Samarqand iqtisodiyot va servis instituti

Tayanch iboralar: 
Injenerlik xizmati, injenerlik xizmatining vazifasi, xavfsizlik 
xizmati, xavfsizlik xizmatining tarkibi, mehmonlar xavfsizligini taminlash, 
mehmonxonaning harid qilish bo‘limi. 
Mustaqil nazorat qilish uchun topshiriq va savollar: 
 
1.
Injenerlik xizmati va uning vazifasi haqida ma’lumot bering. 
2.
Yong‘in ro‘y berganda mehmonxona xodimlari qanday harakatlarni amalga 
oshirishlari zarur? 
3.
Xavfsizlik xizmati va uning tarkibi.
4.
Mehmonxonada mehmonlar xavfsizligini taminlash.
5.
Xavfsizlik xizmati xodimlari qanday talablarga javob berishlari kerak? 
6.
Mehmonxonaning harid qilish bo‘limining asosiy vazifasini tushuntiring. 
7.
Mehmonxonada haridlar qanday tartibda amalga oshiriladi? 

---


96 
Mavzu 10. Mehmonxonalarda ovqatlantirish xizmatini tashkil etish 
 
Reja: 
1.
Mehmonxona restoranining faoliyati. 
2.
Restoran xodimlari funksiyasi. 
3.
Restoranda xizmat ko‘rsatish turlari 
4.
Mehmonxona oshxonasi. 
5.
“Room Servise”—nomerda xizmat ko‘rsatish.
1.
 
Mehmonxona restoranining faoliyati 
Mehmonxona restorani ish faoliyati boshqa oddiy restoranlar ish faoliyatidan 
biroz farq qiladi. Restoran ish vaqti shunday tashkil etilishi kerakki, ushbu vaqt 
mehmonxonada joylashgan ko‘pgina mehmonlar ehtiyojini qondirsin, hatto bu 
restoranga bazi hollarda foyda keltirmasa ham. Mehmonxona mehmonlarining 70% 
tushlik, 50%ga yaqini kechki ovqatni mehmonxona restoraniga qilmaydilar. Restoran 
daromadining uchdan ikki qismini chetdan kirgan xo‘randalar olib keladi.Bundan 
shuni xulosa qilish kerakki, mehmonxona restorani tashqaridan alohida kiradigan 
eshikka va avtomobillar to‘xtash joyiga ega bo‘lishi kerak. 
XX asrning 50 yillarigacha mehmonxona restoraniga ikkinchi darajali foyda 
keltiruvchi manba deb qaralar edi. Bazida u mehmonxona egasiga ortiqcha yukdek 
tuyulardi. Restorandan ko‘rilgan zararni nomer fondidan keladigan foyda Bilan
qoplash mumkin deb hisoblanardi. Boshqa tarafdan mehmonxona mijozi restorandagi 
ovqatni sifati past deb hisoblab tashqarida ovqatlanar edi.
Lekin mehmonxonalardagi joylashish darajasi pasayib borgan sari mehmonxona 
restoranlarining foyda keltiruvchi manba sifatida roli oshib bordi va hatto nomer 
fondidan oladigan foyda Bilan tenglashdi. Shuning uchun mehmonxonadagi ushbu 
xizmat- 
mehmonxona restoraniga bo‘lgan e’tibor tobora oshib, bitta 
mehmonxonaning o‘zida maxsus restoranlar soni- milliy oshxonalar, barlar, 
kofeteriyalar ko‘payib bormoqda.Hozirda mehmonxona klassi qanchalik yuqori 
bo‘lsa, u yerdagi restoranlar shunchalik ahamiyatlidir. 
Mehmonxonaning bosh direktori odatda restoran ishini unchalik tushunmaydi, 
hattoki u har kun oshxonaga kirib ovqatlar tamini tatib ko‘rsa ham, bu u uchun odatiy 
holdek tuyuladi. Shuning uchun ko‘pgina hollarda mehmonxona restorani malakali 
restoratorga ijaraga beriladi va ijara shartnomasiga mehmonxona mijozlari ehtiyojini 
qondiruvchi shartlar kelishiladi. Agar restoran mehmonxona strukturasiga bo‘lsa, u 
ovqatlantirish xizmatiga kiradi(Food and Beverage Department, Catering 
Department) va uni mehmonxona boshqaruvi tarkibiga kiruvchi direktor boshqaradi. 
Mehmonxonada umumiy ovqatlantirish mustaqil boshqaruvga ega va uning 
reklama kampaniyasi mehmonxona reklamasidan alohida olib boriladi.
Ovqatlantirish xizmati direktoriga bevosita shef-povar, ovqatlantirish xizmati 
kontroleri, metrdotel, banket menedjeri, bosh barmen, styuard bo‘y sunadi. Agar 
restoran haridlarni o‘zi amalga oshirsa, uning shtatida Yana oziq – ovqatlar, vino va 
boshqa ichimliklarni harid qiluvchi xodimlar ham kiradi. mehmonxonada restoranlar 
bir nechta bo‘lsa, har qaysisining o‘z direktori (hatto room service yani nomerda 
ovqat va ichimlik yetkazib beruvchi xizmatning ham) bo‘ladi.mehmonxonada 

---


97 
restoranlar bir nechta bo‘lsa, har bir zal aniq imidjga (har xil milliy oshxonalar), zal
intererlari menyu va mijozga mos kelishi kerak. 
Restorandan tashqari har bir mehmonxona bir necha kichik ovqatlantirish 
korxonalari- barlar, kofeynyalar, bufetlar va b.ega. Kichik mehmonxonalarda restoran 
shef-povari menedjerlik funksiyasini ham bajaradi. 
Restoran biznesi bu unchalik oson biznes emas, bir qarashda muvaffaqiyat 
formulasi osondek: mazali ovqat, sifatli servis va oqilona narx siyosatlarining 
uyg‘unligi. 
Ammo bu uyg‘unlikka erishish oson ish emas, chunki Yana boshqa 
parametrlarga ham e’tibor berish kerak bo‘ladi(ovqatni tayyorlash vaqti, sanitariya 
me’yorlari,ishlab chiqarish harajatlari, mijozlar xohishi, raqobatchi restoranlar va b.). 
Yangirestoran ochayotganda boshqaruvchi bir necha omillarga e’tibor berishi kerak.