 missiya nədir? İnsaniyyətın böyük hissəsi əzab və əziyyət içərisində yaşayır ki, az bir qrup insan firavanmı yaşasın? İnsana şüur verməkdə Yaradanın məqsədi nə olub? Məlumdur ki, inkişafda təkamülün rolu əsasdır. İnsan cəmiyyətlərində tərəqqi formasiyaların inkişafında təşəkkül tapıb. Tarixə qısa nəzər salsaq, görərik ki, ibtidai icma quruluşunun ömrü təqribən iki milyon il olub və bu quruluşda şəxsi mənafe olmadığından, cəmiyyət idarə- edənlərə və idarəolunanlara bölünməyibdir. Bu səbəbdən də tərəqqi olmayıbdır. Fəaliyyətdə şüur yox, instinkt rol oynayıbdır. Tərəqqi sonrakı formasiyalarda şəxsi mənafe zəminində baş verib. Quldarlıq, feodalizm və kapital- izmin birlikdə ömrü 20 000 ildən azdır. Bu dövrlərdə insanlar şüursuz fəaliyyətdən şüurlu fəaliyyətə doğru inkişaf ediblər. Bu inkişafa təsir edən əsas amil güc və ağıl olmuşdur. İnsanlar inkişaf edərək tam şüurlu fəaliyyətə nə vaxt keçəcəklər? Böyük Səməd Vurğun demişkən: “Qalib gələcəkmi cahanda kamal?” Dünya insan artımı ilə bağlı bir əndişə yaşayır. Yer kürəsinin potensialının gələcək nəsillərə çatmayacağı qor- xusu var. Maltusun məşhur fikri tez-tez təkrarlanır. Dünyanın kiçik bir qrup insanlar (dünya hökuməti, “300- lərin komitəsi”, masonlar, Bilderberq və Bogema klubları ,“ skull and bones” və s.) tərəfindən idarə edilməsi haqqında söhbətlər gedir, kitablar yazılır. Bir tərəfdə 300 10 ailə, digər tərəfdə 6 milyard əhali dünya malını bərabər bölürlər. Bu bölgüyə Allah-təala xeyir-dua veribmi? Təhlükəsiz gələcək şübhə altına alınır. Tez-tez ərzaq təhlükəsizliyindən danışılır. Gələcəyə pessimist baxış for- malaşmaqdadır. Kitabda bu tip suallara aydınlıq gətir- məyə cəhd edilir. Planetdə qlobal sosial-iqtisadi dəyişiliklərə mükəm- məl nəzarət etmək üçün yeni dünyagörüşə, yeni me- todologiyaya, yeni meyara ehtiyac vardır. Kitabda istifa- də edilən Ümumi Daxili Məhsul (ÜDM) və İnsan Poten- sialının İnkişaf İndeksi (İPİİ) anlayışları mütəxəssislərə yaxşı məlumdur. K faktoru anlayışı isə yenidir və sosial- iqtisadi hadisələrin qiymətləndirilməsində ilk dəfədir ki, meyar kimi istifadə edilir. Misal üçün, tarixən biliyin qiymətləndirilməsi zamanı, bildiyimizin bilməli olduğumuza nisbəti meyar götürülürdüsə, burada K faktoru bildiyimizin bilmədiyimizə olan nisbətidir. Əgər söhbət di- gər sosial-iqtisadi və mədəni hadisələrin dəyərlən- dirilməsindən gedirsə, onda K faktoru nailiyyətin əldə edilən hissəsinin, onun əldə edilə bilməyən hissəsinə (nailiyyət qıtlığına) olan nisbətini göstərir. Başqa sözlə, K faktoru faizə alternativ bir meyar kimi çıxış edir və iqtisadi, sosial, mədəni, pedaqoji və digər prosesləri dəyər- ləndirmək üçün istifadə edilir. Yüklə 3,39 Mb. Dostları ilə paylaş:
|